Kazuń Nowy

Kazuń Nowy (dawniej Kazuń Niemiecki) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie nowodworskim, w gminie Czosnów. Miejscowość leży przy skrzyżowaniu drogi krajowej nr 7, drogi krajowej nr 85 i drogi wojewódzkiej nr 575 oraz drogi wojewódzkiej nr 579.

W latach 1952-1954 miejscowość była siedzibą gminy Kazuń. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1252 r. Osadnicy mennoniccy osiedlili się w 1764 r. w części Kazunia, zwanej początkowo Holendrami, a w późniejszym czasie Kazuniem Niemieckim (Deutsch-Kazan). Wojewoda miński Jan August Hilzen w dniu 1 lipca 1764 r. zawarł z przedstawicielami osadników umowę, na mocy której na terenach wykarczowanego lasu, nad rzeką mieli oni założyć osadę. Dokumenty ze strony kolonistów podpisano nazwiskami: Bartel, Kohnert, Schroeder, Klaus i Dauter.

Ziemię przez nich zasiedloną podzielono na 23 rodziny, według liczby osób w rodzinie – większe rodziny dostały większy przydział gruntu. Umowę uzupełniono w 1773 r. Następni przybywający do Kazunia zostali osadzeni w latach 1773 i 1786. W 1795 r. zamieszkiwało tu 15 rodzin (67 osób), w 1827 r. zaś już 41 (314 osób).

W 1798 r. powołano we wsi niemiecko-ewangelicką szkołę początkową, do której zaczęło uczęszczać 38 uczniów. Kazuń był jednym z trzech ośrodków mennonickich na Mazowszu.

W latach 1806-1812 powstało tzw. "Przedmoście Kazuńskie" w postaci dzieła koronowego i dwóch fortów. Obecnie jest to teren wojskowy.

Budowę mennonickiego domu modlitwy rozpoczęto dopiero na podstawie pozwolenia z 1823 r. Pierwszym starszym wybrany został Peter Schroeder, który sprawował tę funkcję aż do śmierci w 1833 r.

Od XIX w. w pobliżu wsi budowano fortyfikacje wewnętrznego pierścienia Twierdzy Modlin, tzw. Fort VII Cybulice Małe.

Od 1922 roku stacjonował w Kazuniu w forcie nr VII batalion mostowy (poza kompanią żeglugi, ta stacjonowała na terenie stoczni modlińskiej). Zestawy sprzętu wraz z etatowymi skrzyniami sprzętu przeznaczonego na wyposażenie mobilizacyjne były magazynowane w tzw. „Spichlerzu”, na cyplu między Wisłą a Narwią. Przyczepki na kafary, pontony i sprzęt mostowy magazynowane były na terenie koszar fortu Kazuń.

Krótko przed wybuchem I wojny światowej został wybrany ostatni starszy gminy, kaznodzieja Rudolf Bartel. Działania wojenne zmusiły potomków mennonitów do opuszczenia swoich sadyb. Duża część z nich wyjechała do współwyznawców, część przymusowo wywieziono w głąb Rosji. Podczas działań wojennych zniszczeniu uległa część zabudowy wsi. Zbór został zbezczeszczony i zdewastowany, żołnierze rosyjscy używali obiektu jako magazynu. Został on wyremontowany dopiero w 1924 r., przy pomocy finansowej mennonitów z USA. W okresie międzywojennym gmina Kazuń, dzięki bliskości Warszawy i budowie utwardzonej drogi, bardzo rozwinęła się pod względem gospodarczym. 30 sierpnia 1944 r., w obliczu radzieckiej ofensywy, menonici z Kazunia zostali ewakuowani przez władze okupacyjne wraz ze wszystkimi zamieszkującymi te tereny Niemcami. Ewakuacja Kazunia odbyła się w części koleją, w części samochodami lub wozami konnymi. Większość uchodźców dotarła na Kujawy lub na Pomorze (Żuławy), gdzie znaleźli schronienie we wsiach zamieszkanych przez współwyznawców.

W Kazuniu Nowym stacjonuje 2 Mazowiecka Brygada Saperów, jedna z największych w Polsce.

Na południowy wschód od wsi znajdują się dwa czyste zbiorniki wodne – Jezioro Dolne i Górne.

Obiekty historyczne

• dawny zbór mennonicki, zbudowany w 1892 r. po zniszczeniu na skutek powodzi poprzedniego, powstałego w połowie XIX w.
• cmentarz położony po wschodniej stronie szosy, naprzeciw zboru, za wałem wiślanym. Założony na planie prostokąta. Zdewastowany po 1945 r., porośnięty drzewami i krzewami oraz samosiejkami. Zachowało się kilkanaście nagrobków (w całości lub we fragmentach), wykonanych z piaskowca i betonu. Najciekawsze w formie piaskowcowych stelli, pochodzące z lat 60. i 70. XIX w.

Zobacz też

Kazuń, Kazuń Polski, Kazuń-Bielany