Stary Susk

Stary Susk – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Rzekuń.

Historia

Wieś założona pod koniec XIV w. przez miecznika brzeskokujawskiego Jana z Zakrzewa. Następnie w posiadaniu jego brata Chebdy (wzmianki 1408, 1425, 1442), protoplasty rodu Suskich (Chebda-Suskich) herbu Pomian. Własnością Suskich wieś pozostawała do drugiej połowy XVIII w., kiedy to około 1770 r. przejął ją po sędzim ziemskim zambrowskim Mikołaju Zenonie Suskim, poseł ziemi łomżyńskiej i podstoli łomżyński Antoni Bukowski z żoną Teresą z Krajewskich. W 1774 r. właścicielem Suska był bratanek Antoniego, szambelan królewski Mikołaj Bukowski z żoną Konstancją z Pudłowskich, a po nich syn Antoni z żoną Anną z Glinków starościanką makowską. Po 1840 r. majątek przeszedł w ręce bratanka Anny, Mikołaja Glinki, właściciela Szczawina.

W 1890 r. Mikołaj wydzielił ze swojego majątku Stary Susk dając go powracającemu ze studiów w Paryżu synowi Władysławowi, który uczynił z Suska przodujący w regionie majątek. Osuszał i drenował okolicę. Prowadził, uznawaną za najlepszą w kraju, oborę zarodową szwyców (szwajcarska rasa brunatnych krów górskich) reprezentowaną na wystawach w Warszawie, Kijowie, Moskwie i Petersburgu. W 1904 r. założył jako jedno z pierwszych na terenach zaboru rosyjskiego kółko rolnicze. W 1919 r. przekazał majątek synowi Janowi, w którego władaniu Susk pozostał do 1931 r., gdy przejęło go w związku z długami rodziny Towarzystwo Kredytowe Ziemskie. Od Towarzystwa posiadłość dzierżawiła początkowo rodzina Skłodowskich, a w 1935 r. kupiła ją rodzina Kibrottów.

W Polsce Ludowej majątek (ówcześnie ok. 110 ha) został rozparcelowany.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.

Zabytki

We wsi znajduje się dwór wzniesiony ok. 1770 r. dla Antoniego Bukowskiego. Przebudowany gruntownie w "stylu dworkowym" w latach 1925-1926 przez Jana Glinkę prawdopodobnie według projektu Jana Macury. W latach 50. XX w. przebudowany na mieszkania dla pracowników POM i zasiedlony, ulegał powolnej dewastacji. Na początku XXI w. sprzedany wraz z pozostałościami parku osobom prywatnym.

Dwór, zwrócony frontem ku południowi jest murowany z cegły, tynkowany, boniowany na narożach. Podpiwniczony, parterowy z mieszkalnym poddaszem. Podczas przebudowy w 1925 r. dostawiono dwa skrzydła pod kątem prostym od tyłu co utworzyło dziedzińczyk otoczony podcieniem wspartym na kolumnach. Wewnątrz układ dwutraktowy, symetryczny, z sienią na osi. Od frontu wgłębny portyk, nad którym znajduje się trójkątny szczyt z okulusem, a nad nim kartusz z herbem Glinków Trzaska. Dachy dwuspadowe.

Dwór znajduje się w pozostałościach parku założonego prawdopodobnie pod koniec XVIII w. Pozostałością pierwotnego założenia jest aleja dojazdowa obsadzona grabami. Ok. 1900 r. park przekomponowany został przez Władysława Glinkę według projektu Stefana Celichowskiego i ponownie w 1925 r. przez ostatniego właściciela z Glinków, według projektu Stefana Rogowicza. W PRL, podobnie jak dwór, uległ dewastacji.

Bibliografia

• Izabella Galicka, Hanna Sygietyńska, Ostrołęka i okolice. Zeszyt 11 tomu X (Dawne województwo warszawskie) Katalogu zabytków sztuki w Polsce ISBN 83 221 0218 6
• Jan Kremer, Władysław Glinka w Polskim Słowniku Biograficznym Tom VIII, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1959-1960
• Magdalena Mrozek. Historia bez hipoteki. „Tygodnik Ostrołęcki”, 28 lipca 2003.