Ostrołęka

Ostrołęka – miasto na prawach powiatu w województwie mazowieckim. Leży nad rzeką Narwią. Siedziba powiatu ziemskiego. W latach 1975-1998 stolica województwa ostrołęckiego. Posiada ważne znaczenie administracyjne dla północno-wschodniej części Polski. Ośrodek usług oraz przemysłu energetycznego, budowlanego, celulozowo-papierniczego i spożywczego. Ośrodek folkloru kurpiowskiego.

Położenie

Ostrołęka jest położona w północno-wschodniej Polsce w Nizinie Północnomazowieckiej, na skraju Puszczy Zielonej, w środkowej części powiatu ostrołęckiego, w województwie mazowieckim. Przez miasto przepływają trzy rzeki: Narew, Omulew i Czeczotka. Nazwa miasta ściśle związana jest z topograficznymi właściwościami terenu ("ostre" łąki nad rzeką, które wiosną zalewa woda).

Według danych z roku 2005 Ostrołęka zajmuje obszar 29,00 km², z czego:

• użytki rolne: 32% powierzchni
• użytki leśne: 6% powierzchni

Miasto stanowi 0,08% powierzchni województwa mazowieckiego.

Demografia

Ostrołęka liczy 53 710 (dane za rok 2010) mieszkańców, gęstość zaludnienia wynosi 1852 mieszk./km². Pod względem liczby ludności miasto zajmuje 6. miejsce w województwie i 83. w Polsce.

">edytuj] Dane GUS za rok 2010

Liczba mieszkańców Ostrołęki na przestrzeni lat

Historia

Kalendarium

• X-XII wiek – w miejscowości Nowy Susk koło dzisiejszej Ostrołęki istniał duży piastowski gród i osada z targiem
• XI-XII wiek – gród i osada targowa na lewym brzegu Narwi na wysokości ujścia Omulwi. Wiódł tędy szlak handlowy z Mazowsza do Prus.
• 1373 12 maja – Ostrołęka otrzymała prawa miejskie chełmińskie nadane przez księcia Mazowieckiego Siemowita III.
• 1526 – Ostrołęka, jako części Księstwa Mazowieckiego, zostaje włączona do Korony.
• XVI w. – Ostrołęka stała się ośrodkiem starostwa niegrodowego należącego do królowej Bony. Królowa otoczyła swe miasto opieką, dzięki czemu Ostrołęka zyskała rangę ważnego ośrodka rzemieślniczego (sukiennictwo, rzemiosło drzewne) i handlowego – spław produktów leśnych i zboża Narwią do Gdańska. Liczba mieszkańców osiągnęła 2 000.
• 1563 – Ostrołęka została dotknięta zarazą oraz pożarem, które spustoszyły miasto.
• XVII wiek – ożywienie gospodarcze, głównie na skutek rozwoju handlu.
• 1655-1660 – w okresie potopu szwedzkiego miasto zostało dotkliwie zniszczone. Liczyło zaledwie 400 mieszkańców.
• 1708 – w okolicach Ostrołęki Kurpie stoczyli walki ze Szwedami (bitwa pod Kopańskim Mostem), broniąc im wejścia na tereny puszczańskie.
• 1769 3 sierpnia – po zawiązaniu się konfederacji barskiej, w Ostrołęce odbył się zjazd konfederatów ziemi łomżyńskiej.
• 1777 – miasto liczyło 1674 mieszkańców i było trzecim pod względem wielkości miastem Mazowsza (po Warszawie i Pułtusku).
• 1783 – w dokumentach Komisji Edukacji Narodowej odnotowano, że w tym roku istniała szkoła parafialna, utrzymywana przez księdza.
• 1789 – powstaje kolejna szkoła otwarta przez bernardynów. Uczęszczało do niej 150 uczniów.
• 1793 – w Ostrołęce stacjonował sztab 1 brygady wraz z 10 szwadronem wielkopolskiej kawalerii narodowej dowodzonej przez brygadiera Antoniego Madalińskiego. Stąd, po zatwierdzeniu II rozbioru Polski, kiedy to miano przeprowadzić redukcję wojsk polskich, Madaliński wyruszył na czele zgromadzonych szwadronów w kierunku Krakowa, dając tym hasło do wybuchu insurekcji kościuszkowskiej.
• 1795 – po III rozbiorze Polski miasto weszło w skład zaboru pruskiego, stając się jednym z ośrodków miejskich Prus Nowowschodnich.
• początek XIX w. – rozwój miasta: opracowano plan regulacyjny, rozpoczęto budowę manufaktury włókienniczej i osady rękodzielniczej na prawym brzegu Narwi pomiędzy ujściem Omulwi, a drogą do Myszyńca.
• 1807 16 lutego – została stoczona bitwa między wojskami francuskimi a rosyjskimi. Francuzi odnieśli w niej zwycięstwo upamiętnione wyryciem nazwy Ostrołęki na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Miasto stało się miastem powiatowym departamentu płockiego w Księstwie Warszawskim.
• 1808 – miasto wraz z przedmieściami liczyło 2036 mieszkańców.
• 1815 – Ostrołęka została włączona w skład Królestwa Kongresowego i stała się jednym z miast obwodowych.
• 1829 – miasto liczyło 2883 mieszkańców.
• 1831 26 maja – Ostrołęka była miejscem bitwy wojsk polskich pod dowództwem J. Skrzyneckiego z armią rosyjską dowodzoną przez I. Dybicza. Do ostatecznego rozbicia wojsk polskich nie dopuścił ppłk Józef Bem, dzięki szarży czwartej baterii artylerii lekkokonnej, którą osobiście dowodził. W wyniku bitwy nastąpiło całkowite zniszczenie prawobrzeżnej osady oraz duże zniszczenie miasta lewobrzeżnego.
• II połowa XIX w. – w latach 80. zlokalizowano w mieście duży garnizon wojsk rosyjskich. Wybudowano forty, później w Wojciechowicach przy drodze łomżyńskiej, wybudowano koszary. Miasto liczyło wówczas 7965 mieszkańców, a wraz wojskiem 12 949.
• 1893 – Ostrołęka zyskała połączenie kolejowe przez Łapy i Małkinię z linią Warszawa-Petersburg.
• 1897 – miasto zyskało połączenie kolejowe z Tłuszczem.
• 1913 – liczba mieszkańców bez wojska osiągnęła 13 500. Dynamiczny rozwój miasta zaowocował nowymi zakładami przemysłowymi. Działały m.in. fabryki świec, mydła, kafli, guzików, 2 destylarnie, 3 browary, duża cegielnia, tartak, młyny i inne. Powstał oddział Towarzystwa Krajoznawczego oraz duże, murowane więzienie.
• 1915 – przez miasto przeszedł front I wojny światowej. Nastąpiły znaczne zniszczenia wojenne. Wycofująca się armia rosyjska spaliła miasto. Liczba mieszkańców spadła do 5 tys., z czego 80% stanowiła ludność żydowska.
• 1918 – po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Ostrołęka weszła w skład województwa białostockiego, w którym pozostawała aż do 1939. Na kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej miasto zostało włączone w skład województwa warszawskiego.
• 1920 7 sierpnia – miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną, by 23 sierpnia zostać wyzwolone.
• 1920-1939 – po I wojnie światowej nastąpiła odbudowa miasta oraz rozwój szkolnictwa podstawowego i średniego.
• 1937 – miasto liczyło 13 650 mieszkańców.
• 1939-1945 – okres okupacji hitlerowskiej, podczas którego w Ostrołęce utworzone były obozy pracy przymusowej. Miasto zostało poważnie zniszczone.
• 1945 – Ostrołęka została miastem powiatowym w województwie warszawskim.
• 1951 – rozpoczęto budowę elektrociepłowni.
• 1959 – powstały Ostrołęckie Zakłady Celulozowo-Papiernicze.
• 1970-1990 – liczba mieszkańców wzrosła ponad 2-krotnie.
• 1972-1975 – w mieście powstały kolejne zakłady przemysłowe: Elektrownia "B", Zakłady Wapienno-Piaskowe, Zakłady Mięsne, Zakłady Betonów Komórkowych i Proszkownia Mleka. Rozbudowano również obiekty infrastruktury społecznej, powstał nowy szpital, dworzec autobusowy, dom rzemiosła, międzyzakładowy dom kultury, dom sportowca, stadion.
• 1975 1 czerwca – Ostrołęka stała się miastem wojewódzkim. Nastąpił dynamiczny rozwój funkcji administracyjnych.
• 1979 – na początku kwietnia miasto zostało sparaliżowane na skutek ogromnej powodzi. Poziom rzeki Narew osiągnął wówczas 6 m. W związku z tymi wydarzeniami z wizytą do Ostrołęki przybył E. Gierek
• 1990 – restytucja samorządu terytorialnego.
• 1995 – powstał Most Madalińskiego, wzorowany na moście Barqueta w Sewilli.
• 1999 – powrót do statusu miasta na prawach powiatu oraz siedzibą starostwa powiatowego. Miasto w tym czasie liczyło 54 tys. mieszkańców.
• 2002 – odbyły się pierwsze od 1945 roku powszechne wybory prezydenta miasta. Zwyciężył w nich Ryszard Załuska i sprawował swój urząd do roku 2006.

Prezydenci Ostrołęki

Urząd Prezydenta Miasta Ostrołęki istnieje na stałe od 1975 roku. Wcześniej władzę w mieście sprawowali wójtowie, burmistrzowie, Naczelnicy i Przewodniczący. W roku 1568 Michał Tomaschek sprawował urząd Prezydenta Miasta Ostrołęki. Później Prezydentami Miasta byli też Jan Grądziński (w latach 1787–1791) i Grzegorz Karczewski (lata 1792–1798). Pierwszym w historii prezydentem, który został wybrany w wyborach bezpośrednich był Ryszard Załuska, który pełnił urząd w latach 2002–2006.

Powojenni prezydenci Ostrołęki:

• 1975–1978 – Edward Pyskło
• 1978–1985 – Jędrzej Nowak
• 1985–1990 – Stanisław Zaczkowski
• 1990–1992 – Tadeusz Witold Pieczyński
• 1992–1994 – Wiesław Piaściński
• 1994–1998 – Jędrzej Nowak
• 1998–2002 – Arkadiusz Czartoryski
• 2002–2006 – Ryszard Załuska
• od 2006 – Janusz Kotowski

Zabytki

• grodzisko wczesnośredniowieczne, gródek obronny pochodzący prawdopodobnie z XII lub końca XI w.;
• kościół Farny pw. NMP i św. Mikołaja z XIV w., rozbudowany w latach 1641-1658;
• zespół klasztorny pobernardyński: kościół św. Antoniego z lat 1666-1696 z polichromią z XVIII w., klasztor z 1660; dziedziniec kalwaryjny z lat 1751-1752;
• zespół budynków pokoszarowych, druga połowa XIX w.;
• kościół pw. św. Wojciecha, wzniesiony w 1890 r., pierwotnie cerkiew prawosławna służąca stacjonującym wojskom rosyjskim;
• klasycystyczny ratusz, wzniesiony w 1824 r., zniszczony w 1915 r. odbudowany w 1924 r.;
• budynek dawnej poczty (obecnie Muzeum Kultury Kurpiowskiej), z I poł. XIX w. w tym budynku najprawdopodobniej kwaterował Napoleon.

Gospodarka, przemysł

Najbardziej dynamiczny rozwój miasta nastąpił w XX w. Na początku tego stulecia w Ostrołęce powstał węzeł kolejowy, a w latach 50. zaczął się rozwijać przemysł. Powstały zakłady celulozowo-papiernicze i zespół elektrowni. Ostrołęka, chociaż położona wśród terenów rolniczych, jest liczącym się ośrodkiem przemysłowym. Właśnie tutaj powstaje 30% produkowanej w Polsce celulozy i opakowań z tektury falistej.

W Ostrołęce funkcjonuje 5100 przedsiębiorstw zatrudniających 20 tys. osób. Dominują małe i średnie firmy prywatne. Ostrołęka pełni rolę ważnego dla północno-wschodniego Mazowsza ośrodka administracyjnego i gospodarczego. Struktura gospodarcza miasta zdominowana jest przez przemysł drzewno-papierniczy, energetyczny, materiałów budowlanych oraz przetwórstwa rolno-spożywczego.

W ostatnich latach utworzono tzw. strefę rozwoju gospodarczego, gdzie na obszarze kilkunastu hektarów, wyposażonym w pełną infrastrukturę techniczną, stworzono dogodne warunki do prowadzenia działalności produkcyjnej i usługowej. W ramach strefy funkcjonuje już kilka przedsiębiorstw, w tym Lacroix-Opakowania Sp. z o.o. z kapitałem francuskim. W wyniku otwarcia obwodnicy miasta dostępne stały się kolejne tereny inwestycyjne. Nowi inwestorzy mogą liczyć na ulgi w podatku od nieruchomości.

Przemysł celulozowo-papierniczy

• StoraEnso Poland – jeden z największych w kraju producentów celulozy i papieru;
• Lacroix-Opakowania – zakład z kapitałem francuskim;

Przemysł energetyczny

• Zespół Elektrowni Ostrołęka – o łącznej mocy 672 MW.

Przemysł spożywczy

• Pekpol Ostrołęka – zakłady mięsne;
• Spółdzielnia Mleczarska Ostrołęka – produkcja mleka i jego przetworów (m.in. marka Milandia);
• AGRANA Fruit Polska – przetwórstwo owoców.

Inne

• Starglass – producent szyb zespolonych;
• Xella Polska (Ytong) – producent betonów komórkowych.

Transport

Ostrołęka jest ważnym ośrodkiem drogowym i kolejowym w tej części województwa. Leży na skrzyżowaniu dróg z centrum i południa kraju na północny wschód. Od południa graniczy z obszarem aglomeracji warszawskiej, dla której jest naturalnym zapleczem. Wiedzie przez nią tzw. "gościniec mazurski", czyli droga krajowa nr 61 z Warszawy nad jeziora. Ma bezpośrednie połączenie drogowe z Warszawą, Olsztynem i Białymstokiem, od których oddalona jest o ok. 120 km.

Transport drogowy

Przez Ostrołękę przebiegają dwie drogi krajowe i dwie drogi wojewódzkie.

• Drogi krajowe:

53 – Olsztyn – Szczytno – Rozogi – Myszyniec – Kadzidło – Ostrołęka.

61 – Warszawa – Jabłonna – Serock – Pułtusk - Różan – Ostrołęka – Łomża – Grajewo – Augustów.

• Drogi wojewódzkie:

544 – Brodnica – Lidzbark – Działdowo – Mława – Przasnysz – Krasnosielc – Ostrołęka.

627 – Ostrołęka – Sokołów Podlaski

Transport kolejowy

Historia kolei w Ostrołęce sięga roku 1893, kiedy to uruchomiono połączenie kolejowe z Małkinią i Łapami, a co za tym szło – także z Warszawą i Białymstokiem. Obecnie przez miasto przebiega linia kolejowa nr 29 z Tłuszcza do Ostrołęki. Znajduje się na niej 16 stacji. We wrześniu 2007 r. ponownie zostało uruchomione bezpośrednie połączenie kolejowe Ostrołęka – Warszawa i Warszawa – Ostrołęka.

Transport miejski

Za organizację transportu miejskiego w Ostrołęce odpowiedzialny jest Miejski Zakład Komunikacji. Ostrołęcki MZK dysponuje obecnie 27 autobusami - głównie pojazdami marki Solaris i MAZ.

Typ autobusu	Eksploatacja od		Liczba
Autosan H7.20	2004		1
Jelcz M081MB	2005		2
MAN 14.220 HOCL-NL	2010		1
MAN NL223	2010		1
MAN NM222	2009		2
MAZ 206	2009		6
Solaris Urbino 9	2000		10
Solbus SC10	2011		4
Iveco Daily	2004		1
Suma pojazdów			28
Udział autobusów niskopodłogowych i niskowejściowych			92,8%

Osiedla Ostrołęki

Ostrołęka jest podzielona administracyjnie na 18 osiedli - dzielnic:

Kultura

Za organizację życia kulturalnego miasta odpowiada przede wszystkim Ostrołęckie Centrum Kultury, w którego skład wchodzą:

• Ośrodek Folkloru i Tańca – organizuje m.in. imprezy folklorystyczne, konkursy i przeglądy zespołów ludowych, a także turnieje tańca towarzyskiego.
• "Galeria Ostrołęka" – prowadzi działalność wystawienniczą, a także zajęcia plastyczne, malarskie, fotograficzne, rzeźbiarskie, czy garncarskie. Odbywają się tu również aukcje eksponatów i wernisaże.
• Klub "Oczko" – skupia amatorskie zespoły artystycznego ruchu OCK. Odbywają się tutaj przedstawienia teatralne, recitale, koncerty muzyczne, a także konkursy recytatorskie. Klub organizuje coroczną imprezę "Ostrołęcką Jesień Teatralną", na której spotkać się można z różnymi formami teatralnymi, zarówno scenicznymi jak i ulicznymi. Od roku 2005 festiwalowi towarzyszy Przegląd Małych Form Teatralnych "Igła".
• Kino "Jantar" – jest jednym z najnowocześniejszych kin w tej części kraju, dysponuje wysokiej jakości sprzętem audio-wizualnym, spełniającym wszelkie standardy europejskie. Sala kinowa posiada 385 miejsc siedzących. Tutaj odbywają się Ogólnopolskie Spotkania z Piosenką Kabaretową (OSPA) – corocznie w listopadzie oraz Ogólnopolski Festiwal Filmów Amatorskich "Filmowe Zwierciadła" – corocznie w grudniu.

Ponadto rolę w propagowaniu kultury Ostrołęki i regionu odgrywają:

• Muzeum Kultury Kurpiowskiej – pod tą nazwą działa od 1998 r., wcześniej funkcjonowało jako Muzeum Okręgowe w Ostrołęce. Obejrzeć tu można m.in. stałą ekspozycję z czasu powstania listopadowego.
• Miejska Biblioteka Publiczna im. W. Gomulickiego – w swoich zbiorach posiada blisko 190 tys. pozycji książkowych i innych. Promuje działalność wydawniczą rodzimych twórców.
• Zespół Pieśni i Tańca "Kurpie" – zespół ludowy działający od 1952 roku; występuje z sukcesami w całym kraju, od 2002 r. jest współorganizatorem Ogólnopolskiego Konkursu Tańców Polskich "Kurpiowskie Dwojaki".

Ponadto corocznie w maju odbywają się "Dni Ostrołęki". W ich ramach organizowane są przez władze miasta imprezy plenerowe, festyny, zawody sportowe, koncerty muzyczne, wybory miss, czy juwenalia studenckie. Ważnym akcentem "Dni Ostrołęki" jest – organizowane jednak nie w każdym roku – widowisko plenerowe "Bitwa pod Ostrołęką", jako upamiętnienie wydarzeń z maja 1831 r.

Także corocznie, we wrześniu, odbywa się ogólnopolski przegląd zespołów rockowych „Rockołęka”. Pierwsza edycja odbyła się 5 września 2009 na scenie przy domu handlowym "Kupiec".

Wspólnoty religijne

Kościół rzymskokatolicki

W Ostrołęce funkcjonuje 6 parafii rzymskokatolickich. Podlegają one Diecezji Łomżyńskiej:

• parafia pw. św. Antoniego Padewskiego;
• parafia pw. Nawiedzenia NMP i św. Mikołaja (tzw. kościół farny);
• parafia pw. św. Wojciecha (księża Pallotyni) – Ostrołęka/Wojciechowice;
• parafia pw. Zbawiciela Świata;
• parafia pw. św. Franciszka z Asyżu;
• parafia pw. NMP Królowej Rodzin

Kościoły ewangeliczne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą dwie protestanckie wspólnoty o charakterze ewangelicznym:

• Kościół Chrześcijan Baptystów
• Kościół Zielonoświątkowy

Inne wyznania

• Świadkowie Jehowy z Salą Królestwa

Edukacja

W Ostrołęce funkcjonuje 10 szkół podstawowych, 8 gimnazjów, 4 Zespoły Szkół Zawodowych, 6 liceów ogólnokształcących oraz 5 placówek szkolnictwa wyższego:

Szkoły średnie

• I Liceum Ogólnokształcące im. gen. Józefa Bema
• I Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. św. Królowej Jadwigi
• II Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida
• II Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. Toniego Halika
• III Liceum Ogólnokształcące im. Unii Europejskiej
• Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 im. dr Józefa Psarskiego
• Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 im. 5 Pułku Ułanów Zasławskich
• Zespół Szkół Zawodowych Nr 3 im. kard. Stefana Wyszyńskiego
• Zespół Szkół Zawodowych Nr 4 im. Adama Chętnika

Szkoły wyższe

• Wyższa Szkoła Administracji Publicznej;
• Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Społeczna;
• Zespół Kolegiów Nauczycielskich;

Filie:

• Kolegium Ekonomiczne Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego Uniwersytetu Łódzkiego;
• Wydział Nauk o Zdrowiu Akademii Medycznej w Warszawie.

Sport i rekreacja

Organizacją życia sportowego na terenie miasta zajmuje się Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji. Dysponuje on m.in. halą widowiskowo-sportową, krytą pływalnią, kortami tenisowymi, a także stadionem na ponad 2500 miejsc siedzących.

Piłka nożna

• Narew Ostrołęka – klub piłkarski powstały w 1962 r. Występuje w III lidze mazowieckiej;
• Korona Ostrołęka – klub piłkarski założony w 1998 r., aktualnie V liga mazowiecka.

Siatkówka

• Pekpol Ostrołęka – drużyna siatkarzy występująca w I lidze polskiej.
• OTPS Nike Ostrołęka – sekcja siatkówki kobiet; drużyna seniorek występuje w II lidze polskiej.

Piłka ręczna

• "Trójka" Ostrołęka – drużyna piłkarzy ręcznych. Występuje w II lidze.

Koszykówka

• OTK Ostrołęka – męska drużyna koszykarska;
• MUKS Unia Basket Ostrołęka – żeńska sekcja koszykówki;
• OKK Ostrołęka – męska sekcja koszykówki.

Lekkoatletyka

• OKLA Ostrołęka – ostrołęcki klub lekkoatletyczny.

Media

Prasa

• "Tygodnik Ostrołęcki" – najstarsza ostrołęcka gazeta, ukazuje się od 14 października 1982;
• "Rozmaitości Ostrołęckie" – bezpłatny dwutygodnik, dystrybucja bezpośrednio do mieszkań na osiedlach, gazeta ukazuje się od marca 1998 roku, największy nakład w Ostrołęce;
• "Kurier Ostrołęcki";

Radio

• Radio OKO;
• Radio Nadzieja;
• Radio Dla Ciebie – oddział w Ostrołęce.

Media internetowe

• eOstroleka.pl
• CzasNaKurpie.pl
• moja-ostroleka.pl
• ostroleka.info.pl
• tv-ostroleka.pl
• eostroleka.com

Lokalne atrakcje

• Muzeum Kultury Kurpiowskiej, a w nim m.in. stałą ekspozycję poświęconą powstaniu listopadowemu;
• Forty Bema – mauzoleum powstania listopadowego – budowla-pomnik, otoczona fosą, wykorzystywana do przedstawień plenerowych i części inscenizacji "Bitwy pod Ostrołęką";
• pomnik gen. Józefa Bema – bohatera bitwy powstania listopadowego, jaka rozegrała się pod Ostrołęką 26 maja 1831 r.;
• izba pamięci 5 Pułku Ułanów Zasławskich w ZSZ nr 2 Ostrołęka-Wojciechowice.
• Most Madalińskiego – zbudowany w 1995 r., podwieszony na łuku; wzorowany na moście Barqueta w Sewilli;
• Stare Miasto i deptak śródmiejski (m.in. ulica Głowackiego);
• Kompleks sportowy przy ulicy Traugutta wraz z 'Aquaparkiem';

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Balassagyarmat
• Cafelândia
• Meppen
• Mosty
• Olita
• Pryłuki
• Slavkov u Brna

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Ostrołęce
• Powiat ostrołęcki
• Kurpie