Zaszków (województwo mazowieckie)

Zaszków – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrowskim, w gminie Nur.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Historia wsi

Początkowo wieś książęca lokowana na prawie chełmińskim, później nadana kościołowi. W starych dokumentach nazwę wsi zapisywano jako: Zaskow lub Saskow.

Wspomniana w bulli papieża Hadriana IV z 18 kwietnia 1155 roku. Książę Bolesław w roku 1161 nadaje miejscowość klasztorowi w Czerwińsku.

W roku 1254 wróciła do domeny książęcej. W 1500 książę Konrad zezwolił Mikołajowi Jeżowi z Zaszkowa na wybudowanie młyna z dwoma kołami: mącznyn i foluszowym. Wyposażył go również w 5 morgów ziemi.

Po 1526 wieś królewska. Należała między innymi do uposażenia królowej Bony. Znajdowała się w obrębie Starostwa nurskiego. Lustracja z 1564 r. wykazała: włók wszystkich 43 ¼ … na których siedzi kmieci 67, z czego można przypuszczać, że żyło tu około 300 osób. Poza tym zanotowano 14 rodzin zagrodników i 3 karczmy (w tym jedna opuszczona).

Jako królewszczyzna wielokrotnie dzierżawiony:

• w 1578 podatek płacił Jan Gutkowski. Grunty orne 32 łanów kmiecych, 6 zagrodników, 3 rzemieślników, 2 komorników, 2 rzeźników, 2 rybaków. Wieś zachowuje więc charakter targowiska
• w 1595 przywilej na dzierżawę Zaszkowa otrzymali: Anna i Andrzej Chądzyńscy
• lustracja z 1661 wymienia jako dzierżawcę Kazimierza Chądzyńskiego, gospodarującego na ½ włóki (8 ha.). Można przypuszczać, że liczba osób mieszkających we wsi, spowodowana potopem szwedzkim, spadła do kilkudziesięciu osób
• według spisu podskarbińskiego z roku 1771 dzierżawę Zaszków z przyległościami posiadała Anastazya Straszewska, łowczyna dobrzyńska, opłacając 505 złp. kwarty i 100 złp. hyberny
• koniec XVIII w. – żona Aleksandra Ossolińskiego

Od roku 1795 wieś rządowa, początkowo zarządzana przez rząd pruski, od 1807 r. przez Księstwo Warszawskie a od 1815 Komisję Skarbu Królestwa Polskiego. Jako dobra rządowe, wieś dzierżawiona pierwszej połowie wieku XIX m.in. przez Leona Grąbczewskiego. Po powstaniu listopadowym Zaszków włączony do dóbr rządowych Jasienica.

W roku 1827 wieś liczyła 28 domów i 180 mieszkańców.

Na podstawie ukazu carskiego w roku 1864 ziemia została rozdzielona między chłopów, ale folwark dalej należał do dóbr Jasienica.

Pod koniec XIX w. we wsi 47 domów i 308 mieszkańców, gorzelnia i wiatrak. W 1893 r. folwark Zaszków o powierzchni 946 morgów zostaje oddzielony od dóbr Jasienica.

Przeprowadzony w 1921 r. spis powszechny wykazał 77 domów i 435 mieszkańców. W folwarku 6 domów i 160 mieszkańców (w tym 9 Żydów). W roku 1929 właścicielem folwarku o powierzchni 468 ha. był Józef Gromada.

Historia szkolnictwa

Jednoklasowa szkoła powszechna o jednym nauczycielu istniała w Zaszkowie przed II wojną światową. Szkoła 1. klasowa posiadała najczęściej 4 oddziały. Nauka trwała w zasadzie siedem lat, przy czym trzeci oddział trwał dwa, a IV trzy lata. W 1923 roku szkoła liczyła 55 uczniów, w 1924-60, w 1925-78, w 1926-58, w 1930-74, w 1932-65.

Nauczyciele: 1925-Aniela Zaćmińska, 1929-Władysław Rosa, (1930-1934)-Bronisław Rydzewski.

Współcześnie

• Część wioski, na południe od drogi Ciechanowiec- Nur należy do tzw. Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Bugu i Nurca.
• Zaszków na stronie UG

Organizacje pożytku publicznego

• Ochotnicza Straż Pożarna, Zaszków 48, 18-322 Nur