Sobienie-Jeziory

Sobienie-Jeziory – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Sobienie-Jeziory.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Miejscowość jest siedzibą władz wiejskiej gminy Sobienie-Jeziory.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 801 oraz droga wojewódzka nr 739. Drogi powiatowe łączą Sobienie-Jeziory z Osieckiem, Mariańskim Porzeczem i Warszawicami. Najbliższy pasażerski przystanek kolejowy znajduje się 5 km na północ w Warszówce, przewozy pasażerskie na tej linii od czerwca 2010 zostały zawieszone.

Nazwa wsi

Zapisy dotyczące wsi podają jej nazwę w różnym brzmieniu, są to: Jeziory, Jeziory Sobienińskie i Jeziory Sobieńskie.

Historia

Od XIII wieku wymieniana w dokumentach jako należąca do biskupów poznańskich osada targowa, leżąca przy szlaku łączącym Mazowsze i Ruś. W 1244 książę Konrad I, uposażając kościół w Czersku, wymienił m.in. wieś Sobienie. Jej istnienie potwierdzały przywileje książąt mazowieckich, przywilej księcia Bolesława w 1297, Ziemowita III datowany na 1351 i Konrada II pochodzący z 1476. Lokowanie obecnej postaci, tj. w formie osady z położonym centralnie rynkiem i wybiegającymi z niego czterema głównymi drogami, Sobienie-Jeziory zawdzięczają kasztelanowi łukowskiemu Jackowi Jezierskiemu, który założył je na nowym miejscu krótko po 1780 r. na gruntach zachodniej części Sobień Szlacheckich. Sprowadził tu kowali ze Śląska i Saksonii do pierwszej w Polsce fabryki kos. W osadzie założył też manufakturę pończoszniczą. W 1913 powstało Stowarzyszenie Straży Ogniowej, obecnie jest to Ochotnicza Straż Pożarna. W latach 1910-1914 planowano do wsi doprowadzić z Karczewa linię kolei wąskotorowej, niestety wybuch wojny pokrzyżował te zamierzenia. Do lat 30. w Sobieniach mieścił się tzw. Sąd Pokoju, w późniejszym czasie przeniesiony do Garwolina. W latach 1932-1934 powstał murowany budynek szkolny. W maju 1939 saperzy wybudowali drewniany most łączący Sobienie-Jeziory i Piwonin z Brzuminem, jego istnienie przypominają przyczółki mostowe. Wojska hitlerowskie wkroczyły do wsi 10 września 1939. Podczas okupacji powszechne stało się wysyłanie mieszkańców na roboty w Prusach, ponadto organizowano łapanki, największa z nich miała miejsce w połowie 1943, kiedy to całą ludność spędzono na rynek. W 1941 do wsi przybył transport wysiedlonych chłopów z okolic wielkopolskiego Kostrzyna. Wiosną 1942 hitlerowcy zorganizowali we wsi getto, do którego spędzono okoliczną ludność żydowską. We wrześniu uwięzionych ludzi wywieziono do obozów zagłady, a tym samym getto uległo likwidacji. Po wyzwoleniu terenu gminy w II połowie 1944 przeprowadzono parcelację majątków Sobienie Szlacheckie i Siedzów. Po 1945 wieś nabrała charakteru małego miasteczka, które pełni funkcję ośrodka handlowego oraz obsługi okolicznego rolnictwa. Jest to również lokalny węzeł komunikacyjny, komunikacja autobusowa łączy Sobienie Jeziory z Warszawą (przez Otwock), Osieckiem, Garwolinem i Maciejowicami. W latach 60. XX wieku wybudowano obwodnicę,.

Żydzi w Sobieniach-Jeziorach

Ludność pochodzenia żydowskiego została sprowadzona do Sobień-Jezior przez założyciela wsi. W okresie międzywojennym stanowili większość mieszkańców. Latem 1942 roku Niemcy stworzyli w żydowskiej części wsi getto, do którego przywieziono również Żydów z okolicznych wsi i miasteczek m.in. z Osiecka. 27 września 1942 ogłoszono wywóz ludzi do pracy, ludzi ograbiono, synagoga stojąca w rynku została spalona, a niezdatni do pracy zostali rozstrzelani. Pozostałych wywieziono do obozu zagłady w Treblince. W późniejszym czasie zdewastowano miejscowy kirkut, a płyty nagrobne posłużyły do wyłożenia podjazdu do siedziby Geheime Staatspolizei (gestapo), która mieściła się w plebanii. Na początku XXI wieku macewy wydobyto i przewieziono na teren dawnego kirkutu, niestety są one regularnie niszczone przez miejscowych wandali,.

Obiekty historyczne

• Przy rynku znajduje się pochodzący z 1806 kościół pw. Wszystkich Świętych ufundowany przez Karola Jezierskiego. Świątynia była dwukrotnie powiększana (1908 i 1982).

Historię miejscowej parafii opisał Jerzy Marian Cygan OFMCap "Dzieje parafii Sobienie Jeziory" Biała Podlaska 2001.

• Dwie ok. 200 letnie kapliczki wotywne.
• Zrujnowany kirkut żydowski.
• Wiatrak "koźlak" (na granicy z Sobieniami Kiełczewskimi).

Zobacz też

• Sobienie Biskupie
• Sobienie Kiełczewskie Drugie
• Sobienie Kiełczewskie Pierwsze
• Sobienie Szlacheckie