Rembielin (powiat płocki)

Rembielin – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie płockim, w gminie Brudzeń Duży.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa płockiego.

Zabytki

1. Położenie obiektu

założenie dworsko-parkowe położone jest we wsi Rembielin, oddalonej o około 20 km na północny wschód od Płocka. Pod względem administracyjnym należy do gminy Brudzeń Duży w województwie płockim.

2. Analiza historyczna

• 2.1 Wykaz kolejnych właścicieli

- Pierwsze dane na temat Rembielina pochodzą z XVI wieku. W Słowniku Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podane jest, że w ... "roku 1564 we wsi Rembielino, w parafii Rokicze, było 4 poddanych Alberta Rembielińskiego i Zofii Borzewskiej, 2 zagrody, 1 łan. Mateusz Niewiczo, Andrzej Bank, poddani Mateusza Zernickiego; Gorzechowscy mieli 1 i 1/2 łana i 3 zagrody. Sześciu poddanych Mateusza Mazowieckiego siedziało na 1 łanie. Płacono poboru 6fl. 7gr..."

Brak konkretnych danych na temat właścicieli wsi i majątku przez następne prawie trzysta lat. Co prawda w Słowniku... znajduje się krótka informacja, że w 1789 roku w Rembielinie były 4 części szlacheckie, jednak nie wymienione są żadne nazwiska. Księga wieczysta, znajdująca się w Archiwum Sadu Rejonowego w Płocku założona została w 1877 roku. Wcześniejsze księgi wraz z dokumentami zaginęły w trakcie II Wojny Światowej.

Na podstawie dokumentów załączonych do księgi wieczystej majątku można wymienić właścicieli Rembielina z okresu sprzed, jednak bez podawania dat.

W pierwszej połowie XIX wieku współwłaścicielami majątku Rembielin w okręgu Lipnowskim byli Jan Szymon Strubczewski i jego córka Emilia Strubczewska. Po ich śmierci właścicielką dóbr została Hortensja z Jezierskich Strubczewska, żona Jana i jej syn Jan Antoni Strubczewski.

W tym czasie majątek był zastawiony do małżonków Leopolda i Emilii Tucholskich (rządcy majątku) na sumę 600 rubli. Aktem Sądu z 1874 roku Hortensja Strubczewska i jej syn Jan uzyskali możliwość zwrotu tej sumy. Oprócz tego majątku był zadłużony w banku na sumę 8 tys. rubli w srebrze. W 1875 roku Hortensja Strubczewska, w imieniu nieletniego syna wystąpiła do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego o pożyczkę na sumę 8 tys. rubli. Pożyczkę tę otrzymała, ale mimo to majątek został sprzedany.

4 maja 1877 roku Stanisław syn Ludwika Goćkowskiego i Józefa córka Jana Sulińskiego Goćkowska nabyli dobra Rembielin za sumę 19001 rubli.

12/24 lipca 1882 roku Wojciech Ludwik Goćkowski (syn Goćkowskich) kupił od Stanisława i Józefy Goćkowskich dobra Rembielin za sumę 20 tys. rubli.

Tadeusz Roman Goćkowski nabył te dobra od Wojciecha Goćkowskiego za cenę 50 704 marek na mocy aktu kupna-sprzedaży z dnia 19 października 1918 roku.

W początkowym okresie rządcą w majątku był brat stryjeczny właściciela, a później Tadeusz Dobrzeniecki.

Tadeusz Goćkowski zaginął na wojnie w 1939 roku. Był kawalerem i nie zostawił spadkobierców.

8 października 1940 roku majątek został skonfiskowany przez komisarza Rzeszy Niemieckiej na rzecz Narodu Rzeszy Niemieckiej, a 14 marca 1941 roku utworzono z majątku wschodnioniemieckie gospodarstwo rolne.

W 1947 roku na mocy reformy rolnej majątek został rozparcelowany.

Według wykazu zamieszczonego w księdze wieczystej ziemię otrzymali:

W 1947 roku w dworze mieściła się świetlica, siedziba Gminnej Rady i mieszkania.

Na początku lat 50. południowy, narożny pokój przeznaczono na sklep.

W latach 60. w dużym narożnym, wschodnim pokoju zlokalizowano pocztę. Po jej likwidacji w latach 70. pomieszczenie to przeznaczono na mieszkanie.

W 1997 roku dwór wraz z otaczającym go terenem o powierzchni 0,64 ha kupili państwo Burżaccy. Pozostała część dawnego założenia dworsko-parkowego należy (do dnia dzisiejszego) do pana Krzysztofa Chojnackiego.

2.2 Ewolucja układu przestrzennego

Nie zachowały się żadne dokumenty określające czas powstania wsi Rembielin. Wiadomo jedynie, że w 1564 roku funkcjonowała nazwa Rembielino, a wieś należała do parafii Rokicze (obecnie Rokicie). Wieś liczyła wówczas 6 domów w których mieszkało 158 osób. We wsi był folwark i wiatrak. W 1885 roku folwark Rembielin liczył 320 mórg w tym 275 stanowiły grunty orne i ogrody, 38 łąki, a 7 nieużytki. W uprawach stosowano 9 polowy płodozmian. W folwarku było 5 budynków murowanych i 7 drewnianych.

W 1789 roku w Rembielinie były cztery części szlacheckie.

W 1876 roku na polach w rejonie wsi odkryto groby kamienne z epoki brązu.

Pierwsza dostępna dzisiaj mapa tego terenu pochodzi z 1807 roku. Jest to Topographich Militaerischen Karte vom Vormaligen Neu Ostpreussen oder dem Etzigen Nördlichen Theil des Herzogthums Warshau, autorstwa Textor'a i Sotzmann'a w skali 1:150 000(rozdz. 2.4, zał. 1). Na jej podstwaie wiadomo, że w tym okresie funkcjonowała jeszcze nazwa Rembielino, a wieś posiadała połączenia komunikacyjne z Rokiciem, Głowiną, Sobowem, Paprotkami, Strupczewem i Gorzechowem.

Kolejna mapa pochodzi z 1850 roku. Jest to Übersichtsblatt zu GD Reymann's Topographischer Special Karte von Deutschland, Schweiz, Ostfrankeich, Belcien Niderlande, u Polen, autorstwa K.F.Handtke w skali 1:200 000 (rozdz. 2.4,zał. 2). Niestety mapa ta nie wynosi żadnych nowych informacji. Nadal funkcjonuje nazwa Rembielno, a wieś posiada te same połączenia komunikacyjne.

W połowie XIX wieku w Rembielinie już zapewne istniało, oprócz folwarku, założenie dworsko-parkowe. Niestety, nie wiadomo, jak ono wyglądało. Z tego okresu zachowały się pojedyncze dęby i grab. Niewątpliwie istniał dwór, być może drewniany, który później najprawdopodobniej uległ przebudowie. Można przypuszczać, że nastąpiło to pod koniec XIX wieku. W 1882 roku majątek kupił Wojciech Ludwik Goćkowski i on zapewne postanowił wprowadzić zmiany. Prace przypuszczalnie zakończono około 1895 roku. W tym bowiem roku wzniesiona została murowana kapliczka z figurką Matki Boskiej (na postumencie kapliczki wyryte jest serce z datą 1895). Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wzniesienie kapliczki związane było z zakończeniem budowy dworu. Kapliczka ta, tak jak w większości dworów, zlokalizowana była przy głównym wjeździe do majątku, który prowadził od strony Gorzechowa i kościoła parafialnego w Rokiciu. Do dnia dzisiejszego zachowały się, pochodzące z tego okresu nasadzenia kasztanowców, wyznaczające zarys podjazdu i granice założenia dworsko-parkowego. W tym okresie główna droga do majątku, w stosunku do istniejącej szosy, przesunięta była w kierunku południowym. Tak więc kapliczka znajdowała się po prawej stronie wjazdu, a nie, tak jak obecnie, po lewej. Na kapliczce wyraźnie widać, że jej front z niszą, w której umieszczona jest figura Matki Boskiej znajduje się od południowej strony. Z tej strony znajduje się także serce z datą. W późniejszym okresie, po zmianie przebiegu drogi, na tyle kapliczki umocowano drugą figurę. Druga droga do majątku wiodła wzdłuż wschodniej granicy założenia, którą wyznaczały nasadzenia kasztanowców. Droga ta, prowadziła na owalny podjazd przed dworem. Trudno dzisiaj określić, w którym miejscu znajdowała się główna brama na teren założenia. Czy przy figurze, czy może, co jest bardziej prawdopodobne, za skrzyżowaniem dróg - głównej i wiodącej wzdłuż wschodniej granicy. Układ ten został przebudowany na początku XX wieku. Przestał funkcjonować istniejący wjazd na teren założenia. Z nieznanych przyczyn główny wjazd połączono z wyjazdem na teren folwarku skąd prowadziła droga na podjazd przed dwór. Murowany dwór zlokalizowany był w centralnej części założenia. Zwieńczał go dwuspadowy dach o niewielkim nachyleniu, kryty blachą. Na osi wschodniej elewacji znajdował się ganek. Obecnie jest on murowany, lecz pierwotnie prawdopodobnie był drewniany. Przebudowa mogła nastąpić na przełomie wieków. Świadczą o tym błędy kompozycyjne (kwadratowe kolumny ganku nie współgrają z lokalizacją okien wychodzących na ganek), żeliwne balustrady typowe dla przełomu wieków oraz zastosowanie innych materiałów budowlanych. Dwór nie posiadał wyjścia ogrodowego i jedynie elewacja od strony podjazdu miała reprezentacyjny charakter. Pozostałe, mimo iż posiadały zdobienia, funkcjonalnie powiązane były z folwarkiem. Na osi północnej elewacji znajdowało się wejście do piwnic, a do zachodniej elewacji dobudowane były pomieszczenia (najprawdopodobniej kuchenne) z wejściem gospodarczym od zachodu. Folwark znajdował się na północ i zachód od dworu. Na tyłach dworu znajdował się kurnik z chlewikiem. Był to budynek kryty słomą usytuowany prostopadle do dworu - według przekazów Stanisława Gradowskiego lub równolegle - według przekazów Bolesława Strupczewskiego. Na północ od dworu, od strony zachodniej zlokalizowane były, równolegle do siebie, kolejno; - wozownia z garażem na maszyny - kryte papą; - spichlerz - kryty papą; - kamienna kuźnia kryta blachą. Pomiędzy tymi budynkami i podwórzem gospodarczym była droga prowadząca w kierunku kurników. Podwórze od strony zachodniej i północnej zamykały dwa budynki z glinianej cegły kryte słomą: obora ze stajnią i stodoła. Całe założenie ogrodzone było drewnianym płotem. Folwark od strony północnej zamykała droga do wsi Sobowo. Park rozciągał się przed frontową i południową elewacją dworu. Znajdowały się w nim liczne nasadzenia świerków i ozdobnych krzewów. Nie było klombów i nasadzeń kwiatów. Jedynie na podjeździe sadzono kwiaty. Duży sad zajmował południową część założenia. Od zachodu jego granicę wyznaczała grupa dębów za którą znajdował się staw. Od południa, zachodu i wschodu założenie zamykały nasadzenia kasztanowców posadzone śnieguliczką. Czworaki zlokalizowane były za drogą do Głowiny, na południe od założenia dworskiego. Były to dwa budynki. Jeden duży, murowany na osiem rodzin. Drugi mały, drewniany, na jedną rodzinę.

Na mapie topograficznej z 1927 roku w skali 1:25 000 (rozdz. 2.4, zał. 3) zaznaczone są dwa budynki folwarczne - stodoła i obora oraz budynek przy drodze o nieznanym przeznaczeniu. Być może jego lokalizacja wynika z niedokładności mapy. Układ dróg w rejonie kapliczki przydrożnej jest już taki jak obecnie. Pozostałe drogi mają taki sam układ jak w XIX wieku. Wieś zlokalizowana jest jedynie na południe od założenia, a nie tak jak obecnie przy drodze do Myśliborzyc.

Mapa Taktyczna Polski z 1930 roku w skali 1:100 000 (rozdz. 2.4, zał. 4) nie wnosi żadnych nowych informacji.

W takim stanie założenie przetrwało wojnę. Na planie podziału majątku z 1945 roku (rozdz. 2.4, zał. 5) widać, że zachował się dwór, stodoła, obora za stajnią, wozownia i spichlerz. Spichlerz jest orientowany na osi wschód - zachód. Być może jest to błąd geodety. Nie zinwentaryzowano budynku kuźni, która rozebrana została dopiero w latach 80. Na jej miejscu zaczęto budować mleczarnię. Nie ma także kurników. Być może w tym okresie już zostały rozebrane. Budynki czworaków są przesunięte w kierunku południowym. Najprawdopodobniej wynika to także z niedokładności rysunku. na tym planie dwór ma kształt prostokąta, jednak z przekazów wiadomo, że w tym okresie istniała jeszcze dobudówka na zachodniej elewacji. Rozebrana została dopiero w latach 70.

Z 1966 roku pochodzi Fragment planu podziału terenów budowlanych w skali 1:2000 (rozdz. 2.4, zał. 6). W tym okresie nie ma już zabudowań folwarcznych. Po wojnie na jego terenie zaczęto wydobywać żwir. W dniu dzisiejszym jedynym śladem po istnieniu folwarku jest studnia. Na planie zaznaczony jest budynek kuźni. Natomiast nie ma zabudowań czworaków. Drewniany budynek, w którym po wojnie mieszkał kowal spalił się po 1947 roku, a murowany budynek został rozebrany.

Pod koniec lat 60., nad stawem, w rejonie dawnych kurników zbudowano toalety, które zostały rozebrane w 1996 roku.

W latach 80. na terenie dawnego sadu, nad stawem, zaczęto budowę domu, która jest w dalszym ciągu w trakcie realizacji.

Transport

Przez centrum Rembielina przebiega droga powiatowa łącząca Siecień ze Strupczewem oraz droga doprowadzająca do Myśliborzyc.