Otrębusy

Otrębusy – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie pruszkowskim, w gminie Brwinów.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej p.w. NMP Matki Kościoła, należącej do metropolii warszawskiej, archidiecezji warszawskiej, dekanatu brwinowskiego.

Historia

Udokumentowana historia wsi sięga XV wieku. Pierwsze wzmianki o Otrębusach pochodzą z Ksiąg Błońskich Ziemskich z 1525 i 1534 roku. Używano wtedy pisowni łacińskiej: Otrambusche. Prawdopodobnie Otrębusy zostały założone na początku XIV wieku jako wieś prywatna z małym folwarkiem i kilkoma gospodarstwami chłopskimi. Nazwa Otrębusy jest nazwą kulturową wynikającą z działalności założyciela wsi lub pierwszych jego mieszkańców. Od drugiej połowy XVIII wieku zaczyna się ona pojawiać na mapach i w atlasach. Wieś należała administracyjnie do powiatu błońskiego, parafii Brwinów, ziemi warszawskiej. Potwierdza to Spis parafii województwa mazowieckiego z pierwszej połowy XVI wieku. Otrębusy wymienia się tam jako należące do parafii Brwinów dekanatu błońskiego.

Pod koniec XIX wieku majątek zaczęto rozprzedawać. Nie była to wówczas atrakcyjna miejscowość, nie było połączeń kolejowych, drogi były piaszczyste, ziemie mało urodzajne. Jedyną zaletą tego terenu był las otaczający wieś, dobry klimat, idealny spokój. Powstała wtedy idea stworzenia miejscowości leczniczej i wypoczynkowej. Jednakże jedyny tego typu ośrodek powstał w Karolinie, a miejscowość nadal miała charakter wiejski. Stopniowo następował rozwój przestrzenny, powstawały nowe zagrody i dało się zauważyć napływ ludności budującej nowe domy.

W 1948 roku w Karolinie powstał Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca "Mazowsze". Jego koncepcja artystyczna zakładała, że "Mazowsze" śpiewać ma i tańczyć tradycyjny repertuar ludowy – przyśpiewki i pieśni tradycyjne.

W roku 1970 zaczęto starania o utworzenie parafii na tym terenie. Parafia NMP Matki Kościoła w Otrębusach powstała jednakże dopiero w 1985 roku. Pierwszym proboszczem, który wybudował plebanię, był ks. Andrzej Lepianka. Msze święte odbywały się wówczas w kaplicy. Ks. Lepianka zginął tragicznie w wypadku samochodowym, a probostwo, do którego oprócz Otrębus i Kań należał wówczas również Popówek, objął ks. Marian Kasztalski, zastąpiony potem przez ks. Henryka Bartuszka, nazywanego przez parafian budowniczym kościoła. W tym czasie powołana została Rada Parafialna, w której znaleźli się m.in. parafianie znający się na sztuce budowania. Spośród projektów nowego kościoła wybrano jeden, autorstwa Anny i Wojciecha Kawęczyńskich. Konsekracji świątyni dokonano 26 września 1999 roku. Jej dekoracje, Pasję w brązie, krzyż i figurę Matki Bożej oraz gipsowe przedstawienia Tajemnic Różańca Świętego, wykonano w pracowni prof. Gustawa Zemły.

Obecna sytuacja

Obecnie Otrębusy liczą ponad 2000 mieszkańców i są jednym z 15 sołectw wchodzących w skład gminy Brwinów. Przez miejscowość przebiegają dwie drogi wojewódzkie (719 i 720), które łączą ją z sąsiadującymi miejscowościami oraz położonym niedaleko miastem stołecznym Warszawą.

Wieś zatraciła już charakter rolniczy, znaczna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w zakładach i firmach na terenie Warszawy. Na terenie wsi funkcjonuje kilkadziesiąt podmiotów gospodarczych, głównie zajmujących się usługami.

Wśród charakterystycznych dla Otrębus obiektów należy również wymienić kościół parafialny, a także dwa muzea (Muzeum Sztuki Ludowej i Muzeum Motoryzacji). Dodatkowo na terenie siedziby ZPiT "Mazowsze" znajduje się muzeum, którego zbiory obejmują kostiumy, w których występowali członkowie zespołu, a także liczne pamiątki przywiezione z występów na całym świecie. W Otrębusach znajduje się także filia Ośrodka Kultury w Brwinowie prowadząca świetlicę wiejską, pełniącą funkcje domu kultury na terenie sołectwa.

Na szczególną uwagę zasługuje również zabytkowy XVIII-wieczny spichlerz znajdujący się przy ul. Wiejskiej – murowany z cegły, tynkowany, na planie prostokąta, piętrowy. Niegdyś należał do zabudowań gospodarczych "Folwarku Elżbietówka", obecnie jest w rękach prywatnych właścicieli.

Na terenie wsi znajdują się tereny budowlane i rekreacyjne – działki pod zabudowę jednorodzinną, domki letniskowe oraz działalność gospodarczą. Stopniowo rozbudowywana jest infrastruktura – sieć kanalizacyjna, wodociągowa, gazociąg, telefony, a także sieć dróg gminnych. Jest tu szkoła podstawowa, gimnazjum, Zakład Opieki Medycznej, poczta, biblioteka, kilka prywatnych sklepów.

Kalendarium

• pierwsza połowa XIV wieku – prawdopodobne założenie wsi
• 1525 i 1534 – pierwsze udokumentowane wzmianki o Otrębusach
• 21 marca 1980 – pierwsza Msza Święta w parafii w Otrębusach
• 1996 – otwarcie Muzeum Sztuki Ludowej, prowadzonego przez prof. Mariana Pokropka. Tematem wystawy inauguracyjnej było Historia i Wiara – Dzieje Biblijne i Historia Polski w Sztuce Ludowej.
• 26 września 1999 – konsekracja nowego kościoła parafialnego.

Sołtysi

• od 2006 – Anna Grzegorowska
• 2002–2006 – Melania Witek
• 1998–2002 – Kazimierz Krych
• 1994–1998 – Melania Witek

Komunikacja

Przez miejscowość biegną:

• linia WKD. Otrębusy znajdują się – zgodnie z rozkładem jazdy – 38 min od przystanku Warszawa Śródmieście WKD – przystanek Otrębusy
• drogi powiatowe.

Poza WKD w Otrębusach znajdują się przystanki

• PKS
• linii bezpłatnych do centrów handlowych: Géant, Janki, Maximus
• linii transportowej do Międzynarodowego Centrum Słuchu i Mowy w Kajetanach.

Obiekty

Zabytki

• Pałacowo-Parkowy Zespół Zabytkowy Karolin – Siedziba Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze" im. Tadeusza Sygietyńskiego
• Zespół Pałacowo-Parkowy Toeplitzówka – miejsce urodzenia Krzysztofa Teodora Toeplitza
• Zabytkowy XVIII-wieczny spichrz, będący jednym z zabudowań dawnego folwarku
• posąg Świętowita (przy stacji WKD)
• obiekty zakwalifikowane jako pomniki przyrody

Muzea

• Muzeum Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze" – Karolin
• Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej (prywatne) – dom prof. Mariana Pokropka, ul. Natalińska 15
• Muzeum Motoryzacji i Techniki w Otrębusach – ul. Warszawska 21

Edukacja

• Przedszkole Samorządowe – ul. Wiejska 1a
• Niepubliczne Przedszkole Sióstr Służebniczek NMP – ul. Słowackiego 5
• Publiczna Samorządowa Szkoła Podstawowa – ul. Piaseckiego 2
• Publiczne Samorządowe Gimnazjum – ul. Piaseckiego 2
• Biblioteka – ul. Wiejska 1
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa nr 104 Nowa Szkoła
• Świetlica.

Inne

• Kościół Parafialny NMP Matki Kościoła – ul. Sadowa 14
• Poczta – ul. Wiejska
• Ośrodek Zdrowia Vita-Med – ul. Wiejska 1
• Piekarnia (na miejscu sklep firmowy) "A & K" Sp.j. – ul. Wiejska 21

Osoby związane z Otrębusami

• Krzysztof Teodor Toeplitz, polski dziennikarz
• Marian Pokropek, etnograf, profesor Uniwersytetu Warszawskiego
• Tadeusz Sygietyński, kompozytor, założyciel Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze"
• Mira Zimińska-Sygietyńska, polska aktorka, długoletnia dyrektor Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca "Mazowsze"