Radom

Radom – miasto na prawach powiatu w centralno-wschodniej Polsce, w województwie mazowieckim nad rzeką Mleczną.

Największy ośrodek miejski w widłach Wisły i Pilicy. Czternaste co do wielkości miasto w Polsce. Siedziba powiatu radomskiego i kurii diecezji radomskiej.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 222 496 mieszkańców.

Historia

• VIII-IX wiek – istnieje osada w dolinie rzeki Mlecznej (w rejonie dzisiejszego Starego Miasta)
• 2. połowa X wieku – budowa grodu obronnego
• 1155 – pierwsza pisana wzmianka o Radomiu w bulli papieża Hadriana IV
• 1233 – pierwsza pisemna wzmianka o kasztelanie radomskim – Marku.
• 2. połowa XIII wieku – Stary Radom otrzymał prawa średzkie
• 1340 – Kazimierz III Wielki założył Nowy Radom
• 1364 – Radom otrzymał prawo magdeburskie
• 1360-1370 – Kazimierz Wielki funduje mury miejskie, zamek królewski, ratusz i kościół farny pod wezwaniem świętego Jana Chrzciciela
• 1383 – na sejmie w Radomiu obrano Jadwigę, córkę Ludwika Węgierskiego, królem Polski
• 1401 – w Radomiu zawarto unię wileńsko-radomską unię Polski z Litwą
• 1469 – poselstwo czeskie ofiarowało w Radomiu koronę Władysławowi Jagiellończykowi
• 1481 – w Radomiu zamieszkał drugi syn Kazimierza Jagiellończyka, królewicz Kazimierz (obecny patron miasta), który pod nieobecność przebywającego na Litwie ojca sprawował stąd rządy w Koronie
• 1489 – na radomskim zamku wielki mistrz zakonu krzyżackiego Johann von Tieffen złożył hołd lenny królowi Kazimierzowi Jagiellończykowi
• 1495 – w farze radomskiej syn Kazimierza Jagiellończyka – Fryderyk – odebrał insygnia kardynalskie.
• 1505 – obradujący w Radomiu sejm uchwalił konstytucję Nihil novi oraz zatwierdził „Statut Łaskiego” – pierwszy zbiór praw państwa polskiego.
• 1564 – według przeprowadzonej lustracji miasto liczyło 1800 osób, 180 domów, 14 jatek, 2 łaźnie i 2 młyny.
• 1613 – Radom stał się siedzibą Koronnego Trybunału Skarbowego.
• 1628 – miasto zostało zniszczone przez wielki pożar.
• 1656 – podczas najazdu szwedzkiego, w Rynku, w domu nr 4 należącym do Adama Gąski kwaterował król szwedzki Karol X Gustaw.
• 1660 – po opuszczeniu miasta przez Szwedów liczyło ono 395 mieszkańców i 37 domów
• 1724 – August II Sas wydaje przywilej „De non tollerandis judaeis” mówiący o zakazie zamieszkiwania ludności żydowskiej w granicach miasta.
• 1737-1756 – budowa Kolegium Pijarów, według projektu Antonio Solariego
• 1763 – zniesienie Trybunału Skarbowego, Radom liczył 1370 mieszkańców i 137 budynków
• 1767 – Karol Radziwiłł zawiązał w Radomiu konfederację reakcyjnej magnaterii i szlachty, uznającej rosyjski carat za gwaranta ustroju Rzeczypospolitej.
• 1787 – Stanisław August Poniatowski powołał w Radomiu Komisję Dobrego Porządku.
• 1795 – po III rozbiorze Polski Radom zostaje włączony do zaboru austriackiego i staje się siedzibą Cyrkułu, Komisji Obwodowej, Trybunału Cywilnego i Sądu Pokoju.
• 1809 – Radom zostaje stolicą departamentu w Księstwie Warszawskim.
• 1816 – powstaje województwo sandomierskie z siedzibą władz w Radomiu
• 1817 – założenie pierwszej świeckiej szkoły elementarnej pod przewodnictwem Łukasza Raczyńskiego
• 1819 – Fryderyk August Schnierstein otworzył zakład garbarski, zapoczątkowując przemysłowy rozwój miasta.
• 1825-1827 – wzniesienie gmachu Komisji Województwa Sandomierskiego według projektu Antonio Corazziego
• 1827 – z inicjatywy ks. Kazimierza Kłaczyńskiego powstaje Radomskie Towarzystwo Naukowe
• 1844 – Radom został stolicą guberni radomskiej, której granice sięgają aż podkrakowskiego Miechowa
• 1867 – miasto jako jedno z pierwszych w Królestwie otrzymało kanalizację; z guberni radomskiej wyłączone zostają południowe powiaty co daje początek guberni kieleckiej.
• 1885 – uruchomienie linii kolejowej z Dęblina do Dąbrowy Górniczej
• 1901 – uruchomienie w Radomiu jednej z pierwszych w Królestwie elektrowni oraz miejskiej sieci oświetleniowej
• 1905 – w Radomiu w trakcie strajków doszło do starć pomiędzy robotnikami a oddziałami carskimi.
• 1910 – w Radomiu powstaje klub sportowy RKS Radomiak Radom
• 1911 – Radom liczył 51 934 mieszkańców.
• 1918 – Radom wchodzi w skład administracyjny województwa kieleckiego aż do 1939 r.
• 1918 – w Radomiu powstała Dyrekcja Okręgowa Kolei (w latach trzydziestych XX w. przeniesiona do Chełma, a następnie do Lublina)
• 1921 – w Radomiu mieszkało 24.495 Żydów, stanowiąc 40% mieszkańców
• 1926 – w Radomiu powstał klub sportowy RKS Broń Radom
• 1933 – Radom uzyskał połączenie kolejowe z Warszawą.
• 1936-1939 – Radom wszedł w skład Centralnego Okręgu Przemysłowego, powstały Fabryka Chemiczna, Fabryka Broni, gazownia miejska, fabryka telefonów, fabryka obuwia. W okresie tym powstał Teatr Rozmaitości, nawiązujący do tradycji teatru radomskiego z pierwszej połowy XIX w. oraz filia Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie – zalążek szkolnictwa wyższego w mieście.
• 1938 – miasto liczyło 90 059 mieszkańców.
• 1939-1945 – Radom był stolicą dystryktu radomskiego w Generalnym Gubernatorstwie.
• 1941 – utworzenie przez Niemców getta, w którym zgromadzono 32 tys. Żydów
• 1942-1944 – wywiezienie i wymordowanie radomskich Żydów w obozach zagłady; likwidacja getta
• 1944 – po upadku powstania warszawskiego w Radomiu zorganizowany został tajny ośrodek nauczania Uniwersytetu Warszawskiego.
• 1945, 16 stycznia – wkroczenie do Radomia jednostek Armii Czerwonej
• 9 września 1945 oddziały Armii Krajowej Obwodu Kielecko-Radomskiego, pod dowództwem Stefana Bembińskiego „Harnasia” opanowały miasto, zdobyły więzienie i uwolniły aresztowanych żołnierzy AK.
• 1946 Radom wchodzi w skład administracyjny województwa kieleckiego aż do 1975 r.
• 1949 – w Radomiu powstaje Wieczorowa Szkoła Inżynierska NOT, która daje początek późniejszej Politechnice Radomskiej oraz Politechnice Świętokrzyskiej.
• 1951 – powstała w Radomiu Oficerska Szkoła Lotnicza. 5 lat później trafiają tu legendarni piloci Polskiego lotnictwa: m.in. gen. Stanisław Skalski i płk Wacław Król.
• do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Radom.
• 1963 – ponowne zawiązanie Radomskiego Towarzystwa Naukowego.
• 1975 – w wyniku reformy administracyjnej Radom odzyskał status stolicy województwa.
• 1976, 25 czerwca – radomscy robotnicy rozpoczęli protest przeciw polityce rządu i PZPR, brutalnie stłumiony przez ZOMO (wydarzenia radomskie) – miasto stało się znanym ośrodkiem opozycji antykomunistycznej.
• 1980 – 9 października powstaje Międzyzakładowy Komitet Załozycielski NSZZ „Solidarność” Ziemia Radomska z pierwszą siedzibą przy ul. Jacka Malczewskiego.
• 1984 – powstało Międzyresortowe Centrum Naukowe Eksploatacji Majątku Trwałego – dzisiejszy Instytut Technologii Eksploatacji – jedna z wiodących placówek badawczych w kraju.
• 1991, 4 czerwca – wizyta w Radomiu papieża Jana Pawła II
• 1992, 25 marca – utworzenie diecezji radomskiej
• 1996 – Radomska Wyższa Szkoła Inżynierska otrzymała rangę Politechniki Radomskiej.
• 1999 – Radom jako stolica powiatu wchodzi w skład województwa mazowieckiego.
• 2001, 18 października – Tragiczna śmierć 2 biskupa radomskiego Jana Chrapka.
• 2002, 25 maja – kardynał Joseph Ratzinger, później papież Benedykt XVI, odwiedził Radom w związku ze święceniem Zygmunta Zimowskiego na biskupa.
• 2004 – rozpoczęła się oczekiwana od kilkudziesięciu lat rewitalizacja Miasta Kazimierzowskiego.
• 2005 – podpisanie w Radomiu porozumienia międzyregionalnego dotyczącego budowy drogi ekspresowej Wschód-Zachód S12
• 2006, 22 kwietnia – inauguracja drugiego nawiedzenia kopii Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej w Radomiu, której przewodniczył kardynał Stanisław Dziwisz, 44 biskupów i tysiące wiernych przybyłych z diecezji radomskiej.
• 2007 – podczas pokazów lotniczych AIR SHOW pierwszego września w czasie wykonywania swoich pokazów dwa samoloty się zderzyły w efekcie tego śmierć ponieśli dwaj piloci.
• 2009 – podczas kolejnych pokazów AIR SHOW 30 sierpnia ginie dwóch białoruskich pilotów. Pilotowany przez nich Su-27 spada na ziemię w Małęczynie. Ministerstwo Obrony Białorusi nie zezwoliło na podanie opinii publicznej przyczyn katastrofy samolotu.

Środowisko naturalne

Położenie

Radom znajduje się w centralnej Polsce, w południowej części województwa mazowieckiego nad rzeką Mleczną. Historycznie położony jest w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej. Zgodnie z fizyczno-geograficznym podziałem Kondrackiego miasto położone jest na Wzniesieniach Południowomazowieckich, gdzie większa część miasta położna jest na Równinie Radomskiej, natomiast północny kraniec na Równinie Kozienickiej.

Radom znajduje się na terenie o wysokościach od 130 do 207 m n.p.m.

Według danych z 1 stycznia 2010 r. powierzchnia miasta wynosiła 111,80 km².

Klimat

Nazwa miasta

Według legendy „O srebrnopiórym orle i radomskim grodzie” pewien młodzieniec trafił niesiony głodem do pięknej, zaklętej wioski. Drzewa, krzewy i rzeka szumiały jakby chcąc coś mu powiedzieć. Oczarowany tym pięknem wypowiedział „Rad dom bym tutaj zbudował”. To odczarowało wioskę. Jej mieszkańcy ugościli młodzieńca, a na tamtym miejscu wybudowano gród „Radom”.

W rzeczywistości Radom brzmiał pierwotnie Radom' (z miękkim m' – stąd dopełniacz: Radomia) i był przymiotnikiem dzierżawczym od imienia Radom (dopełniacz: Radoma), które to imię jest skrótem od imienia Radomir. Czyli Radom' oznaczał „gródRadoma” – tak jak Poznań to „gródPoznana”.

Architektura i urbanistyka

Place w Radomiu

• Plac Dworcowy położony przy Dworcu PKP (skrzyżowanie ulic Traugutta, Poniatowskiego i Beliny-Prażmowskiego).
• Plac Jagielloński położony po obu stronach ul. Kelles Krauza. Po jego południowej stronie istnieje park, który od północnej części oddziela ul. Kelles-Krauza. Przy placu znajduje się Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego w Radomiu.
• Plac Kazimierza Wielkiego położony u zbiegu ulic Wałowej, Żeromskiego, Reja i Malczewskiego. Przy tym placu usytuowany jest zabytkowy kościół pw. Świętej Trójcy.
• Plac Konstytucji 3 Maja: położony u zbiegu ulic Żeromskiego, Piłsudskiego i Focha. Centralnym miejscem placu jest kościół garnizonowy pw. św. Stanisława.
• Plac ks. Romana Kotlarza plac usytuowany u zbiegu ulic Mireckiego, Okulickiego, Reja i Limanowskiego. Obok usytuowany jest park Stary Ogród oraz przepływa rzeka Mleczna.
• Plac Małgorzatki położony między ulicą Traugutta i Narutowicza. Planowane jest przeprowadzenie przez ten plac połączenia ulicy Kościuszki i ulicy Piłsudskiego co polepszyłoby komunikację w tym rejonie.
• Plac Matki Bożej Fatimskiej plac – rondo położony na skrzyżowaniu ulicy Słowackiego, alei Grzecznarowskiego oraz alei Wojska Polskiego.
• Rynek: plac położony w samym „sercu” Miasta Kazimierzowskiego. Wpadają do niego ulice: Rwańska, Szewska, Wolność, Szpitalna, Żytnia oraz Grodzka. Przy placu położone jest m.in. Muzeum Okręgowe im. Jacka Malczewskiego, Dom Gąski i Esterki (obecnie Muzeum Sztuki Współczesnej), dawny Ratusz (obecnie Archiwum Państwowe). W centralnym miejscu placu ustawiony jest Pomnik Czynu Legionów.
• Plac Stare Miasto usytuowany bardzo blisko najstarszego miejsca Radomia – grodziska „Piotrówka”. Położony jest na nim także najstarszy kościół Radomia, bo pochodzący z XIII w. kościół św. Wacława. Od placu odchodzi ulica Staromiejska, św. Wacława, Przechodnia oraz Asnyka.
• Plac gen. Waltera położony jest u zbiegu ulic Grzecznarowskiego i Dowkonta. W centrum placu ustawiony jest pomnik łucznika. W najbliższym czasie najprawdopodobniej zmieni swoją nazwę z powodu dekomunizacji nazw ulic i placów.
• Plac Zgody położony na skrzyżowaniu ulic Wieniawskiego i Szymanowskiego znajdujących się w peryferyjnie położonej dzielnicy miasta Pruszakowie.
• Plac 72 Pułku Piechoty: plac usytuowany w kwartale między ulicami Malczewskiego, Wernera, Koszarową i Warzywną. Zlokalizowane jest tam mauzoleum płk. Dionizego Czachowskiego.

Miejsca i zabytki

Pomniki i miejsca pamięci narodowej

• Pomnik Czynu Legionów
• Pomnik Jana z Czarnolasu
• Pomnik Prymasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego
• Pomnik Jacka Malczewskiego
• Pomnik Jana Pawła II
• Pomnik Fryderyka Chopina
• Pomnik Jana Kilińskiego
• Pomnik Matki Polki
• Pomnik Łucznika
• Pomnik Mauzoleum Dionizego Czachowskiego
• Pomnik WINu
• Pomnik Radomskich żydów

Zieleń miejska

Według publikacji z 2008 r. w obszarze miasta istnieją użytki ekologiczne o łącznej powierzchni 6,9 ha.

Gospodarka

W końcu stycznia 2011 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Radomiu obejmowała ok. 21,9 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 22,7% do aktywnych zawodowo.

W Radomiu mieszczą się Fabryka Broni Łucznik, Zyszko Company Sp. z o. o., Komandor S.A., Jadar, Techmatik oraz wiele inne innych zakładów produkcyjnych. Poza tym Radom jest również siedzibą wielu firm usługowych, takich jak np. MNI Telecom S.A., Biuro Podróży "Alfa Star", eSky.pl

W mieście jest kilka centrów i galerie handlowe (Galeria Słoneczna, Galeria Gama, Galeria Rosa, Galeria Stokrotka, Galeria Feniks, Centrum Handlowe M1, Centrum Handlowe Echo, Centrum Handlowe E. Leclerc, Street Mall "Vis a Vis").

Ponadto Radom posiada 8 miejsc targowych.

Demografia

Edukacja

Radom jest w województwie mazowieckim największym po Warszawie ośrodkiem akademickim. W mieście znajduje się 10 szkół wyższych i 2 kolegia nauczycielskie.

Poza tym:

• 11 zespołów szkół ponadgimnazjalnych
• 13 liceów ogólnokształcących
• 3 szkoły artystyczne
• 22 gimnazja
• 30 szkół podstawowych

Kultura

W mieście działa Radomskie Towarzystwo Naukowe.

Kina

• Centrum Filmowe Helios – 5 sal
• Multikino – 6 sal (Galeria Słoneczna)

Wcześniej działały jeszcze w Radomiu kina: Atlantic (wcześniej Bałtyk), Hel, Mega, Mewa, Odeon, Pokolenie, Przyjaźń i Walter. W planach jest budowa kolejnych dwóch multipleksów oraz uruchomienie po przerwie kina studyjnego.

• Resursa Obywatelska – Klub Dobrego Filmu (pokazy specjalne)

Filharmonia

• Radomska Orkiestra Kameralna

Teatry

• Teatr Powszechny im. Jana Kochanowskiego
• Teatr Poszukiwań w Ośrodku Kultury i Sztuki „Resursa Obywatelska” w Radomiu

Muzea

• Muzeum im. Jacka Malczewskiego
• Muzeum Wsi Radomskiej
• Muzeum Sztuki Współczesnej
• Muzeum Harcerstwa Ziemi Radomskiej
• Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej "Elektrownia"
• Galeria Dziedzictwa Kulturowego Miasta Radomia
• Muzeum Diecezjalne

Domy Kultury

• Miejski Ośrodek Kultury „Amfiteatr” w Radomiu ul. Parkowa 1
• Młodzieżowy Dom Kultury im. Heleny Stadnickiej
• Dom Kultury „Południe”
• Dom Kultury „ Borki”
• Dom Kultury „Idalin”

Lokalne środki przekazu

• TVP Warszawa – oddział w Radomiu
• Telewizja Dami (kanał dostępny w sieci kablowej Vectra oraz poprzez internet)
• Praca Radom TVI – intenetowa telewizja Powiatowego Urzędu Pracy
• TV Radom – prywatna internetowa telewizja o Radomiu

Lokalne rozgłośnie radiowe:

• Radio Rekord
• Radio Plus Radom
• Radio Eska Radom
• Radio dla Ciebie
• RMF Maaxxx Kielce/Radom

Gazety radomskie ukazujące się regularnie:

• Anonse – Gazeta Bezpłatnych Ogłoszeń
• Gazeta Wyborcza
• Echo Dnia
• Życie Radomskie
• Nasze Miasto
• 7 Dni – tygodnik
• Tygodnik Radomski
• Mój Radom – Miejska Gazeta Internetowa
• Teraz Radom – bezpłatny tygodnik
• Panorama Radomska – bezpłatny tygodnik
• Salt@Pepper – lifestyle’owy bezpłatny miesięcznik
• OK!magazyn – pierwsze kolorowe czasopismo lifestyle, bezpłatny miesięcznik wydawany od 2008 roku
• Oko na miasto – bezpłatny tygonik
• CoolturalnyRadom.pl - Radomskie Wiadomości Kulturalne w Internecie

Sport

Początkiem historii sportu radomskiego jest rok 1910, kiedy to po uzyskaniu oficjalnego pozwolenia od władz carskich powstało Radomskie Towarzystwo Sportowe. Posiadało ono pięć sekcji: piłki nożnej (pod nazwą „Kordian”), kolarską, tenisową, łyżwiarską i gimnastyczną („Sokół”).

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące kościoły i wspólnoty wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki - siedziba diecezji radomskiej, oraz 35 parafii, podzielonych na 5 dekanatów, to jest: Radom-Centrum, Radom-Wschód, Radom-Zachód, Radom-Północ, Radom-Południe.
• Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny – parafia i cerkiew w Radomiu
• Kościół Ewangelicko-Augsburski – parafia i kościół w Radomiu
• Kościół Chrześcijan Baptystów – zbór w Radomiu
• Wspólnota Kościołów Chrystusowych – zbór w Radomiu
• Kościół Chrystusowy – zbór w Radomiu
• Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej – zbór w Radomiu
• Kościół Boży – zbór Jezusa Chrystusa w Radomiu
• Wspólnota Chrześcijańska "Golgota" w Radomiu
• Protestancki związek wyznaniowy
• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – zbór w Radomiu
• Świadkowie Jehowy – zbory w Radomiu

Ponadto w Radomiu mieszkają przedstawiciele następujących wyznań:

• Kościół Starokatolicki Mariawitów – parafia w Wierzbicy
• Kościół Polskokatolicki – parafia w Studziankach Pancernych
• Lectorium Rosicrucianum
• Ośrodek Misyjny (Karma Kagyu)
• Radomska Grupa Medytacyjna buddyzmu Diamentowej Drogi

Administracja i polityka

Radom jest miastem na prawach powiatu. Mieszkańcy wybierają do swojej Rady Miejskiej w Radomiu 28 radnych. Organem wykonawczym jest prezydent miasta. Siedziba władz znajduje się przy ul. Jana Kilińskiego.

W Radzie Miejskiej w Radomiu działają następujące kluby radnych: Prawo i Sprawiedliwość, Radomianie Razem, Platforma Obywatelska, Porozumienie Lewicy oraz Stowarzyszenie Kocham Radom.

Radom jest członkiem Związku Miast Polskich.

Miasto jest także siedzibą starostwa powiatu radomskiego.

Pomimo utraty funkcji administracyjnej stolicy województwa w 1999 r., w Radomiu funkcjonuje wiele instytucji o regionalnym znaczeniu. Mieści się tu wojewódzki urząd skarbowy, wydział zamiejscowy wojewódzkiego sądu administracyjnego, sąd okręgowy wraz z prokuraturą okręgową, delegatura urzędu wojewódzkiego i urzędu marszałkowskiego. Ponadto ma tu siedzibę Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych i delegatura Instytutu Pamięci Narodowej.

Prezydenci Radomia

Przewodniczący rady miejskiej

Prezesi rady miejskiej okresu II RP:

• 1919-1927: Maria Kelles-Krauz (PPS)
• 1927-1928: Stanisław Kelles-Krauz (PPS, od 1928 senator RP)
  • 1927: wiceprezes Ludwik Brylant (Lista Nr 6, Związek Rzemieślników i Lokatorów Żydowskich, tzw. folkiści)
  • 1927-1930: wiceprezes Morduch Kotler (Lista Nr 6, Związek Rzemieślników i Lokatorów Żydowskich, tzw. folkiści)
• 1930-1934: brak rady miejskiej decyzją Ministra Spraw Wewn. Felicjana Składkowskiego
• 1934-1939: obradom rady przewodniczył prezydent miasta

Przewodniczący okresu III RP:

• 1991-1994: Ryszard Fałek
• 1994-1997: Jan Rejczak (od 1997 poseł RP)
• 1999-2002: Zygmunt Jacek Nita (SLD)
• 2002-2006: Tadeusz Derlatka (Radomianie Razem)
• 2006: Ryszard Fałek (PiS; od grudnia 2006 wiceprezydent miasta)
• 2006-2007: Wojciech Skurkiewicz (PiS; od 2007 senator RP)
• 2007- Dariusz Wójcik (PiS)

Sekretarze rady miejskiej

Sekretarze okresu II RP:

• 1919-1923: Jechiel vel Hilary Frenkiel (Lista Nr 6, tzw. syjoniści)
• 1923-1927: Ludwik Brylant (Lista Nr 3, Związek Rzemieślników i Lokatorów Żydowskich, tzw. folkiści)
• 1926-1927: Abram Mojżesz Rottenberg (LIsta Nr 6, Zjednoczone Stronnictwa Żydowskie)
• 1927-1930: Chaim Marek Finkielsztajn (Lista Nr 3, Poalej Syjon-Lewica)
• 1927-1930: Lejzor Symcha Finkielsztajn (Lista Nr 13, Żydowski Zjednoczony Komitet Wyborczy)

Sekretarze okresu III RP:

• 2002-2006: Włodzimierz Dłużewski
• 2006- Rafał Czajkowski

Parlamentarzyści

Mieszkańcy wybierają posłów na Sejm z okręgu wyborczego nr 17.

Podział administracyjny

W Radomiu nie istnieje oficjalny podział na dzielnice. MZDIK pracuje nad nowym podziałem który am wejść w życie w lutym 2012. Zwyczajowo miasto dzieli się na następujące dzielnice i osiedla:

Transport

Kolejowy

Radom leży na skrzyżowaniu linii kolejowych prowadzących do Warszawy, Krakowa, Łodzi i Lublina. W mieście znajduje się dworzec kolejowy oraz 2 stacje: Radom Potkanów i Radom Wschodni.

Drogowy

Radom leży na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych drogowych i kolejowych łączących wschód z zachodem i północ z południem.

Przez Radom biegną trzy drogi międzynarodowe i krajowe:

• 7 S7 Gdańsk – Warszawa – Radom – Kielce – Kraków – Chyżne
• 9 Radom – Rzeszów – Barwinek
• 12 S12 Piotrków Trybunalski – Radom – Lublin – Dorohusk

Z Radomia do innych miejscowości prowadzą trzy drogi wojewódzkie:

• 737 Radom – Kozienice 79
• 740 Radom – Potworów 48
• 744 Radom – Starachowice

Port lotniczy

W Radomiu znajduje się port lotniczy Radom-Sadków o wysokich parametrach technicznych, które jest aktualnie wykorzystywane głównie przez wojsko. Raz na dwa lata na lotnisku Radom-Sadków odbywają się największe w Polsce międzynarodowe pokazy lotnicze Air Show. Drugie lotnisko, będące siedzibą aeroklubu radomskiego znajduje się w podradomskim Piastowie. System komunikacji lotniczej Radomia uzupełnia lądowisko przy Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym.

Komunikacja miejska

Obecnie w ramach regularnej komunikacji miejskiej po Radomiu i kilku okolicznych gminach kursują 24 linie autobusowe oznaczone cyfrowo. Codziennie w ramach komunikacji miejskiej na ulice wyjeżdża około 130 autobusów. Średnia częstotliwość wszystkich linii w szczycie wynosi 20 minut. Organizatorem i regulatorem komunikacji miejskiej jest zakład budżetowy gminy – Miejski Zarząd Dróg i Komunikacji. Komunikacja podmiejska obecnie jest obsługiwana przez wielu przewoźników prywatnych, a także spółki wykonujące przewozy w ramach sieci MZDiK.

Infrastruktura techniczna

• Wodociągi:

Wg publikacji z 2008 r. w Radomiu do sieci wodociągowej podłączonych jest 98,46% ogółu mieszkań, a do sieci kanalizacji sanitarnej podłączonych jest 93,59% mieszkań.

• Ciepłownictwo:

Wg danych z 2005 r. sieć ciepłownicza obejmuje swoim zasięgiem ponad 27 km² a to jest 24% powierzchni miasta. Jednakże system ten pokrywa wszystkie najgęściej zaludnione obszary miasta. W Radomiu istnieją 2 źródła ciepła: Ciepłownia „Południe” (o mocy 203,5 MW) oraz Ciepłownia „Północ” (116,3 MW).

• Gospodarka odpadami:

Jeśli chodzi o odbiór odpadów komunalnych, Radom obsługiwany jest przez składowisko o łącznej powierzchni 20 ha, 93% składowanych odpadów stanowią odpady komunalne, pozostałe 7% odpady przemysłowe. Dodatkowo w sąsiedztwie wysypiska występuje kompostownia odpadów „zielonych” o powierzchni 3 ha.

• Energia elektryczna:

Radom czerpie energie elektryczną z elektrowni Kozienice, skąd przesyłany jest do 2 stacji rozdzielczych w Kozienicach i Rożkach.

Obiekty nadawczo-transmisyjne:

• Radom Komin CM Południe (Potkanów) – Radio Rekord; TV4
• Radom Komin CM Północ (Komin Ciepłowni Miejskiej) – Radio Plus Radom
• RON Radom Wacyn
• maszt Radom Hotel Asystencki – Polskie Radio Euro – od lutego 2009 nadajnik wyłączony
• Radom Iłża – Twoje Radio Iłża
• Radom – Radio Eska (Radom)

Bezpieczeństwo

• Mazowiecka Komenda Wojewódzka Policji w Radomiu
• Crime Stoppers Radom
• Delegatura ABW w Radomiu
• Garnizon Radom

Honorowi obywatele Radomia

• Antoni Czortek
• Ignacy Daszyński
• Mirosław Hermaszewski
• Jan Paweł II
• Maria Fołtyn
• Piotr Klimuk
• Leszek Kołakowski
• Bolesław Limanowski
• Edward Materski
• Michaił Orłow
• Kazimierz Paździor
• Józef Piłsudski
• Edward Śmigły-Rydz
• Włodzimierz Sedlak
• Tadeusz Sołtyk
• Andrzej Wajda
• Lech Wałęsa
• Zygmunt Zimowski
• Lech Kaczyński

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Bańska Bystrzyca
• Dyneburg
• Homel
• Huzhou
• Magdeburg
• Oziory
• Ploeszti
• Samorząd Rejonu Wileńskiego
• Stara Zagora
• Talavera de la Reina
• Taoyuan
• Tarnopol

Zobacz też

• Diecezja Radomska
• synagoga w Radomiu
• Kasa Spółdzielcza Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich „Pomoc” w Radomiu
• Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Radomiu
• Jutrzenka Wschodząca
• Hasła zaczynające się od "Radom"
• Występowanie frazy: w hasłach zawierających „Radomia” lub „Radomiu lub „radomskie”.