Pionki
Pionki (do 1932 Zagożdżon) – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie radomskim, nad Zagożdżonką. Siedziba wiejskiej gminy Pionki.
W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa radomskiego, zaś przed 1975 r. do woj. kieleckiego. Powstanie i rozwój miasta był związany z zakładami chemicznymi ZTS Pronit.
Według danych z 30 czerwca 2009 roku, miasto miało 19 351 mieszkańców.
Miasto słynne z produkcji płyt gramofonowych w zakładach Pronit.
Położenie
Pionki znajdują się w południowej części woj. mazowieckiego. Są oddalone o ok. 20 km od centrum Radomia i o ok. 103 km od Warszawy. Miasto od strony północnej okala Puszcza Kozienicka, będąca największym kompleksem leśnym w tej części Polski.
Sąsiednie gminy: Jedlnia-Letnisko, Pionki.
Według danych z roku 2002 Pionki mają obszar ok. 18,34 km², w tym:
- użytki rolne: 17%
- użytki leśne: 33%
Miasto stanowi 1,2% powierzchni powiatu.
Historia
- 1391 – pierwsza wzmianka o młynach Pionka i Zagożdżon.
- 1660 – ilustracja wykazująca, iż młyny Zagożdżon i Pionka nie zostały uszkodzone podczas potopu szwedzkiego.
- 1775 – po raz pierwszy osadę młyńską Zagożdżon określono mianem wsi.
- 1843 – połączenie wsi Pionki i Zagożdżon.
- 1885 – otwarcie linii kolejowej łączącej Pionki z Radomiem i Dęblinem.
- 1923 – początek budowy Państwowej Wytwórni Prochu w Zagożdżonie.
- 1925 – budowa nowego dworca kolejowego oraz siedziby Kasy Chorych w Zagożdżonie
- 1928 – oddano do użytku siedzibę poczty.
- 1929 – duże inwestycje w mieście: stadion sportowy, Staw Górny, linia energetyczna z Zagożdżonu przez Radom do Skarżyska; erygowana zostaje pierwsza parafia, powstaje publiczna Szkoła Dokształcająca Zawodowa przy PWP w Zagożdżonie.
- 1932 – zmiana nazwy miejscowości na Pionki.
- 1933 – oddano do użytku budynek posterunku policji.
- 1937 – z inicjatywy Państwowej Wytwórni Prochu i przy jej pomocy budowany jest Szpital Rejonowy.
- 1939 – bombardowania Państwowej Wytwórni Prochu oraz samych Pionek (m.in. uszkodzony został kościół)
- 1941 – 1944 istniał obóz pracy przymusowej dla ludności żydowskiej.
- 1943 – w styczniu ma miejsce wielka akcja sabotażowa, w wyniku której wysadzono w powietrze 5t prochu.
- 1944 – rozstrzelanie przy ulicy Zwoleńskiej dziesięciu polskich patriotów.
- 1945 – w wyniku wojny życie utraciło w Pionkach około 2000 osób.
- 1954 – Pionki uzyskują prawa miejskie. Dalsza rozbudowa miasta.
- 1975 – Pionki wchodzą w skład odtworzonego województwa radomskiego.
- 1998 – nieudana próba utworzenia powiatu pionkowskiego.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 20 063 | 100 | 10 432 | 52 | 9631 | 48 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1093,9 | 568,8 | 525,1 |
Transport i komunikacja
Kolejowy
Miasto ma połączenie kolejowe, zarówno pasażerskie i towarowe z dużymi ośrodkami kolejowymi w Radomiu i Dęblinie. Przebiega tędy linia kolejowa 26, przy której zlokalizowana jest stacja kolejowa Pionki i przystanek kolejowy Pionki Zachodnie
- Internetowy rozkład PKP dla stacji Pionki Zachodnie (odjazdy)
Drogowy
Bezpośrednio przez miasto przechodzą drogi wojewódzkie: 787 i 691, zaś w niewielkiej odległości od Pionek przebiega droga wojewódzka 737. Miasto ma połączenie z drogami krajowymi: 12 i 7
W Pionkach funkcjonuje komunikacja miejska składająca się obecnie z jednej linii miejskiej ("A").
Komunikacja autobusowa - Rozkład jazdy w e-podroznik
Szkolnictwo
Szkoły Podstawowe
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stefana Żeromskiego, ul. 15 Stycznia 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. Bolesława Prusa, ul. Kochanowskiego 14
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II, ul. Targowa 9
Gimnazja
- Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Jana Kochanowskiego, ul. Leśna 3
- Publiczne Gimnazjum nr 2 im. Adama Mickiewicza, ul. Słowackiego 4
Licea
- Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej, Aleje Lipowe 23 (zał. 1953)
Szkoły Ponadgimnazjalne
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie, Aleja Jana Pawła 7
- Liceum Ogólnokształcące
- Liceum Profilowane
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa
- Technikum (zał. 1929)
- Technikum Uzupełniające
- Szkoła Policealna
- Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego, ul. Parkowa 6
- Liceum Ogólnokształcące
- Liceum Profilowane
- Zasadnicza Szkoła Zawodowa
- Technikum
Kultura
Miejski Ośrodek Kultury w którym jest:
- Klub tańca Boogie Woogie "KICK".
- Pracownia Ekspresji Plastycznej
- Sekcja modelarska
- Młodzieżowy Teatr Muzyczny
- Młodzieżowa Orkiestra Dęta
- Uniwersytet Trzeciego Wieku
Religia
- Parafia rzymskokatolicka św. Barbary
- Parafia rzymskokatolicka Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Parafia rzymskokatolicka św. Maksymiliana Kolbego
Sport
- Stadion piłkarski
- Miejska Hala Sportowa w Pionkach
- Klub sportowy Proch Pionki
- Klub sportowy Champion Pionki
Organizacje i stowarzyszenia
- Pionkowski Hufiec Harcerzy "Darzbór"
- Pionkowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
- Społeczne Ognisko Muzyczne w Pionkach
- Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych Diecezji Radomskiej – Oddział Pionki
- Związek Strzelecki Strzelec
- Towarzystwo Przyjaciół Dzieci- Środowiskowe Ognisko Wychowawcze
- Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Pionki
- Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu w Pionkach
- Ochotnicza Straż Pożarna w Pionkiach
- Stowarzyszenie AZYL
- Stowarzyszenie A Vista
Media
- Telewizja pionkowska EPLAC
- Dwutygodnik samorządowy "Nad Zagożdżonką"
Osiedla
Miasto zwyczajowo dzieli się na następujące osiedla:
- Centralna Kolonia
- Działki za stawem
- Nowa Kolonia
- Osiedle XXX-lecia
- Osiedle Chemiczna
- Osiedle Dębowa
- Osiedle Leśników
- Podgaje
- Podgóry
- Stara Kolonia
Turystyka
Atrakcją turystyczną w regionie jest Puszcza Kozienicka, która graniczy z Pionkami. W lasach puszczy dominuje sosna z domieszką dębu, grabu i jodły. W tych lasach polowali polscy królowie. Przez puszczę przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające wycieczki piesze i rowerowe. W niedalekiej przyszłości na leśne ostępy powróci kolejka wąskotorowa.
Zabytki
- Budynek Kasy Chorych z 1925
- Dworzec kolejowy z 1925
- Budynek Urzędu Miasta z 1927
- Neobarokowy kościół św. Barbary z 1929-32
- Dom ”Pod łabędziami” z 1930
- Budynek Kasyna z 1930
- Posterunek policji z 1933
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie: Breaza
Osoby związane z Pionkami
- Kamila Porczyk – trzykrotna Mistrzyni Świata Fitness.
Honorowi obywatele
- Oj. Efrem Osiadły
- Elżbieta Płażyńska
- Maciej Płażyński
- Tomasz Rechberger
- Tomasz Szwed
- Ks. Henryk Wójtowicz
- Zbigniew Wrocławski
- Andrzej Piaseczny
- Andrzej Mitan
Zobacz też
- gmina Pionki (1931-1954)
- Występowanie frazy: dotyczącej Pionek