Kotuń (województwo mazowieckie)

Kotuń – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, w gminie Kotuń, w odległości 15 km na zachód od Siedlec i 4 km od międzynarodowej trasy E30 Cork - Omsk.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Kotuń.

Dane ogólne

Kotuń jest jedną z gmin powiatu siedleckiego - stanowiącego wschodni kraniec województwa mazowieckiego, usytułowany od Siedlce w odległości 15 km, a od Warszawy 88 km. Gminę przecina linia kolejowa Warszawa-Siedlce-Terespol oraz droga krajowa nr 2 (Świecko-Warszawa-Terespol).

Blisko 2,5-tysięczna miejscowość leży między rzekami Liwiec i Kostrzyń - w obniżeniu węgrowskim, które Wysoczyznę Siedlecką dzieli na dwie części. Przez miejscowość w kierunku zachodnim przepływa mała rzeczka Świdnica, będąca jednym z dopływów Kostrzynia.

Na początku ubiegłego wieku przeprowadzono regulację rzeki, tworząc jednocześnie kilkusethektarowy kompleks rybnych stawów hodowlanych należący do właścicieli dóbr ziemskich Broszków: Franciszka Buyno (do 1921 r.), a potem m.in. do Mieczysława Dreckiego (do 1925 r.). Na jego części w 1984 roku utworzono rezerwat ptaków "Stawy Broszkowskie".

Historia

Nazwa "Kotuń" wywodzi się z prasłowiańskiej nazwy "kot`" i przyrostka "-uń". Prosławiańska nazwa "kot`" oznaczała pomieszczenie dla małych zwierząt, skąd następnie pochodzi staropolskie słowo kociec i wreszcie kojec. Odkryte na tym terenie urny prochowe i inne znaleziska archeologiczne skłaniają się ku takiej wersją pochodzenia nazwy miejscowości. Nazwa oraz badania archeologiczne prowadzone w miejscowości sugerują, że osadnictwo na tym obszarze istnieje prawdopodobnie już od około 3000 lat!

Nazwa "Kotuń" wymieniona jest w rejestrze poborowym w 1563 roku. W XVI wieku miejscowość leżała w granicach ziemi liwskiej i należała do parafii Niwiczka (obecnie Niwiski) w dystrykcie liwskim, najstarszej w okolicy, bo powstałą jeszcze przed 1480 rokiem. W 1769 roku Kotuń został przyłączony do parafii Żeliszew. Miejscowość i tereny leżące wokół niej po obu stronach rzeki Świdnicy w XIX wieku należały do ziemiańskiej rodziny Chłusowiczów. Czynnikami decydującymi o rozwoju Kotunia była parcelacja dóbr ziemskich Kotuń, własności Adolfa, potem Feliksa Chłusowiczów oraz budowa w XIX wieku Warszawsko-Terespolskiej kolei Żelaznej. Budowa kolei i stacji kolejowej spowodowała systematyczny napływ ludności. Na przełomie XIX i XX wieku nazwę stacji kolejowej zmieniono na Broszków. Na taką decyzję wpłynął właściciel ponad 1500-hektarowego majątku ziemskiego Broszków - Franciszek Buyno. Dopiero w 1958 roku, staraniem Gromadzkiej Komisji Oświaty przywrócono pierwotną nazwę. Dawna wieś Kotuń położona była równolegle do obecnej ulicy Wiejskiej, bliżej rzeki. Starą drogę zlikwidowano w 1938 roku podczas komasacji gruntów. Nowe warunki spowodowały rozbudowę Kotunia w okolicach stacji kolejowej i w efekcje przesunięcie jej centrum.

Opracowano na podstawie pracy: Z. Todorski, 75 lat Parafii Rzymsko-Katolickiej p. w. Św. Antoniego Padewskiego w Kotuniu 1922 - 1997, Kotuń 1997.

Inne informacje

W Kotuniu znajdują się kościół, cmentarz rzymskokatolicki, apteka, Gimnazjum Publiczne, Szkoła Podstawowa oraz Muzeum Pożarnictwa. Ponadto w miejscowości istnieje przystanek kolejowy położony na magistrali kolejowej Moskwa - Berlin. Przez wieś przechodzi droga powiatowa Broszków - Ozorów. W Kotuniu jest źródło, z którego czerpana jest woda mineralna Eden.

Zobacz też

• Kotuń