Powiat sochaczewski

Powiat sochaczewski – powiat w Polsce (zachodnia część województwa mazowieckiego), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Sochaczew.

W skład powiatu wchodzą:

miasto i gmina Sochaczew

gmina Brochów

gmina Iłów

gmina Młodzieszyn

gmina Nowa Sucha

gmina Teresin

Demografia

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2005):

Położenie geograficzne

Powiat sochaczewski leży środkowej w Polsce w zachodniej części województwa mazowieckiego na Równinie Łowicko-Błońskiej. Swoistą oś symetrii stanowi rzeka Bzura przecinająca powiat z południa na północ. Północną granicę tworzy Wisła a od wschodu powiat opiera się o Puszczę Kampinoską.

Na terenie województwa mazowieckiego graniczy z powiatami: gostynińskim, płockim, płońskim, nowodworskim, warszawskim zachodnim, grodziskim i żyrardowskim.

Od strony południowo-zachodniej powiat sochaczewski graniczy z powiatem skierniewickim oraz powiatem łowickim w województwie łódzkim.

Stolicą powiatu jest Sochaczew.

Rzeźba terenu

Krajobraz powiatu sochaczewskiego ukształtował się podczas środkowopolskiego i bałtyckiego zlodowacenia. Ich pozostałością są doliny rzeczne i pradoliny z wydmami śródlądowymi (w pasie od Młodzieszyna do Warszawy) oraz płaskie równiny denudacyjne (patrz: denudacja).

Na terenie powiatu występują gleby średniej jakości: płowe, bielicowe i brunatne.

Jedynym liczącym się surowcem mineralnym są iły warowe, szare i szaro brązowe (gminy Iłów i Brochów) wykorzystywane do produkcji ceramiki budowlanej.

Klimat

Teren powiatu leży z strefie klimatu umiarkowanego przejściowego i jest kształtowany przez powietrze polarno-morskie, zwrotnikowo-morskie, polarno-kontynentalne i zwrotnikowo-kontynentalne. Średnia temperatura roczna wynosi +8 °C, w lato ponad +20 °C, w zimę poniżej 0 °C.

Przeciętne opady wahają się między 450 a 600 mm, a więc w porównaniu z innymi rejonami kraju jest to rejon dosyć suchy.

Wody

Główną rzeka płynącą przez teren powiatu sochaczewskiego jest rzeka Bzura wraz z dopływami: Utratą, Pisią, Lutowią, Suchą oraz Łasicą.

Północną granicę powiatu stanowi rzeka Wisła wraz z malowniczymi łachami i kępami.

Na czystość rzek znacząco wpłynęło wybudowanie w 1998 roku oczyszczalni ścieków w Sochaczewie.

Na terenie powiatu sochaczewskiego znajdują się także źródła geotermalne.

We wsi Nowe Mostki koło Żelazowej Woli dokonano odwiertu badawczego.

Lasy

Ponad 15% powierzchni powiatu, tj.11153ha zajmują lasy.

Najważniejszym kompleksem leśnym jest Puszcza Kampinoska, na terenie której w 1959 roku powołano do życia Kampinoski Park Narodowy. Z ogólnej powierzchni 38544ha tylko 10% pozostaje w granicach powiatu sochaczewskiego, w tym dwa rezerwaty ścisłe: Czapliniec oraz Czerwińskie Góry.

Pozostałe większe kompleksy leśne znajdują się w gminach Młodzieszyn i Iłów.

Rezerwaty przyrody

• Rezerwat przyrody Czapliniec
• Rezerwat przyrody Czerwińskie Góry
• Rezerwat przyrody Rzepki

Inne ciekawe tereny

• Olszowieckie i Famułkowskie Błota na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego
• dolina Wisły

Pomniki przyrody

Powiat sochaczewski może pochwalić się 100 drzew-pomników przyrody i czterema zabytkowymi alejami.

Pomniki przyrody w poszczególnych gminach:

• Gmina Brochów – 21 pomnikowych drzew
• Gmina Iłów – 10 pomnikowych drzew
• Gmina Młodzieszyn – 5 pomnikowych drzew
• Gmina Rybno – 6 pomnikowych drzew i 1 zabytkowa aleja
• Gmina Sochaczew – 30 pomnikowych drzew i 1 zabytkowa aleja
• Gmina Teresin – 41 pomnikowych drzew i 2 zabytkowe aleje

Kalendarz wydarzeń

• Dzień Ziemi w Iłowie – kwiecień
• Międzynarodowy Festiwal Filmów Katolickich i Multimediów w Niepokalanowie – maj
• Świętojański Rajd Motocykli Zabytkowych – maj
• Zawody Motocrossowe w Sochaczewie – maj i czerwiec
• Dni Sochaczewa – czerwiec
• Rodzinny Rajd Rowerowy po Powiecie Sochaczewskim im.Tadeusza Krawczyka – czerwiec
• Biegi Przełajowe Młodych Olimpijczyków – czerwiec
• Pożegnanie Lata w Iłowie – sierpień
• Mazowiecki Rajd Szlakami Walk nad Bzurą – wrzesień
• Mazowieckie Mistrzostwa Mikrolotów w Sochaczewie – wrzesień
• Dożynki Wojewódzkie w Sochaczewie – wrzesień
• Zawody Motocrossowe o Puchar Burmistrza Miasta Sochaczewa – listopad
• Mazowieckie Przesłuchania Chopinowskie w Sochaczewie – grudzień
• Patrol Świętego Mikołaja – grudzień

Najważniejsze zabytki

Zabudowa miejska Sochaczewa

• ruiny Zamku Książąt Mazowieckich
• Ratusz Miejski w Sochaczewie siedziba Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą
• Kramnice miejskie z lat 1828-33
• dworzec kolejowy z końca XIX wieku

Kościoły

• Kościół w Giżycach, gotycki, z 1439 roku
• Kościół w Kozłowie Biskupim, gotycki, wzniesiony w 1443 r.
• Kościół w Kozłowie Szlacheckim, gotycki, wzniesiony w 1470 r.
• Bazylika św.Rocha i św.Jana Chrzciciela w Brochowie, gotycko-renesansowy wzniesiony w latach 1551-61
• Kościół w Kurdwanowie, modrzewiowy z 1676 r.
• Kościół w Szymanowie, barokowy, wzniesiony w 1667 r.
• Kościół w Rybnie, 1804-06
• Kościół pw.Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Trojanowie, późnobarokowy, z 1783 roku
• Kościół w Iłowie, późnobarokowy z 1781 r.
• Kościół parafialny w Mikołajewie, gotycko-klasycystyczny, wzniesiony w latach 1815-1821
• Kościół w Pawłowicach, klasycystyczny, wzniesiony w latach 1802-1805
• Bazylika Najświętszej Maryi Panny Pośredniczki Łask w Niepokalanowie, modernistyczny z lat 1948-50
• Kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Młodzieszynie, odbudowany w zmienionej formie w latach 1947-51
• Kościół św.Józefa Robotnika w Chodakowie, modernistyczny, pobudowany w latach 1957-59
• Kościół pw.Matki Bożej Różańcowej w Sochaczewie, modernistyczny z lat 1960-64
• Kościół pw.Matki Bożej Nieustającej Pomocy na Boryszewie, z lat 1985-1996

Dwory i pałace

• dworek – Dom Urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej-Woli
• dwór w Czerwonce
• dwór w Kuznocinie
• dwór w Rozlazłowie
• dwór w Gawłowie
• dwór w Chodakowie
• pałac w Szymanowie
• dwór w Szymanowie
• pałac w Teresinie
• dwór w Nowych-Piaskach
• dwór w Pawłowicach
• pałac w Kożuszkach
• pałac w Piasecznicy
• dwór w Brochowie
• dwór w Tułowicach
• dwór w Gradowie
• dwór w Skotnikach
• dwór w Jeżówce
• dwór w Strugach
• dwór w Kawęczynie
• dwór w Rokotowie
• dwór w Zakrzewie
• pałac w Rybnie
• dwór w wsi Złota
• dwór w Żdżarowie
• dwór w Ruszkach
• dwór w Żukowie
• dwór w Kątach
• dwór w Giżycach

Parki zabytkowe

• gmina Brochów

• gmina Iłów

• gmina Młodzieszyn

• gmina Nowa Sucha

• gmina Rybno

• gmina Teresin

• gmina Sochaczew

Cmentarze o szczególnym znaczeniu

• Cmentarz w Rybnie założony w 1829 r., kwatery żołnierzy z czasów II wojny światowej.
• Cmentarz wojenny w Bielicach – kwatery żołnierzy rosyjskich z 1915 r.
• Cmentarz wojenny w miejscowości Lubiejew z 1915 r.
• Kopiec mogilny żołnierzy niemieckich z I wojny światowej w miejscowości Orły-Cesin.
• Cmentarz żołnierzy niemieckich z czasów I wojny światowej w wsi Złota.
• Pomnik Ku Czci Pomordowanych we wsi Śladów 18.09.1939 r.
• Cmentarz wojenny we wsi Janów.
• Cmentarz żołnierzy polskich w Trojanowie – największy cmentarz żołnierzy polskich poległych w Bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r. Spoczywa na nim 3693 żołnierzy armii „Poznań” i „Pomorze” oraz żołnierze AK polegli 4 kwietnia 1944 r.
• Cmentarz św.Wawrzyńca w Sochaczewie, na którym znajdują się kwatery żołnierzy września 1939 r. z mogiłą dowódcy obrony Sochaczewa mjra Feliksa Kozubowskiego.
• Kamień z tablicą pamiątkową w Tułowicach w miejscu śmierci gen. bryg. Stanisława Grzmot-Skotnickiego, poległego 19 września 1939 r.
• Cmentarz żydowski w Sochaczewie założony w XV w., jedna z najstarszych nekropolii żydowskich w Polsce; miejsce pochówku znanego „Cadyka z Sochaczewa” – Abrahama Bornsztajna.
• Grobowiec mułły (tzw.Baszta Tatarska) w Sochaczewie, wzniesiony na skarpie Bzury w I połowie XIX w. na terenie byłego cmentarza muzułmańskiego; obecnie w ruinie.

Osoby związane z powiatem sochaczewskim

• Jakub Kurdwanowski – biskup płocki (zm. 1425)
• Paweł Giżycki – biskup płocki (zm. 1463)
• Jędrzej Gawroński – biskup krakowski i senator Księstwa Warszawskiego (1740-1813)
• Fryderyk Chopin – wybitny kompozytor i pianista (1810-1849)
• Michał Kleofas Ogiński – polski kompozytor, działacz polityczny (ur.1765, zm. 1833)
• Henryk Sienkiewicz – pisarz
• Władysław Ślewiński – polski malarz, jeden z przedstawicieli Młodej Polski i secesji
• o.Maksymilian Maria Kolbe
• Czesław Klatt – obrońca Helu (1915-2006)
• Krzysztof Miklas – polski dziennikarz i komentator sportowy
• Kajetan Hebdowski -generał brygady armii Księstwa Warszawskiego,Komendant Sił zbrojnych Obojga Galicji,Kawaler Orderu Virtuti Militari.

Osoby związane z Sochaczewem (poza powiatem sochaczewskim), patrz artykuł o Sochaczewie.

Komunikacja

Drogi

Przez teren powiatu sochaczewskiego przebiegają drogi międzynarodowe, krajowe i wojewódzkie. Do najważniejszych z nich zalicza się:

• droga międzynarodowa E30Cork (Irlandia) – Omsk (Rosja), polski odcinek to trasa 2 Świecko-Terespol
• droga krajowa 50 Ciechanów-Ostrów Mazowiecka.
• droga wojewódzka 580 Warszawa – Leszno (powiat warszawski zachodni) – Kampinos – Żelazowa Wola – Sochaczew
• droga wojewódzka 705 Śladów – Sochaczew – Skierniewice – Jeżów
• droga wojewódzka 575 Płock – Kazuń Nowy
• droga wojewódzka 577 Sochaczew – Płock

System ten jest wspomagany przez liczną sieć dróg gminnych i powiatowych.

Kolej

Przez powiat sochaczewski przebiega linia kolejowa E 20 (Berlin – Kunowice – Poznań – Warszawa – Terespol – Moskwa) ze stacją w Sochaczewie. Stąd można dostać się pociągami osobowymi do Warszawy i Łowicza Głównego. Zatrzymuje się tutaj szereg pociągów pośpiesznych i TLK dzięki czemu można dojechać z Sochaczewa do Lublina, Zamościa, Chełma, Białegostoku, Poznania, Zielonej Góry, Szczecina i Świnoujścia. Poza tym na terenie powiatu znajdują się przystanki kolejowe w następujących miejscowościach: Seroki, Nowa Piasecznica, Kornelin, i Leonów oraz stacja kolejowa Teresin (Teresin-Niepokalanów).

Komunikacja samochodowa

Uzupełnieniem i alternatywą dla pociągów jest rozwinięty system komunikacji samochodowej. Do Warszawy można dostać się busami (przewoźnik prywatny) oraz autobusami (PKS). Kursują także autobusy rejsowe którymi można dojechać do różnych miast na terenie Mazowsza i Polski, a także europejskich – w tym na Wyspy Brytyjskie. Lokalne połączenia autobusowe obsługuje PPKS Żyrardów. Na terenie Sochaczewa i najbliższych okolic funkcjonuje komunikacja miejska (Zakład Komunikacji Miejskiej w Sochaczewie).

Komunikacja lotnicza

Różnorodność połączeń drogowych i kolejowych z Sochaczewem oraz dysponowanie odpowiednim terenem – byłym lotniskiem wojskowym, sprawiły, że rozpatrywana jest możliwość utworzenia tu nowego portu lotniczego dla Warszawy.