Sochaczew

Sochaczew – miasto i gmina w województwie mazowieckim, w powiecie sochaczewskim.

Do 1954 roku siedziba wiejskich gmin Chodaków i Kozłów Biskupi. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa skierniewickiego. Jest stolicą powiatu sochaczewskiego oraz siedzibą władz gminy wiejskiej Sochaczew.

Jest jednym z najstarszych miast mazowieckich. Domniemane miejsce śmierci Bolesława Krzywoustego.

Według danych z 2010 r. Sochaczew liczył 37 189 mieszkańców.

Położenie

Położone na Równinie Łowicko-Błońskiej w widłach trzech rzek: Bzury, Pisi i Utraty. Sochaczew leży pomiędzy trzema dużymi kompleksami leśnymi: Puszczą Kampinoską, Puszczą Bolimowską i terenami leśnymi w gminie Młodzieszyn i Iłów. Miasto znajduje się na wysokości 81 m n.p.m.

Według danych z roku 2002 Sochaczew ma obszar ok. 26,13 km², w tym:

• użytki rolne: 61%
• użytki leśne: 3%

Miasto stanowi 3,57% powierzchni powiatu.

Etymologia nazwy miasta

Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od słowa o prasłowiańskim rodowodzie "socha", które oznaczało drewniane narzędzie służące do uprawy roli (pierwowzór pługa). Nazwa ta jest prawdopodobna ze względu na rolniczy charakter osady wczesnośredniowiecznej. Druga hipoteza proponowana przez prof. Stanisława Rosponda wskazuje na słowo "sochacze" – suche gałęzie drzewa.

W średniowiecznych źródłach nazwa miasta występuje w formie "Sochacew" bądź "Sochaczow".

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004:

• Ludność Sochaczewa na przestrzeni stuleci:

W październiku 2007 roku w Sochaczewie było 30588 osób uprawnionych do głosowania.
W październiku 2011 roku w Sochaczewie było 30239 osób uprawnionych do głosowania.

Bezrobocie

Stopa bezrobocia w Sochaczewie i powiecie sochaczewskim w lipcu 2011 roku wyniosła 10,6% (3672 osób) wobec 9,3% w województwie mazowieckim.

Części miasta Sochaczew

Tradycyjnie wyróżnia się części miasta:

• centrum, czyli Sochaczew – centrum handlowo-usługowe położone na prawym, wysokim brzegu Bzury; tutaj można zobaczyć większość zabytków sochaczewskich.
• Chodaków – północna część miasta, włączona do Sochaczewa w 1977 roku; dzielnica przemysłowa.
• Trojanów – jedno z najstarszych osiedli ludzkich na terenie Sochaczewa, w średniowieczu istniał tu gród. W chwili obecnej dzielnica mieszkalna oraz rejon czterech cmentarzy.
• Boryszew – południowa część miasta, przeważa zabudowa jednorodzinna; dzielnica fabryczna.
• Karwowo – lewobrzeżna, północno-zachodnia część miasta.
• Rozlazłów – lewobrzeżna, zachodnia część miasta, znajduje się w niej szpital powiatowy.

Historia miasta

Historyczne nazwy ulic miasta

• ul. Toruńska – dawniej ul. Mostowa
• ul. Traugutta – dawniej ul. Boryszewska
• ul. Rozlazłowska - dawniej ul. Królewska
• ul. Staszica – dawniej ul. Trojanowska bądź ul. Wyszogrodzka
• al. 600-lecia – dawniej ul. Stodólna
• ul. Batorego – dawniej ul. Brukowa
• ul. 15 sierpnia – dawniej ul. Dzierżyńskiego
• ul. Podzamcze – dawniej ul. Staromostowa
• ul. Chodkiewicza – dawniej ul. Przeskok
• ul. Grabskiego - dawniej ul. Świerczewskiego
• – dawniej ul. Wodna
• – dawniej ul. Przechód
• – dawniej ul. Nowa
• – dawniej ul. Kozia

Ulice nieistniejące: Bożnicza, Koszarowa

Gospodarka

• przemysł chemiczny: Boryszew ERG S.A., Uponor Polska Sp. z o.o., Chodakowskie Zakłady Włókien Chemicznych Chemitex
• przemysł spożywczy: Mars Polska Sp. z o.o.
• produkcja ceramiki budowlanej: PCB Plecewice S.A.
• przemysł kosmetyczny: Verona Products Professional Sp. z o.o.
• przemysł budowlano-konstrukcyjny: Energop Sp. z o.o.
• inne: Sarens-Polska Sp. z o.o. (baza żurawi i specjalistycznych zestawów transportowych)

Transport

Drogi

Sochaczew jest ważnym węzłem drogowym, krzyżują się tu droga międzynarodowa E30Cork (Irlandia) – Omsk (Rosja), polski odcinek to 2 Świecko – Terespol, oraz droga krajowa 50 Ciechanów – Ostrów Mazowiecka. Z Sochaczewa można również dojechać do Warszawy drogą wojewódzką 580 Warszawa – Leszno – Kampinos – Żelazowa Wola – Sochaczew, oraz do Skierniewic drogą wojewódzką 705 Śladów – Sochaczew – Skierniewice – Jeżów

Kolej

W Sochaczewie istnieje czynna stacja kolejowa, skąd można się dostać pociągami osobowymi do: Warszawy, Łowicza Głównego i Płocka. Zatrzymuje się tutaj szereg pociągów pospiesznych i TLK Inter City Express City Euro Night dzięki czemu można dojechać z Sochaczewa do Lublina, Otwocka, Przemyśla, Chełma, Krakowa,Bydgoszczy, Białegostoku, Poznania, Zielonej Góry, Szczecina, Świnoujścia, Kołobrzegu Gdyni i Gdańska. Berlina.Rosji. i innych.

Komunikacja samochodowa

Alternatywą dla pociągów jest rozwinięta komunikacja samochodowa. Do Warszawy można dostać się busami oraz autobusami PKS. Kursują także autobusy rejsowe którymi można dojechać do miast na terenie Mazowsza, Polski i Europy

Komunikacja miejska

Na terenie miasta i okolic funkcjonuje komunikacja miejska prowadzona przez Zakład Komunikacji Miejskiej w Sochaczewie. Została powołana 1 maja 1979 roku i w jej ramach wyznaczono 6 linii autobusowych. Obecnie do dyspozycji mieszkańców przygotowano 12 linii:

• 1 Chemitex – Żuków (szkoła)- Zatra – PKP (w wybranych kursach do Mars – Kożuszki)
• 2 Energomontaż – PKP – Chodaków (Chemitex) – Korczaka (w wybranych kursach do Brochowa)
• 3 Energomontaż – PKP – Trojanów – Chodaków (Chemitex) – Żuków (szkoła)-Zatra – Szpital – PKP – Energomontaż (w wybranych kursach przez Kornelin, Kozłów)
• 3A Energomontaż – PKP – Szpital – Żuków (szkoła)-Zatra – Chodaków (Chemitex) – Trojanów – PKP – Energomontaż (w wybranych kursach przez Kornelin, Kozłów)
• 4 Chemitex – Młyn – (w wybranych kursach przez Cm. Wypalenisko) – PKP – Energomontaż (w wybranych kursach przez Kornelin, Kozłów)
• 5 Energomontaż – PKP – Chodaków (Chemitex) – Plecewice (w wybranych kursach przez Wólkę, Konary)
• 6 Mokas – Żelazowa Wola – Chodaków (Chemitex) – PKP (w wybranych kursach do Energomontażu)
• 7 Chodaków (Chemitex) – Carrefour – Mars (Kożuszki)
• 8 Pl. Św. Dominika – Olimpijska – Wójtówka – Czyste – Czerwonka – Żyrardowska – PKP – Pl. Św. Dominika
• 9 Kąty – Kuznocin – PKP
• 12 Szpital - Traugutta - PKP (z powrotem PKP - 600-lecia - Szpital)
• LD Korczaka – Szpital – PKP, Chodaków (Chemitex) – Trojanów – PKP,

Linie te obsługiwane są przez 17 autobusów – 8 Jelczy M11, 2 Jelcze M081MB3, 3 Solarisy Urbino 9, 2 Solbus B9,5 oraz 1 Autosan M09LE "Sancity".

Zabytki

• zespół kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia NMP w Trojanowie przy ul. 600-lecia 6; kościół murowany z 1783 roku, odbudowany po pożarze w latach 1916-1919 oraz dzwonnica murowana z XVIII wieku
• klasycystyczne kramnice miejskie przy skrzyżowaniu ul. Warszawskiej z ul. 1 Maja, proj. Bonifacego Witkowskiego; obiekt murowany, pobudowany w latach 1828-1833 przez Abrahama Szwejcera; odbudowane i nadbudowane po 1914 roku.
• ratusz miejski – na pl. Kościuszki 2, pobudowany w r. 1828 według proj. Bonifacego Witkowskiego, odbudowany po 1918 roku; obecnie siedziba Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą
• ruiny zamku książąt mazowieckich wzniesionego około XIV w., zniszczonego przez Szwedów w 1655, restaurowanego w latach 1789-1790, ostatecznie zburzonego przez Prusaków w 1794 roku. Został odgruzowany w latach 1935-1936
• zespół pałacowy w Czerwonce: klasycystyczny pałac zbudowany około 1800 r. wg proj. Hilarego Szpilowskiego, dobudówka w 1870, skrzydło pd.-wsch. w latach 1984-1985 – obecnie siedziba Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia; obora murowana z I poł. XIX wieku; spichlerz murowany z I poł. XIX wieku; park z I poł. XIX wieku z 500-letnim okazem dębu – pomnik przyrody.
• zespół dworski w Chodakowie przy ul. Chopina 164: pobudowany w I poł. XIX wieku, przebudowany ok. 1920; park z XIX wieku
• dwór murowany w Gawłowie przy ul. Gawłowskiej 148, pobudowany w latach 1880-1890
• obiekty cmentarza parafii św. Wawrzyńca przy ul. Traugutta 26: murowana kaplica grobowa rodziny Tomickich – z 1847 roku; murowana kaplica grobowa z poł. XIX wieku; murowana kaplica prawosławna z końca XIX wieku oraz kilkanaście zabytkowych nagrobków z XIX/XX wieku

Muzea

• Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą
• Muzeum Kolei Wąskotorowej w Sochaczewie – oddział Muzeum Kolejnictwa w Warszawie, które ma w swojej kolekcji ponad 200 zabytkowych pojazdów szynowych
• Dom Urodzenia Fryderyka Chopina w Żelazowej Woli – wchodzi w skład Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina – Muzeum Fryderyka Chopina

Edukacja

Przedszkola Miejskie

• Przedszkole nr 1
• Przedszkole nr 3 im. Jana Brzechwy
• Przedszkole nr 4
• Przedszkole nr 6 im. Juliana Tuwima
• Przedszkole nr 7

Szkoły Podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Konopnickiej
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bolesława Krzywoustego
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Janusza Korczaka
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. Fryderyka Chopina

Gimnazja

• Gimnazjum nr 1 im. Jana Pawła II
• Gimnazjum nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi i Sportowymi im. Króla Władysława Jagiełły
• Gimnazjum nr 3 im. Fryderyka Chopina
• Gimnazjum Powiatowe im. Fryderyka Chopina

Szkoły średnie

• Liceum Ogólnokształcące im. Fryderyka Chopina w Sochaczewie
• Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego im. Bohaterów Walk nad Bzurą 1939 r.
• Zespół Szkół Centrum Kształcenia Praktycznego
• Zespół Szkół im. Jarosława Iwaszkiewicza

Szkoły wyższe

• Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu w Sochaczewie

Inne

• Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Sochaczewie
• Zespół Szkół Specjalnych
• Żłobek Miejski

Kultura

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji

• Pływalnia "ORKA" przy ul. Olimpijskiej 3
• Hala sportowa przy ul. Kusocińskiego 2,
• Hala sportowa przy ul. Chopina 101,
• Kompleks boisk przy ul. Chopina 101
• Integracyjny Ogród Zabaw i Sportu przy al. 600-lecia
• Skatepark przy ul. Olimpijskiej
• Lodowisko Miejskie (sezonowe) przy pływalni "ORKA"

Ośrodki kultury

• Miejski Ośrodek Kultury, ul. Żeromskiego 8
• Miejski Ośrodek Kultury, ul. 15 Sierpnia 83
• Miejski Ośrodek Kultury, ul. Chopina 101

Biblioteki

• Miejska Biblioteka Publiczna w Sochaczewie
• Biblioteka Pedagogiczna w Sochaczewie

Kina

• Kino Mazowsze

Religia

Na terenie miasta działają następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy
  • Parafia pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
  • Parafia pw. św. Brata Alberta Chmielowskiego
  • Parafia pw. św. Józefa Robotnika
  • Parafia pw. św. Wawrzyńca
• Kościół Boży w Chrystusie – Zbór w Sochaczewie
• Świadkowie Jehowy - 2 zbory

Sport

• Klub Maratończyka "AKTYWNI" Sochaczew
• MKS Orkan Sochaczew
• Sochaczewskie Towarzystwo Tenisowe
• Klub Sportowy Bzura Chodaków
• Sochaczewski Klub Motorowy "Szarak"
• Zebra Off-Road Klub Sochaczew
• Uczniowski Klub Sportowy "7" Judo Sochaczew
• SKTS (Sochaczewski Klub Tenisa Stołowego) Sochaczew

W Sochaczewie znajduje się tor motocrossowy, położony tuż nad rzeką Bzurą, co czyni go unikatowym torem w skali kraju. Odbywają się tu co roku zawody motocrossowe np. Puchar Niepodległości.

Doroczne imprezy

• Dni Sochaczewa
• Rodzinny Rajd Rowerowy im. Tadeusza Krawczyka
• Ogólnopolski Konkurs Tańca Nowoczesnego
• Międzynarodowy Festiwal Chopinowski na Mazowszu
• Wrześniowe Spotkania z Pieśnią Chóralną im. Bohaterów Walk nad Bzurą 1939 r.

"Pamięć – Wdzięczność – Nadzieja"

• Sochaczewskie Dni Rodziny
• Biegi Młodych Olimpijczyków
• Sochaczewski Festiwal Filmowy
• Przegląd Muzyki i Piosenki Młodzieżowej "Sochaczewska Vena"
• "Muzyka z serca płynąca
• Mazowieckie Targi Rolne i Przedsiębiorczości
• Sochaczewska Wiosna Motocrossowa
• Sochaczewskie Lato Motocyklowe
• Sochaczewska Jesień Motocyklowa
• Miss Sochaczewa (w latach 1993-2007)
• Rekonstrukcja Bitwy nad Bzurą
• Ogólnopolski Turniej Tańca Towarzyskiego
• Patrol Świętego Mikołaja

Sąsiednie gminy

• Brochów
• Młodzieszyn
• Nowa Sucha
• Rybno
• Sochaczew
• Teresin

Ludzie związani z Sochaczewem

• Kasper Goski – syn mieszczanina sochaczewskiego, doktor medycyny Akademii Krakowskiej, burmistrz Poznania (zm. 1576)
• Klementyna z Tańskich, Hoffmanowa – pisarka i pedagog (1768-1845)
• Fryderyk Chopin – wybitny kompozytor i pianista (1810-1849)
• Abraham Bornsztajn – "cadyk z Sochaczewa", rabin chasydzki (1839-1910)
• Samuel Bornsztajn, syn i następca Abrahama (1856-1926)
• Oser Warszawski – pisarz w języku jidysz, zamordowany w Auschwitz (1898 – 1944)
• ppor. Mikołaj Troicki – jeden z polskich żołnierzy Bitwy o Berlin, którzy zawiesili flagę Polski na pruskiej kolumnie zwycięstwa (Siegessäule)
• Tadeusz Krawczyk (zm. 5 listopada 2000) – kolarz w latach 60., uczestnik wyścigów kolarskich w Polsce i na świecie, trener,
• Władysław Komendarek – muzyk i instrumentalista
• Andrzej Andrzejewski – generał, pilot (1961-2008)
• Janusz Przedpełski – wieloletni prezes Polskiego Związku Podnoszenia Ciężarów (1926-2008)
• Alicja Maciągowska (ur. 1960) – wieloletnia zawodniczka LZS Teresin w łucznictwie, wicemistrzyni świata z roku 1981
• Robert Janowski – polski piosenkarz, aktor i prezenter telewizyjny
• Iwona Strzelczyk-Wojciechowska – organizator festiwalu Jazz na Starówce
• Ryszard Bugaj – polityk, były przewodniczący Unii Pracy, poseł na Sejm (ur. 1944)
• Bogusław Liberadzki – ekonomista, polityk, poseł do Parlamentu Europejskiego (ur. 1948)
• Mariusz Kamiński (ur. 1965) – polityk, poseł, szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego
• Wojciech Olejniczak – polityk, poseł do Parlamentu Europejskiego (ur. 1974)
• Krzysztof Rutkowski – detektyw
• Marek Wikiński - polityk, poseł SLD
• Jacek Dyrzyński - artysta i pedagog urodzony w 1946 w Sochaczewie

Osoby związane z powiatem sochaczewskim (poza Sochaczewem), patrz artykuł o powiecie sochaczewskim.

Ciekawostki

• Na płycie pl. Kościuszki kolorową cegłą zaznaczono zarys fundamentów XVIII-wiecznego ratusza miejskiego.
• W kwietniu 1556 roku na mocy wyroku sądu arcybiskupiego w Łowiczu spalono na stosie sochaczewian – Żydów i jedną Polkę posądzonych o sprofanowanie hostii.
• Sochaczew obok Kalisza był najbardziej zniszczonym miastem w Polsce podczas I wojny światowej.
• Na elewacji budynku przy ul. Hanki Sawickiej 1 (dawne Prezydium Partii) przez tynk przebija godło III Rzeszy Niemieckiej (pamiątka po rezydującej tu podczas II wojny światowej NSDAP).
• Według legendy Góra Zamkowa jest połączona podziemnym tunelem z trojanowskim kościołem. W rzeczywistości jest to Kanał Królewski pochodzący z okresu regulacji miasta (pocz.XIX wieku).
• Pozostałością po cmentarzu muzułmańskim jest ocalała kapliczka z II ćwierci XIX wieku.
• Sochaczew posiada jeden z najstarszych cmentarzy żydowskich w Polsce – Żydzi zamieszkiwali tu od 1427 roku.

Miasta partnerskie

• Melton  Wielka Brytania
• Gródek Podolski  Ukraina