Łochów

Łochów – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łochów. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa siedleckiego.

Według danych z 2010 roku miasto liczyło 6559 mieszkańców.

Położenie

Łochów położony jest na Mazowszu, w Dolinie Dolnego Bugu nad rzeką Liwiec. Sąsiaduje z dużym kompleksem leśnym - Lasami Łochowskimi.

Historia

Powstanie Łochowa

Łochów znany był od czasów średniowiecza. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XIV wieku. Początkowo była to osada książęca na skraju Puszczy Łochowskiej o nazwie Łochowiecz, z której władcy Mazowsza wybierali się na polowania do pobliskich nadbużańskich lasów.

Wieś szlachecka

Łochów został lokowany na prawie chełmińskim jako wieś w 1378 roku przez księcia mazowieckiego, Siemowita III i nadany na własność Wawrzyńcowi Pieńce. Na przełomie XIV i XV wieku właścicielem dóbr łochowskich został bliski współpracownik księcia mazowieckiego Janusza I Starszego Wawrzyniec z Targowego. Był on członkiem rodu Kuszabów herbu Kuszaba, który w XVI wieku przyjął nazwisko Łochowscy. Rodzina ta była w posiadaniu wsi do XVII wieku.

W 1488 roku staraniem właścicieli we wsi nazywanej wówczas Łochowo erygowano parafię. Nie istniała ona jednak długo, gdyż w połowie XVI wieku placówka ta została przeniesiona do miejscowości Kamionna.

W XVIII wieku Łochowo przeszło na własność rodziny Kuszlów. Pod koniec XVIII wieku było krótko współwłasnością rodów Hryniewiczów i Zielińskich.

Okres zaborów

Od 1795 roku Łochowo znajdowało się w zaborze austriackim. W latach 1809-1815 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 roku w Królestwie Polskim.

W 1800 roku część dóbr łochowskich należącą do Ignacego Zielińskiego nabyła rodzina Hornowskich herbu Korczak. W 1848 roku na licytacji cały majątek łochowski kupił Józef Hornowski.

6 listopada 1858 roku Józef Hornowski sprzedał cześć swoich gruntów pod budowę Kolei Warszawsko-Petersburskiej. Otwarcie linii kolejowej w 1862 roku spowodowało rozwój miejscowości. W 1868 roku została oddana do użytku stacja osobowo-towarowa Łochów. Od razu przydzielono jej ważną rolę co widoczne było w rodzaju i wielkości zabudowy. Wzniesiono murowany dworzec, co było osobliwe na istniejącym tu w XIX wieku bezludziu. Wybudowano obszerną parowozownię, drewnianą wieżę ciśnień oraz pompownię nad Liwcem. Przy stacji mieszkało wiele rodzin obsługujących dworzec, parowozownię i tory. Dla nich został zbudowany dom wielorodzinny oraz budynki gospodarcze: obora, komórki, piwnice. W pobliżu stacji zaczęły się pojawiać też budynki nie związane z infrastrukturą kolejową oraz domy prywatne. W pobliżu Łochowa w 1873 roku została otwarta fabryka podkładów kolejowych w Baczkach.

W 1871 roku pożar strawił znaczną część zabudowy wsi położonej nad rzeką. W wyniku tego zdarzenia osadnictwo w miejscowości zaczęło się rozwijać głównie w pobliżu torów kolejowych. W 1882 roku w związku z rusyfikacją nazw polskich w Królestwie Polskim urzędowo Łochowo otrzymało nazwę Łochów.

W 1878 roku Józef Hornowski przepisał majątek Łochowo swojemu powinowatemu, Medardowi Stanisławowi Downarowiczowi herbu Przyjaciel, który w 1882 roku odsprzedał go właścicielowi Jadowa, Zdzisławowi Zamoyskiemu. Zamoyscy byli w posiadaniu dóbr łochowskich do 1919 roku.

Okres międzywojenny

W 1919 majątek Łochów jako posag Izabelli Zamoyskiej przeszedł na własność rodziny Kurnatowskich herbu Łodzia.

Nowy właściciel dóbr łochowskich Eryk Kurnatowski był znanym w II Rzeczypospolitej pasjonatem koni. W 1931 roku założył on w Łochowie stadninę, która w latach 1935-1939 była notowana na pierwszym miejscu wśród wszystkich stajni w Polsce. Największymi sukcesami hodowli było pięciokrotne zdobycie Wielkiej Warszawskiej oraz prawie wszystkich nagród imiennych w na torze wyścigów konnych w Warszawie.

Sukcesy Eryka Kurnatowskiego w hippice nie przekładały się jednak na umiejętność rozsądnego gospodarowania. Właściciel Łochowa znany był bowiem z wystawnego i hulaszczego życia, które znacznie zubożyło posiadany przez niego majątek i spowodowało, że w latach trzydziestych XX wieku był on zmuszony sprzedać część swoich dóbr.

10 września 1939 roku na stacji kolejowej w Łochowie został zbombardowany polski pociąg pancerny Generał Sosnkowski. Pod koniec września 1939 roku Łochów odwiedził Adolf Hitler, który wizytował w tym czasie jednostki Wermachtu biorące udział w walkach o Warszawę.

Kampania wrześniowa zakończyła istnienie w Łochowie stadniny. Po wkroczeniu wojsk niemieckich konie należące do rodziny Kurnatowskich zostały skonfiskowane i wywiezione do Mariendorfu w Brandenburgii.

Łochów po II wojnie światowej

W 1944 roku dobra łochowskie zostały znacjonalizowane, a następnie rozparcelowane. Rozpoczęto odbudowę infrastruktury kolejowej, która uległa prawie całkowitemu zniszczeniu w sierpniu 1944 roku.

W latach pięćdziesiątych XX wieku rozpoczął się dynamiczny rozwój miejscowości. Związane to było przede wszystkim z odbudową Warszawy, w której potrzebowano rąk do pracy. Zjawiskiem powszechnym w Łochowie, który do 1945 roku miał charakter wybitnie rolniczy stali się w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej chłopo-robotnicy, którzy łączyli pracę na roli z dojazdami do fabryk i zakładów w stolicy Polski.

Miasto

Szybki rozwój Łochowa od lat pięćdziesiątych XX wieku i gwałtowne przekształcanie się wsi w osadę o charakterze miejskim stworzył perspektywę utworzenia powiatu z siedzibą w Łochowie. Projekt jednak upadł ze względów politycznych na rzecz rozwoju powiatów wyszkowskiego i węgrowskiego.

Nie zatrzymano jednak dalszego rozwoju miejscowości. 17 grudnia 1968 roku Łochów otrzymał prawa miejskie. Do miasta włączono osady Wymysły i Baczki Fabryczne. Zaczęto budować i wytyczać nowe ulice. Zaczęły powstawać nowe domy prywatne, głównie parterowe, ceglane. W latach siedemdziesiątych XX wieku rozbudowano zakłady pracy w Baczkach i Ostrówku. W latach 1974-1977 wybudowano w mieście kościół parafialny (wcześniej parafia znajdowała się w Budziskach).

W 1982 roku otwarto bezpośrednie, zelektryfikowane połączenie kolejowe z Łochowa do Warszawy. Zaczęły powstawać nowe osiedla mieszkaniowe.

23 lipca 2007 roku gmina Łochów została laureatem rankingu samorządów gazety Rzeczpospolita w kategorii Najlepsza Gmina Miejska.

Osiedla

• Osiedle Laskowskie
• Osiedle Leśne
• Osiedle Węgrowskie
• Sadyba
• Stary Łochów
• Centrum
• Zatorze
• Wymysły

Kluby sportowe

• ŁKS Łochów
• Livia Łochów

Placówki edukacyjne

• Szkoła podstawowa nr 1 im. Baonu Nadbużańskiego AK w Łochowie
• szkoła podstawowa nr 3 im. Marii Konopnickiej w Łochowie
• Publiczne Gimnazjum w Łochowie
• Samorządowe przedszkole w Łochowie
• Liceum ogólnokształcące im. Marii Sadzewiczowej w Łochowie

Media

• Gazeta Łochowska

Imprezy kulturalne

• Dzień Strażaka
• Rajd Norwidowski
• Anioły w Łochowie
• Piknik Strażacki
• Dni Łochowa
• Jerzyki
• Dzień Niepodległości
• Jesień Poezji Łochowskiej

Handel

W Łochowie znajduje się wiele supermarketów:

• Topaz
• Biedronka
• Livio
• Duet
• Schlecker

Zabytki

Budynki

• pałac neorenesansowy

Rezydencja dawnych właścicieli dóbr ziemskich w Łochowie. Budynek zbudowany w latach 1820-1830 dla rodziny Hornowskich. W latach 1875-1876 pałac został przebudowany według projektu Bolesława Podczaszyńskiego dla rodziny Downarowiczów. Po nacjonalizacji majątku ziemskiego w 1944 roku pałac został przeznaczony na mieszkania komunalne. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku zdewastowany obiekt miasto wystawiło na sprzedaż. Obecnie w budynkach pałacowych mieści się hotel i centrum konferencyjno-wypoczynkowe.

• budynek poczty

Dawny budynek poczty konnej z XIX wieku.

• parowozownia

Dawna parowozownia wzniesiona w 1868 roku. Po II wojnie światowej budynek został przebudowany na dworzec kolejowy.

• przepompownia

Budynek z XIX wieku wchodzący w skład dawnego kompleksu infrastruktury stacji kolejowej w Łochowie.

• dom drewniany

Pierwotnie dom letniskowy wybudowany przed II wojną światową w Urlach. W okresie okupacji przeniesiony na obecne miejsce. Służył jako kantyna dla żołnierzy niemieckich. Po wojnie mieścił się w nim Urząd Gminy. Obecnie budynek przeznaczony jest na cele usługowe.

• czworaki i budynki gospodarcze

Pozostałości po przedwojennych folwarkach Stefanin i Łochów, zespół budynków gorzelni i browaru oraz dawny młyn Gotowickiej.

• fabryka w Łochowie Fabrycznym

Kompleks zabudowań Fabryki Maszyn Rolniczych i Odlewni Żeliwa z przełomu XIX i XX wieku w Baczkach Fabrycznych, w której skład wchodzą: dom fabrykanta, stróżówka, kantor, wielorodzinne domy robotników i obsługi technicznej fabryki, szkoła, spichlerz, kuźnia i odlewnia.

Pomniki

• rzeźba św. Jana Nepomucena

Kamienna figura na czworobocznym murowanym i otynkowanym słupie z pierwszej połowy XIX wieku.

• rzeźba Matki Boskiej

Kamienna figura w parku przypałacowym na dawnej wysepce wśród stawów rybnych z pierwszej połowy XIX wieku.

• pomnik na cmentarzu katolickim

Symboliczny grób odsłonięty w 1982 roku z wygrawerowanym napisem Ku czci i pamięci poległych 1939-1945.

Transport

Łochów stanowi węzeł komunikacyjny. Przez miasto przebiega linia kolejowa o znaczeniu państwowym:

6 Zielonka – Kuźnica Białostocka

W mieście krzyżują się drogi krajowe:

50 Ostrów Mazowiecka – Ciechanów

62 Siemiatycze – Strzelno

Osoby związane z Łochowem

• Medard Downarowicz – polityk, minister skarbu w rządzie Ignacego Daszyńskiego
• Cyprian Kamil Norwid - poeta.