Wołomin

Wołomin – miasto w woj. mazowieckim, siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Wołomin. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. warszawskiego.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 37 117 mieszkańców.

Wołomin należy do aglomeracji warszawskiej. Położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białegostoku (dwie stacje w Wołominie).

Wołomin jest członkiem Związku Miast Polskich.

Położenie

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej, która jest częścią Niziny Mazowieckiej. Przez miasto przepływa rzeka Czarna, która swój bieg kończy w Kanale Żerańskim (Królewskim). Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami: Kobyłka, Radzymin, Klembów, Poświętne oraz Zielonka. Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634 (Port Lotniczy im. F.Chopina-Ząbki-Zielonka-Wołomin-Wólka Kozłowska), nr 635 (Wołomin-Radzymin) oraz 628 (odcinek droga 634-stacja kolejowa). Przez miasto przebiega również międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg (linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka) z dwiema stacjami w Wołominie: Wołomin i Wołomin Słoneczna .

Demografia

Transport i komunikacja

Położone na terenie miasta dwie stacje kolejowe obsługiwane są przez Koleje Mazowieckie. 1 stycznia 2009 nastąpiła częściowa integracja taryfy Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie z taryfą Kolei Mazowieckich. Wprowadzono ofertę "wspólny bilet", która umożliwia podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej wszystkimi środkami komunikacji publicznej na podstawie biletów ZTM.

Wołomin posiada autobusowe połączenia z centrum Warszawy obsługiwane przez prywatnych przewoźników. Istnieje również nocna linia N62 obsługiwana przez ZTM Warszawa.

Od początku 2010 r. na terenie Miasta i Gminy zostały uruchomione 2 gminne linie autobusowe:

• Szpital - Ossów
• Szpital - Zagościniec

Podział administracyjny

Miasto Wołomin

Osiedla w Wołominie:

• Osiedle Nafta
• Osiedle Sławek
• Osiedle Sławek-Nowa Wieś
• Osiedle Sosnówka
• Osiedle Partyzantów
• Osiedle 1 Maja
• Osiedle Lipińska
• Osiedle Centrum
• Osiedle Polna-Asnyka
• Osiedle Wileńska
• Osiedle Niepodległości
• Osiedle Słoneczna-Kolonia Gródek
• Osiedle Kobyłkowska
• Osiedle Reja
• Osiedle Wołominek

Historia

Miejscowość letniskowa

Pierwsze wzmianki dotyczące Wołomina pochodzą z XV wieku. W latach 1428-1501 miejscowość była znana jako Zacięciwa. Nazwa Wołomin wywodzi się od XVI-wiecznego właściciela, Jana de Volumne (pol. Wołumiński). Po wybudowaniu w roku 1862 linii kolejowej (pierwszy przystanek od Dworca Petersburskiego umieszczono w Wołominie) stał się on miejscowością letniskową dla Warszawy. W 1902 roku powstała kapliczka, następnie zaczęto budować kościół. Na początku XX wieku rozwinęło się tu osadnictwo typu miejskiego, któremu sprzyjało powstanie w czerwcu 1905 roku huty szkła.

Miasto – dwudziestolecie międzywojenne

Wołomin otrzymał prawa miejskie 4 lutego 1919 r., na mocy dekretu Naczelnika RP Marszałka Józefa Piłsudskiego. W roku 1920 w okolicach Wołomina na polach Ossowa doszło do kluczowych walk bitwy warszawskiej, znanej jako "Cud nad Wisłą". Samo miasto stało się świadkiem nieudanej próby zdobycia go przez bolszewików 13 sierpnia 1920 roku. Po I wojnie światowej zakończono budowę kościoła w stylu neogotyckim, a w 1924 roku erygowano parafię pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.

W okresie międzywojennym znaczną część ludności (ponad 3 tys. na 17 tys. mieszkańców w 1939 r.) Wołomina stanowili Żydzi. Mieszkali tu również Rosjanie, którzy uciekli przed rewolucją bolszewicką.

Na pograniczu Wołomina i Kobyłki geograf Wacław Nałkowski wybudował dom, który później jego córka Zofia Nałkowska opisała w 1925 roku w książce "Dom nad łąkami". Obecnie w "Domu nad łąkami" mieści się muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich – miejsce imprez kulturalnych.

Holokaust i bitwa pancerna

Podczas drugiej wojny światowej wołomińscy Żydzi zostali umieszczeni w getcie zlokalizowanym pomiędzy Wołominem i Kobyłką, a następnie poprzez getto warszawskie wywiezieni do Treblinki i tam zagazowani.

30 lipca 1944 roku rozpoczęła się pod Wołominem największa na ziemiach polskich bitwa wojsk pancernych, w której brały udział jednostki 3 Korpusu Pancernego, 8 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego i 16 Korpusu Pancernego 2 Armii Pancernej (ros. 2-й Танковой Армии) nacierającej od strony Lublina przez Dęblin oraz kilku dywizji pancernych wojsk niemieckich, a mianowicie: 1 Dywizji Spadochronowo-Pancernej "Hermann Göring", 5 Dywizji Pancernej SS "Wiking", 3 Dywizji Pancernej SS "Totenkopf" oraz 4 i 19 Dywizji Pancernych. W bitwie po obu stronach wzięło udział około 1000 czołgów – ponad połowa została zniszczona w walce. Tygodniowa bitwa pancerna, zakończona klęską wojsk radzieckich, przyniosła straty wśród mieszkańców Wołomina. Zginęło w niej trzynastu żołnierzy z wołomińskiej jednostki Armii Krajowej.

Walki rozgrywające się na przedpolach Warszawy były ostatnim impulsem do podjęcia decyzji o rozpoczęciu powstania warszawskiego.

Okres powojenny

1 października 1944 powstało liceum ogólnokształcące, które nosi dziś imię Wacława Nałkowskiego.

Po wojnie, w roku 1952, Wołomin stał się miastem powiatowym (przeniesiono starostwo z Radzymina), co przyspieszyło jego rozwój. Powstały zakłady stolarki budowlanej oraz Przedsiębiorstwo Poszukiwań Nafty i Gazu, a miasto stało się "sypialnią Warszawy" – znaczna część mieszkańców zaczęła pracować w stolicy. W latach 70. i 80. powstały liczne osiedla bloków z wielkiej płyty, m.in. Polna, Kobyłkowska, Lipińska oraz Hibnera (ob. Niepodległości), które przyczyniły się do wzrostu liczby ludności miasta. Pod koniec XX wieku wołomińska huta szkła ogłosiła upadłość, ale dzięki opanowanej technologii produkcji szkła żaroodpornego udało się utrzymać część produkcji i zatrudnienia w nowej firmie. Obecnie wołomińska huta przynosi zyski i planowana jest budowa nowego zakładu o kilkukrotnie większej mocy produkcyjnej. Część terenów huty położonych w centrum miasta została sprzedana prywatnemu inwestorowi, który wybudował w tym miejscu biurowiec oraz podpisał umowę budowy na tym obszarze hipermarketu.

Wspólnoty wyznaniowe

Parafie rzymskokatolickie

• Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Wołominie
• Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie – siedziba dekanatu
• Parafia św. Józefa Robotnika w Wołominie
• Parafia św. Faustyny Kowalskiej w Helenowie
• Parafia Matki Bożej Królowej Różańca w Majdanie
• Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Duczkach
• Parafia św. Klemensa Papieża i Męczennika w Klembowie
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Ostrówku
• Parafia św. Ojca Pio w Zagościńcu

Parafia prawosławna

• Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wołominie

Inne związki wyznaniowe

• Świadkowie Jehowy - 3 zbory: Wołomin-Centrum, Wołomin-Górki i Wołomin-Słoneczna

Sport

• BS Sure Shot Wołomin – żeński zespół koszykówki, grający w sezonie 2003/2004 w Sharp Torell Basket Liga
• MKS ELITA OSiR Wołomin – wicemistrz Polski w koszykówce juniorek.
• Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wołominie
• Huragan Wołomin – klub piłkarski założony w 1923 roku.
• Strefa 7 – drugi oficjalny Dirtpark w Polsce
• B.S SALWA – klub strzelecki www.salwa.pl
• Stolarka Wołomin – klub siatkarski, który w 2002 zawiesił działalność. Jego tradycje kontynuuje KPS Wołomin.

Zabytki

• kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej z lat 1924-1927 odbudowany w 1950-1953 po zniszczeniach wojennych
• budynek biura zawiadowcy stacji kolejowej z 1863
• cerkiew pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła (siedziba parafii prawosławnej)

Kultura

• Miejski Dom Kultury przy ulicy Mariańskiej
• Rock Piątek – cykl koncertów rockowych
• Wirtualny Wołomin – portal traktujący o sprawach społecznych i kulturalnych
• Biblioteka Miejska przy ul. Wileńskiej

Edukacja

Przedszkola

• Przedszkole Niepubliczne "Leśny Zakątek"
• Przedszkole Niepubliczne "Artystyczno Językowe Pszczółka Maja"
• Przedszkole Niepubliczne "Wesołe Nutki"
• Przedszkole Niepubliczne "Tęczowa Kraina"
• Przedszkole nr 2 im. Pyzy Wędrowniczki
• Przedszkole nr 5
• Przedszkole nr 6 "Bajka"
• Przedszkole nr 8 im. Czerwonego Kapturka
• Przedszkole nr 9 im. Jasia i Małgosi
• Przedszkole nr 10 im. Misia Uszatka

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa Nr 1 w Wołominie (nie istnieje)
• Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Józefa Piłsudskiego w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie (ZS Nr 4)
• Sportowa Szkoła Podstawowa Nr 5 im. Cypriana Kamila Norwida w Wołominie (ZS Nr 5)
• Szkoła Podstawowa Nr 7 Oddziałami Integracyjnymi im. Królowej Jadwigi w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Specjalna w Wołominie (ZSS)

Gimnazja

• Gimnazjum Nr 1 im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie (ZS Nr 1)
• Gimnazjum Nr 2 w Wołominie (ZS Nr 2)
• Gimnazjum Nr 3 im. Jana Pawła II w Wołominie (ZS Nr 3)
• Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im. Marynarki Wojennej RP w Wołominie (ZS Nr 4)
• Sportowe Gimnazjum Nr 5 im. Polskich Olimpijczyków w Wołominie (ZS Nr 5)
• Gimnazjum Specjalne w Wołominie (ZSS)

Szkoły ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące w Wołominie (ZS Nr1)
• III Liceum Ogólnokształcące w Wołominie (ZS Nr 3)
• Zespół Szkół Ekonomicznych im. Stanisława Staszica (LE, LH, LP)
• Zespół Szkół w Wołominie (LO, ZSZ, LP)

Szkoły wyższe

• Wyższa Szkoła Współpracy Międzynarodowej i Regionalnej im. Zygmunta Glogera

Media lokalne

• Wieści Podwarszawskie
• Radio FaMa Wołomin
• Fakty.wwl
• Życie Powiatu Wołomińskiego
• Echo Podwarszawskie
• netKonkret – gazeta internetowa mieszkańców Wołomina
• Integrator informacyjny My Wołomin – Moje Miasto
• Moja Gazeta Regionalna

Honorowi obywatele miasta

• Józef Piłsudski – 1924 rok
• Henryk Konstanty Wojciechowski – 1929 rok
• Władysław Korsak – 1931 rok
• Edward Śmigły Rydz
• Ks. Jan Sikora – 2005
• Miron Cichecki – 2005
• Ks. Abp Sławoj Leszek Głódź – 2007

Ludzie związani z Wołominem

• Bartek Chaciński
• Paulina Chruściel
• Monika Chrząstowska
• Małgorzata Dydek
• Klaudia Gałązka
• Władysław Gosiewski
• Wiera Gran
• Szlama Grzywacz
• Henri Krasucki
• Adam Krzysztoporski
• Stanisław Kuraciński
• Stanisław Lange
• Bogusława Latawiec
• Jerzy Lipman
• Robert Mateusiak
• Zofia Michalska
• Zofia Nałkowska
• Janusz Nasfeter
• Henryk Niewiadomski
• Mieczysław Połukard
• Andrzej Przypkowski
• Edyta Przytulska (zespół Groovebusterz)
• Jan Romańczyk "Łata"
• Rafał Rogulski
• Anastazy Rutkowski
• Albin Siwak
• Michał Szulim (zespół Plateau)
• Bohdan Wodiczko

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Salerno	Włochy	30.11.2004
Yeşilyurt	Turcja	10.08.2007

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Wołominie
• Gang wołomiński