Sarnowo (powiat żuromiński)

Sarnowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie żuromińskim, w gminie Kuczbork-Osada.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie ciechanowskim.

Obok miejscowości przepływa Przylepnica, dopływ Mławki.

Historia:

Zamek rycerski z XIV/XV w.

Na skraju wsi, na prawym brzegu rzeki znajduje się ziemny kopiec będący pozostałością po istniejącym tu obiekcie obronnym. W 1367 r. król Kazimierz Wielki wydał w Płocku Piotrowi Śwince i jego synowi prawo dziedziczenia Sarnowa, o czym wspomina również Jan Długosz. Zapewne Świnkowie wznieśli tu zamek, bowiem w II połowie XIX wieku, jak podaje Bronisław Chlebowski, w ogrodzie dworskim znajdowały się jeszcze ślady wałów i nasypów. Sarnowo było ośrodkiem klucza majątkowego mazowieckiej gałęzi rodu Świnków, których przedstawiciele wznieśli w latach siedemdziesiatych XIV wieku zamek w Sadłowie, a sami od nazwy pobliskiej wsi Zielona zmienili nazwisko na Zielińscy.

Miejsce wzniesienia rezydencji oraz ukształtowanie terenu zdaje się sugerować, że miała ona regularny kształt zbliżony do czworokąta. Jednak z powodu nie zachowania się obiektu obecnie trudno ustalić jego wygląd. W 1478 roku Janusz II, książę mazowiecki, polecił wypłacić pewną kwotę pieniędzy na przebudowę zamku rycerskiego w Sarnowie.

Na przełomie XV i XVI wieku w obrębie drewnianych zabudowań wzniesiony został murowany dom główny. W Metryce Koronnej z XVI w. znajdziemy taki opis: "In Sarnovo est fortalitium in qua domus dicta Slupp cum celario quod vocatur Thesaurus et anterior pons Castelli alias przigródek" (W Sarnowie jest fortalicja, w której wieża mieszkalna zwana słupem z piwnicą nazywaną skarbcem i częścią zewnętrzną za mostem zwaną przygródkiem). Całość otaczała szeroka nawodniona fosa, zaś pierwotnie wszystkie zabudowania były drewniane i prawdopodobnie całość była otoczona drewnianym parkanem. Późniejsze wieki przyniosły upadek tego niewielkiego rycerskiego zameczku.

Obecnie możemy oglądać zarysy fundamentów na południowym brzegu rzeki, na sztucznym wzgórzu wysokości około 5-6 m ponad otaczające je bagnisko z górną platformą o wymiarach 20 na 24 metry. Znajdowano tu gruz ceglany i kamienie. Dojście do obiektu przez teren prywatny. Istnieją plany pokazania obiektu, m.in. budowa przejścia przez fosę i oczyszczenie wałów z krzaków.

Religia:

Parafia pw. św. Józefa w Sarnowie

Patron parafii: św. Józef
Tytuł kościoła: kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Dekanat: żuromiński
Miejscowości: Bagienice Małe, Bagienice Duże, Bagienice Nowe, Chojnowo, Łążek, Nowa Wieś, Petrykozy, Sarnowo, Szronka, Zalesie
W parafii działają: ministranci, lektorzy, schola parafialna, Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży, asysta procesyjna, Koła Żywego Różańca (12), parafialna rada duszpasterska i gospodarcza, wspólnota adoracyjna, szkolne koła biblijne i misyjne, koło przyjaciół Tygodnika „Niedziela”, parafialne koła komputerowe
Odpust: Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny - 15 sierpnia (pierwszorzędny) i uroczystość św. Józefa - 19 marca (drugorzędny)
Współpraca: jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej, władze gminy Kuczbork, Szkoły Podstawowe w Chojnowie, Petrykozach, Sarnowie i Zalesiu
Msze św. w niedzielę: 9.00 (z udziałem dzieci), 11.00 i 15.00

Historia parafii:

Wieś Sarnowo należy do najstarszych miejscowości na Mazowszu. W XV w. wspomina o niej wybitny kronikarz ks. Jan Długosz. Był wtedy w Sarnowie zamek z obronną warownią przeciw Krzyżakom i kościół drewniany wzniesiony w 1421 r. Historia wiele mówi o roli, jaką odegrała ta miejscowość w potopie szwedzkim. „Razem z kościołem utworzono w Sarnowie parafię – mówił w sprawozdaniu proboszcz parafii ks. Jan Augustynowicz. – Był wtedy w Sarnowie stary kościół drewniany w kształcie krzyża, z dwiema kaplicami pw. Wniebowzięcia Matki Bożej. Obok kościoła funkcjonowała też szkoła, a za kościołem na placu był »szpital«, (dom starców). W 1860 r. spłonął drewniany kościół, a w 1878 dziekan mławski poświęcił kamień węgielny pod murowany. Bp Dołęga-Kossowski, administrator płocki, 3 maja 1881 r. konsekrował obecny kościół w Sarnowie”.

Zobacz też: Sarnowo