Zieluń

Zieluń - wieś położona na północnym Mazowszu nad rzeką Wkrą.

Położenie geograficzne i administracyjne

Zieluń znajduje się na skraju Górznieńsko-Lidzbarskiego Parku Krajobrazowego na Równinie Urszulewskiej pomiędzy Pojezierzem Mazurskim, Wysoczyzną Ciechanowską i Pojezierzem Dobrzyńskim. Najbliższe miasta to Lidzbark, Żuromin i Górzno. Sąsiadujące małe wsie to: Nowy Zieluń (woj. warmińsko-mazurskie), Przerodki, Wylazłowo, Wronka, Kozilas, Ruda, Glinki (woj. warmińsko-mazurskie), większe: Lubowidz.

Administracyjnie znajduje się w Gminie Lubowidz powiatu żuromińskiego w województwie mazowieckim. Podzielona jest na dwa sołectwa. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie ciechanowskim. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Zieluń.

Czasy obecne

Obecnie Zieluń liczy około 800 mieszkańców mieszkających przy kilku ulicach rozchodzących się od głównego Placu 1 Maja. Od dawien dawna Zieluń podzielony jest na nieformalne dzielnice: Podruda (w stronę miejscowości Ruda - ulica Jagiellońska), Piaski (ulica Zygmuntowska i Polna), Zamost (za rzeką - ulica Piastowska), Batorówka (ulica Stefana Batorego), Łysa Góra (najdalej wysunięta część ulicy Stefana Batorego). Nazwy starszych ulic Zielunia pochodzą głównie od nazw dynastii i imion królów panujących w Polsce: Jagiellońska, Zygmuntowska, Piastowska, Stefana Batorego; poza tym występują ulice: Świętojańska (przy kościele), Szkolna (przy szkole), Polna i Plac 1 Maja.

W miejscowości działa Ochotnicza Straż Pożarna a przy niej Mlodzieżowa Orkiestra Dęta, istniejąca od 1915 r. W 1995 r. zdobyła ona I miejsce w Wojewódzkim Przeglądzie Orkiestr Dętych w Strzegowie, koncertowała w kraju i za granicą.

W miejscowości istnieje Szkoła podstawowa i Gimnazjum, które w 2004 r. przyjęły imię Jana Pawła II.

W Zieluniu znajduje się stary ceglany młyn z początku XX wieku.

Parafia

Zieluń jest miejscowością parafialną Kościoła katolickiego, należącą do dekanatu żuromińskiego diecezji Płockiej. Parafia Zieluń obecnie pod wezwaniem św. Jana Nepomucena (pierwotnie Św. Trójcy) została erygowana 8 maja 1588 r. przez bp Piotra Dunina Wolskiego. Kościół parafialny wielokrotnie płonął i był odbudowywany, obecna murowana świątynia została wybudowana w latach 1872-1874 staraniem proboszcza ks. Stanisława Przetakiewicza i konsekrowana 5 maja 1885 r. przez bp Henryka Kossowskiego. Tu otrzymał 21 lipca 1920 r. samodzielną placówkę ks. proboszcz Franciszek Giergielewicz (męczennik) i po 6 latach pracy w Zieluniu; 3 grudnia 1926 r. został mianowany proboszczem w Płocku-Radziwiu.

Obecnie proboszczem jest ks. mgr Sławomir Rosiński.

Historia

Dawniej Zieluń był miejscowością nadgraniczną. Odbywały się tu targi. Tędy szły wojska Władysława Jagiełły na bitwę pod Grunwaldem. Mieszkańcy brali czynny udział w powstaniach narodowych, m.in. w powstaniu styczniowym i listopadowym. Pod Zieluniem rozegrała się jedna z bitew powstania styczniowego. Świadczą o tym zbiorowe mogiły, pomniki na miejscowym cmentarzu ufundowane przez lokalną społeczność.

Również podczas II wojny światowej istniał w Zieluniu ruch oporu i partyzantka. 6 października 1942 r. hitlerowcy spędzili okoliczną ludność i w akcie odwetu za odbicie z miejscowego aresztu działacza ruchu oporu Anastazego Kołodziejskiego pseudonim "Gromek" powiesili 20 mieszkańców.

Zieluń ma także swoje legendy. Jedna z nich mówi o tunelu, który rzekomo biegnie pod miejscowością od remizy strażackiej i kościoła aż do cmentarza.

Nazwę Zieluń przez krótki czas po wojnie nosiła też miejscowość Siechnice.

Osoby związane z Zieluniem

Helena Pilejczyk, z domu Majcher, polska łyżwiarka szybka, multimistrzyni i rekordzistka Polski, srebrna medalistka mistrzostw świata, zdobywczyni brązowego medalu olimpijskiego w Squaw Valley w 1960 roku.