Grobniki

Grobniki (cz. Hrobníky, niem. Gröbnig, dawniej Krebnick) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Głubczyce.

Historia (odpis z ksiąg parafialnych)

Grobniki należały od XIII wieku do sekularyzacji w 1810 roku do zakonu Joannitów. Wówczas to nastąpiła kasacja dóbr zakonnych.

Do obwodu Grobnik należały wówczas wsie czynszowe takie jak: Debrzyca, Dziećmarów, Babice, Lisięcice, Nowe Sady, Jaroniów, Bernacice, Ludmierzyce. Przełożony klasztoru Joanitów, Komtur zamieszkiwał zamek grobnicki od 1535 roku. Patronował on kościołom i szkołom nie tylko wsi, ale także miastom: Głubczyce, Koźle oraz Biała Prudnicka. W kościołach tych duszpasterzowali duchowni zakonu Joanitów.

Od 1283 roku do reformacji Joanici mieszkali w dworze krzyżowym w Głubczycach, który stał na miejscu gdzie później postawiono kościół ewangelicki. W 1535 roku przenieśli się do Grobnik i zbudowali tu szpital. W tym czasie Głubczyce pozostawały w wierze ewangelickiej.

Komtur baron Jerzego Próskowskiego z Prószkowa, który zbudował nowy, trzypiętrowy zamek w Grobnikach. Obie dolne kondygnacje utrzymały się do dziś z niewielkimi zmianami. Również godło budowniczego jest w dobrym stanie. Budynki majątkowe Grobnik położone były po stronach: południowej, północnej i zachodniej kościoła i graniczyły z cmentarzem. Browar i młyn zamkowy zachowały się do dziś.

W 1810 roku miała miejsce wielka sekularyzacja dóbr kościelnych w Prusach (zlikwidowano majątki biskupów, kapituły katedralnej, 20 Kolegiatów, 9 komend, 4 probostw wikarialnych, 41 męskich i 14 żeńskich klasztorów). Po zlikwidowaniu dóbr komendę nad Grobnikami objął tajny radca Fryderyka Wilhelma – Bernard Prittwitz za 200.000 talarów (po śmierci pochowany w grobie blisko zachodniego wejścia). Same Grobniki kosztowały go 70.000 talarów. Prittwitz sprzedał Debrzycom ugór za 300 talarów czynszu dziedzicznego. Ugór ten to częściowo nie obrabiane grunty między Debrzycami, a Grudynią lasem.

W 1841 roku majątek Grobnik przeszedł w ręce kupca – Józefa Polko, który nabył go za 135.000 talarów. Rok później, za 160.000 talarów, majątek ten nabył radca urzędowy – Karol Fruson. W 1843 za 153.000 talarów majtek ten przeszedł w ręce kupca z Białej Prudnickiej – Samuel Mendel Berliner. Sprzedał go częściowo w 1844 i 1859 roku za około 270.000 talarów.

Trzecie piętro zamku Berliner kazał zburzyć, a gruzami zasypał zachodni staw przez co uzyskano dzisiejszy ogródek zamkowy. Wyszynk (gospoda) obok szkoły przeniósł do zamku, a wyszynk sprzedał w 1860 roku.

Na północy Grobnik ku miejscowości Lisięcice stał dwór zwany „Maczuga Owcza” należący do Grobnik. Od głubczyckiej ulicy prowadziła aleja topoli. W tym miejscu miał miejsce w 1834 roku pierwszy wyścig konny na Górnym Śląsku. Start odbył się na moście Połencki.

W roku 1855 grunty przeszły w ręce chłopów. Budynki gospodarcze znikły z biegiem czasu. Obecnie na ich miejscu znajduje się mały gaik w dolinie ciągnącej się do zamku. W kierunku południowo-zachodnim rósł przyjemny gaik zwany wówczas świątynią Sybilli gdzie bognini miała swa statuę. Gaik ten został jednak wykarczowany około 1850 roku, kilka lat później zniesiono również świątynię. Przedłużenie tej doliny za szosą Bernacicką nosi nazwę „Lasu szubienicy”, aczkolwiek lasu tam nie ma. Służby komtura mającego dawniej sędziostwo właśnie tam wykonywały wyroki (przeważnie śmierci).

W 1723 roku w Grobnikach było dwóch sędziów: Adam Kuhmeiser i Baltazar Proske, 55 chłopów, 39 małorolnych. W 1837: 55 chłopów, 35 małorolnych i 77 chałupnych. W 1755 roku Komtur Grobnik przywłaszczył sobie pieniądze kościelne, w 1766 oskarżono go i zobowiązano aby wypłacił kościołowi sumę rzędu 17.79 guldenów długu z 5% czynszem. Od 1755 roku zajęto majątki komturii. W czasie wojen śląskich częstokroć wymuszano od komtura pieniądze, aten musiał je płacić celem zabezpieczenia dworu i majątku od spustoszeń. Gdy Komtur zobowiązał się do kwartalnego spłacania długów jego majątki uwolniono.

Kościół grobnicki poświęcony jest Ścięciu Św. Jana Chrzciciela. Zbudowany w początkach XVIII w., przebudowany w 1904 roku, wieża kościelna z XVII w. Nowy wielki ołtarz wykonał w 1889 roku rzeżbiarz z Głubczyc – Paul Ondrusch. Boczne ołtarze są poświęcone Matce Bożej i Św. Barbarze. Organy kościelne zostały zbudowane w 1889 przez Hassa z Głubczyc. Od 1945 r. w kościele znajduje się wotywny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z Nastasowa koło Tarnopola z początku XVIII w. Na zewnątrz kościoła przy absydzie stoi kamienna grupa Ukrzyżowania oraz upamiętnienie około 80 grobniczan poległych w czasie I wojny światowej (projek Paula Ondrusch z Głubczyc).

Szkoła nie należała do kościoła. Zbudowano ją w 1780 roku, a zniesiono w 1839 i na jej miejscu zbudowano szkołę z dwoma klasami, pomieszczeniem nauczycielskim i 1 pokojem dla adiutanta. W 1887 roku gmina nabyła dwie zagrody na stronie południowej i na tym miejscu zbudowała drugą szkołę, która ma w dwóch kondygnacjach 4 klasy i mieszkania dla dwóch nieżonatych nauczycieli. Wiejska szkoła była furtką dla dalszego kształcenia miejscowej młodzieży. W 1888 roku uczęszczało do niej 30 uczni z Grobnik i z Debrzyc, a królewski rząd płacił nauczycielom.

W październiku 1912 roku utworzono nowy inspektorat szkolny pod dyrekcją Dyrektora Królewskiego Seminarium w Głubczycach. Do inspektoratu tego należały: Grobniki, Debrzyca, Królowe , Głubczyce.

kapliczka św. Barbary Kapliczka znajduje się w pobliżu kościoła parafialnego. Pochodzi z przełomu wieków XVIII i XIX w. w jej sąsiedztwie znajduje się źródełko. Jego woda, według miejscowych przekazów od XVII w., posiadała cudowną moc. Źródełko do końca II wojny światowej było jednym z większych miejsc pielgrzymkowych Śląska.