Rozumice

Rozumice (cz. Rozumice, niem. Rösnitz) – wieś położona w województwie opolskim, w powiecie głubczyckim, w gminie Kietrz.

Historia

Pierwsza historyczna wzmianka 1335. Osadnictwo niemieckie datowane jest tu od 1230 roku. Miejscowy dialekt wykazywał duże podobieństwo do dialektu niemieckiego z Górnej Frankonii. Od 1524 gmina luterańska do 1946. Od 1628 prześladowana w monarchii habsburskiej, gdy to po raz pierwszy zamknięto kościół ewangelikom. Mieszkańcy pozostali wierni swojemu wyznaniu. 1742 w Prusach uzyskują wolność praktyk religijnych. 1743 pozwolenie na budowę domu modlitwy. Działalność hrabiego Ludwika von Zinzendorfa, który był tu osobiście 1726, powoduje, że herrnhuterzy zyskują tu wielu zwolenników, podobnie jak w sąsiedniej wsi Ściborzyce Wielkie, należącej do ewangelickiej parafii Rozumice. Ostatecznie zwolennicy herrnhuterów zamieszkują później w Pawłowiczkach - gdzie powstała osada herrnhuterów Gnadenfeld.

W okresie sprawowania władzy w Niemczech przez narodowych socjalistów działa tu pastor Arnold Hitzer, członek Kościoła wyznawców - Kościół Wyznający (niem. Bekennende Kirche). W 1946 roku miejscowa ludność zostaje wysiedlona, a nieliczni pozostali tu ewangelicy uczęszczali do ewangelickiego kościoła w Ściborzycach Wielkich. Osiedleni tu z Kresów Wschodnich obecni mieszkańcy utrzymują kontakty - z przyjeżdżającymi tu każdego roku - dawnymi mieszkańcami wsi.

Miejscowi luteranie odegrali znaczącą rolę w renesansie luteranizmu tego regionu w połowie XVIII stulecia. Stanowią oni rzadki przykład niezłomnego trwania w wierze ewangelickiej na Górnym Śląsku, czego symbolicznym wyrazem jest - bezprecedensowy prawdopodobnie na Górnym Śląsku - wygrany w 1800 roku proces o prawo własności miejscowego kościoła. Wyrok ogłoszono w Brzegu 27 czerwca 1800 r.

Zabytki

• ruiny kościoła ewangelickiego wybudowanego w latach 1804-1807 na miejscu wcześniejszej świątyni 1430, a zniszczonego podczas II wojny światowej
• spichlerz drewniany piętrowy: na temat pochodzenia górnosląskich spichlerzy, które były szczególnie charakterystyczne dla powiatu głubczyckiego, niemieccy etnografowie stawiali różne hipotezy. Frankońską ich genezę kwestionuje się. W powiecie głubczyckim występowały one głównie w Rozumicach i Pilszczu. Wprawdzie układ wiosek i zagród w tych wsiach wykazuje wyraźne podobieństwa z Frankonią, to jednak te gliniane spichlerze zostały usytuowane poza zamkniętymi układami zabudowy zagród po przeciwnej stronie drogi lub przed domem mieszkalnym. Takie Lehmspeicher ("gliniane spichlerze", jak je też nazywano)we Frankonii nie są znane. Późniejsze badania wykazały ślady takich budowli w dolnosaksońskim obszarze w okolicy Osnabrück, gdzie nazywano je Lehms, Lehmhus. Występowały też na pograniczu z Westfalią, ale zanikły. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli w okolice Głubczyc w XIII stuleciu z Westfalii i Dolnej Saksonii, co jest potwierdzone m.in. w odniesieniu do Pilszcza. Kolonistów sprowadził tu biskup Bruno z Ołomuńca, który sam pochodził z Westfalii. Ci pierwsi koloniści wznieśli lamusy w swoich małych osadach, na wzór tych z miejsca swojego pochodzenia. Późniejsi przybysze z Frankonii wprowadzili dobrze zabezpieczone i funkcjonalne lamusy, który nie sytuowali wewnątrz zamkniętych układów zagród. Lamusy podobne do tego z Rozumic można jeszcze zobaczyć w pobliskich wioskach w Republice Czeskiej. W 2008 r. rozpoczęto zabezpieczenie spichlerza w Rozumicach od pokrycia go nowym dachem. Inicjatorem i sponsorem tego przedsięwzięcia jest Daniel Ciastoń.

Inne ciekawe miejsca

• pomnik poległych w I wojnie światowej
• Rezerwat przyrody Góra Gipsowa
• Rezerwat przyrody Rozumice
• W Rozumicach znajduję się stanowisko archeologiczne z okresu Dolnego Paleolitu - z jednymi z najstarszych śladów pobytu człowieka na ziemiach Polskich.
• "Leśna ambona" (niem. Kanzel) to miejsce w jednym z leśnych wąwozów, znajdujące się nieopodal stanowisk archeologicznych (piaskownia), gdzie w czasie rekatolizcji odbywały się ewangelickie nabożeństwa w ukryciu. Nazwa wywodzi się od usypanego wzniesienia, służącego kaznodziei za ambonę. W czasie nazizmu odprawiano tu nabożeństwa upamiętniające niezłomną wierność miejscowych ewangelików Słowu Bożemu a nie despotycznej władzy. Podobne nabożeństwa miały też miejsce w sąsiednich Ściborzycach Wielkich - Ściborzyce Wielkie.

Wydarzenia naukowe

• 08.06.2008 r.: Promocja książki Krzysztofa Gładkowskiego, Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2008.
• 26-28.06.2009 r.: Sympozjum naukowe w Rozumicach zainaugurowało działania na rzecz utworzenia międzynarodowego muzeum

Stowarzyszenie Przyjaciół Rozumic "Róża"

• 20.07.2008 r. odbyło się zebranie założycielskie Stowarzyszenia Przyjaciół Rozumic "Róża"

Stowarzyszenie przygotowuje m.in. dwa projekty: I. Międzynarodowego Muzeum w Rozumicach; II. Międzynarodowych Spotkań Młodzieży . Koordynator projektu II: mgr Edyta Gładkowska

Bibliografia

• Krzysztof Gładkowski, Kanzel/ambona. Protestancka wspólnota lokalna na Górnym Śląsku , wyd. UWM, Olsztyn 2008.
• Krzysztof Gładkowski, Protestanci w ziemi głubczyckiej, "Kalendarz Głubczycki" 2006.