Odrowąż (województwo opolskie)

Odrowąż (dodatkowa nazwa w j. niem. Oderwanz, 1936-45 Oderhöh) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Gogolin.

Historia

Pierwszą wzmiankę o miejscowości wymieniono w dokumencie z roku 1292 roku jako osadę o nazwie „Odrvesz”. Było to niewielkie skupisko ludzi, gdyż liczyło kilka domów. Miała to być najstarsza siedziba sławnego rodu Odrowążów, z której wywodzą się św. Jacek oraz błogosławieni Czesław i Bronisława. Według rodowej legendy nazwa wioski pochodzi od „odzierania wąsów” albo ma oznaczać „odzierającego węża”. Jest także taka jedna legenda, która mówi o tym jak Karolinka uciekała przed Karliczkiem przez las w kierunku Odry i tu napotkała bardzo długą osadę ciągnącą się jak wąż nad Odrą. I przez to nazwano tę wioskę Odrowąż. Inna legenda głosi, że w środku lasu stał kiedyś okazały zamek, w którym odbywały się hulanki i swawole oraz rozpustne zabawy. Ni stąd, ni zowąd, a może za karę zamek zapadł się pod ziemię wraz z rozbawionymi ludźmi.

Pierwsze ślady bytności ludzi na tym terenie pochodzą jeszcze z epoki kamiennej. Znaleziskami, które pochodzą z tego okresu są m.in. kamienny toporek, liczne fragmenty naczyń pochodzących z pierwszego wieku naszej ery, a także z okresu średniowiecza.

W 1776 roku hrabia Karol Ludwig Larisch sprowadził osadników, zakładając na terenie swoich dóbr kolonię o nazwie Oderwanz, czyli Odrowąż. Najprawdopodobniej było ich 17, później miało ich być jeszcze kilka. Hrabia nadał każdemu z kolonistów taką samą ilość ziemi i usytuował ich wzdłuż jednej drogi.

W 1845 roku Odrowąż liczył 163 mieszkańców. Były tutaj 24 domy. Obszar dworski należał do majora von Wyschetzkiego. Wśród wiejskich rzemieślników wymieniono wtedy kowala i krawca. Mieszkańcy wioski byli właścicielami czterech, a później kolejnych pięciu barek na Odrze, posiadali 70 sztuk bydła.

W 1855 roku Odrowąż liczył 197 mieszkańców, a w 1861 roku liczba ta zmniejszyła się do 190. Dzieci uczęszczały do istniejącej od 1830 roku szkoły w Malni. W 1910 roku liczba ludności wynosiła 261 osób. W trakcie I wojny światowej zginęło 11 osób. W 1929 roku postawiono im w centrum wsi pomnik (upamiętnia on także mieszkańców, którzy zginęli w czasie II wojny światowej).

W okresie międzywojennym w Odrowążu znajdowała się karczma, piekarnia, masarnia oraz sklep. W 1922 roku zaczęła się elektryfikacja wioski. W 1933 roku oddano do użytku szkołę. Na Odrze znajdowała się duża stocznia rzeczna należąca do rodziny Gabor. Większość ludzi posiadała własne barki. Wożono towar (węgiel, cement, zboże) do Wrocławia, Berlina, a nawet Hamburga. Fakt posiadania barki stwarzał możliwość uzyskania dodatkowego zarobku, gdyż gleby na tych terenach są słabe i wyżywić jedynie z ich uprawy było nie łatwe.

Podczas II wojny światowej zginęło 54 mieszkańców wioski. Wśród ofiar były m.in. 22 osoby zamordowane już po przejściu linii frontu.

Do 1817 roku Odrowąż należał do powiatu opolskiego, potem do strzeleckiego, a od 1956 roku, aż do likwidacji powiatów, do krapkowickiego. Pod względem kościelnym Odrowąż przez dwa stulecia należał do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Otmęcie. Obecnie do parafii Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Franciszka w Malni. Patronem Odrowąża jest św. Urban – patron rolników. Pod jego wezwaniem jest stojąca w centrum wioski murowana, dwukondygnacyjna kapliczka z ściętymi u dołu narożami. Najprawdopodobniej postawiono ją w 1841 roku w miejsce starej funkcjonującej od 1776 roku. W jej wnętrzu można zauważyć niewielki ołtarz z krzyżem, figurą Matki Bożej oraz wiszący na ścianie obraz św. Urbana. W dzień św. Urbana 25 maja, odbywa się uroczysta procesja błagalna o urodzaje.

W pobliżu budynku przedszkola stoi mała kapliczka słupowa z prostokątnymi wnękami, w których mieszczą się obrazy świętych. Gdzie mają być pochowani żołnierze z okresu wojny 30-letniej. Jest tam także prywatny, kamienny krzyż ku czci ofiar I wojny światowej.

Teraźniejszość

Na terenie wioski znajduje się plac zabaw, boisko do piłki siatkowej – plażowej, boisko do piłki nożnej oraz koszykówki, sklep spożywczy (zamknięty), Fabryka Urządzeń Technicznych „Gniotpol” (były Zremb), Gospodarstwo Agroturystyczne – Klinke Edyta. Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej zbudowana w 1948 roku, w której budynku mieści się także świetlica młodzieżowa. Obok Remizy stoi kapliczka św. Floriana (patrona strażaków). Na Odrze w pobliżu wioski znajduje się śluza, która została zbudowana w 1893 roku. Na terenie wioski, obok autostrady znajduje się przydrożny krzyż, gdzie mają być pochowani żołnierze. Obok rzeki Odry w dolinie św. Anny – bo tak nazywają ją mieszkańcy wioski, stoi drzewo, na którym umieszczona jest figurka św. Anny, którą mieszkańcy obdarzyli szczególną opieką.

Kościół parafialny

Kościół konsekrowany 15.10.1978 r. przez ks. bp Alfonsa Nossola. Parafia erygowana 20.07.1981 r. pw. Podwyższenia Krzyża Świętego (z górnym kościołem drewnianym pw. Franciszek z Asyżu), wyłączone z par. Wniebowzięcia NMP w Krapkowicach – Otmęcie.

Kościół dolny wybudowany w latach 1976-1978, dzięki staraniom otmęckiego proboszcza ks. prałata Franciszka Duszy. Z kolei kościół górny stanowi drewniany kościółek poprotestancki pw. świętego Franciszka, wzniesiony w latach 1801-1804 w Kostowie koło Kluczborka. Kiedy jednak po 1965 roku został opuszczony przez gminę ewangelicką, zdecydowano go w 1977 roku rozebrać i przenieść stamtąd do Malni, by go ponownie zrekonstruować.

Plac kościelny zdobi ogród Matki Boskiej Fatimskiej, skwer upamiętniający budowniczych kościoła i Rok 2000, skwer Matki Bożej Bolesnej oraz murowana dzwonnica z trzema dzwonami (św. Ludwik, św. Anna i św. Michał). Tuż obok kościoła znajdują się dwie kapliczki. Pierwsza kaplica przedpogrzebowa – Wszystkich Świętych, a druga – poświęcona wywodzącemu się z Malni błogosławionemu o. Józefowi Cebuli (1902-1941). Ta wyjątkowa postać zginęła śmiercią męczeńską w obozie koncentracyjnym w Mauthausen i została wyniesiona na ołtarze przez papieża Jana Pawła II 13.06.1999 r. w Warszawie podczas beatyfikacji 108 męczenników z czasów II wojny światowej.

Proboszczowie parafii:

• ks. Kazimierz Świstek 1981 – 1989,
• ks. Jan Kołodenny 1989 – 1997,
• ks. Hubert Skomudek 1997 – 2005,
• ks. dr Marian Obruśnik 2005 – 2010
• ks. Hubert Sklorz – (od sierpnia) 2010.

Informacje

W bieżącym roku mija 716 lat od chwili, gdy po raz pierwszy wzmiankowano leżącą na terenie gminy Gogolin wioskę Odrowąż. W 2008 Odrowąż obchodził 60-lecie OSP Odrowąż.

Obecnie Odrowąż liczy ok. 560 mieszkańców i jest tutaj ok. 135 domów.

Zobacz też: Odrowąż