Łambinowice

Łambinowice (niem. Lamsdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Łambinowice, której jest siedzibą. Od 2004 stara się o prawa miejskie, jak na razie bezskutecznie.

Od 1950 miejscowość położona jest w województwie opolskim.

Historia

Wzmiankowana pod nazwą Lambinowicz już w 1273 roku, potem także pod nazwami Willa Lamberti w 1335 i Glombinowiczom w 1536. Leżąca na granicy księstw posiadłość często była obiektem sporów feudalnych. Podupadła w wyniku wojen XVII wieku, zwłaszcza wojny 30-letniej.

W XIX wieku władze pruskie zmieniły nazwę na Lamsdorf. W 1864 w sąsiedztwie powstał poligon wojskowy. W latach wojny francusko-pruskiej 1870-1871 powstał na terenie poligonu obóz dla 3 tysięcy jeńców francuskich. Pozostałością tego obozu jest cmentarz z 53 grobami.

Obóz został reaktywowany podczas I wojny światowej, przeszło przez niego ok. 90 tysięcy żołnierzy różnych narodowości Rosjan, Anglików, Włochów i Serbów – pozostało po nim blisko 7000 grobów.

3 września 1939 roku Wehrmacht rozpoczął przewożenie do Stalagu VIII-B pierwszych polskich jeńców. Byli to głównie żołnierze pojmani po bitwie nad Bzurą. Liczba polskich jeńców sięgała 100 tysięcy. Po rozpoczęciu planu Barbarossa masowo zwożono tu jeńców radzieckich, których umieszczano w osobnym obozie Stalag VIII-F.

Wg różnych szacunków w czasie II wojny światowej w obozie zmarło lub zostało pomordowanych od 40 do 100 tysięcy jeńców, łącznie przeszło przez niego do 300 tysięcy żołnierzy sił sojuszniczych różnych narodowości. Około 40 tysięcy zmarłych w większości jeńców radzieckich jest pochowanych w masowych grobach w pobliżu dawnej wsi Klucznik oraz na cmentarzu jenieckim. Teren obozu jeńców radzieckich wraz z wsią Klucznik stał się poligonem wojskowym. Mieszkańców wsi wysiedlono.

W październiku 1944 przywieziono tutaj żołnierzy z powstania warszawskiego, wśród nich ponad 1.000 kobiet. Większość przewieziono później do innych obozów. Wśród powstańców, którzy zostali umieszczeni w obozie był Witold Pilecki – trafił on do Lamsdorf 8 października 1944 r. w ramach warszawskiego transportu żołnierzy Armii Krajowej. Witold Pilecki przebywał w obozie 10 dni, po których wraz z oficerami Zgrupowania "Chrobry II" został wysłany do oflagu w Murnau.

Byli tu też więzieni. :

• Jerzy Szulc – uznawany za najmłodszego jeńca II wojny światowej,
• Roman Bratny – pisarz,
• Stanisław Ryszard Dobrowolski – pisarz, poeta, tłumacz,
• Aleksander Gieysztor – historyk.

Obozy jenieckie zostały wyzwolone przez Armię Czerwoną w dniach 17 i 18 marca 1945 roku. Jeszcze w 1945 roku w ich sąsiedztwie powstał zarządzany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego obóz, w którym przetrzymywano Ślązaków i Niemców oraz byłych członków SS. Do obozu trafiali także powracający do Polski żołnierze armii Andersa, którzy wstąpili do niej po dezercji z Wehrmachtu, do którego wcielono ich wcześniej w ramach volkslisty. Początkowo, zbudowany na terenie poligonu wojskowego, obóz MBP miał status obozu przejściowego, następnie został przekształcony w obóz pracy. Jednym z jego komendantów był Czesław Gęborski. W obozie zmarło i zginęło 1 000 - 1 500 Niemców i Górnoślązaków.

Pamięć zmarłych i zabitych upamiętnia Pomnik Pomordowanych Jeńców. Istnieje także Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, prowadzące badania nad losem jeńców w stalagach oraz ofiar obozu.

Zobacz też

• Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach
• Niemieckie obozy jenieckie 1939-1945