Otmuchów

Otmuchów (hist. również Odmuchów, Odmachów, niem. Ottmachau) – miasto w woj. opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Otmuchów.

Miasto położone jest historycznie na Dolnym Śląsku, natomiast geograficznie na Przedgórzu Sudeckim, w Obniżeniu Otmuchowskim w południowej części województwa opolskiego nad Nysą Kłodzką między sztucznymi zbiornikami wodnymi Jeziorem Otmuchowskim i Nyskim, przy drodze krajowej nr 46, którą na tym odcinku biegnie też droga łącząca Górny Śląsk z ziemią kłodzką. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Historia

Jeden z najstarszych grodów kasztelańskich na Śląsku. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1155 r., znajdował się wówczas (i aż do 1810 r.) w posiadaniu biskupstwa wrocławskiego. W XIV wieku otoczony murami. Niszczony wojnami tracił swe znaczenie na rzecz rozwijającej się w sąsiedztwie Nysy, ówczesnej stolicy księstwa biskupiego.

Do zabytków Otmuchowa należy zamek, wzniesiony na miejscu dawnego grodu, na szczycie górującego nad okolicą wzgórza. Na sąsiednim wzgórzu znajduje się barokowy kościół z końca XVII w., na rynku XVI-wieczny ratusz.

Największym zakładem przemysłowym jest wzniesiona w XIX w. cukrownia.

Powstanie herbu miasta datuje się na rok 1347. W herbie znajduje się otwarta brama miejska w kolorze białym na niebieskim polu. Od XIV wieku używana jako pieczęć miejska.

W okresie II wojny światowej w miejscowości Niemcy utworzyli jeden z obozów koncentracyjnych dla Polaków na Śląsku tzw. Polenlager 86.

W Otmuchowie corocznie od 1973 obchodzone jest Lato Kwiatów. Pierwotnie była to plenerowa wystawa kompozycji i konstrukcje z kwiatów zakładów zieleni z województwa opolskiego, obecnie jako impreza o charakterze wystawienniczo-festynowym. Zazwyczaj jest ono obchodzone w pierwszy pełny weekend lipca.

W mieście działa klub piłkarski - Czarni Otmuchów, występujący obecnie w V lidze.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 5181 mieszkańców.

Gospodarka

Większe zakłady (wg liczby zatrudnionych):

• Zakład Przemysłu Cukierniczego Otmuchów S.A. (ZPC Otmuchów) – spółka akcyjna średniej wielkości zatrudniająca ok. 550 osób.
• Südzucker - Cukrownia Otmuchów S.A.– (zatrudniała około 100 osób) zakład produkujący cukier i syrop z buraków cukrowych. Pod koniec lutego 2009 właściciel zakładu ogłosił zaprzestanie produkcji i likwidację zakładu W czerwcu 2009 roku zakład zamknięto i stoi nieczynny.
• Eko Vimar Orlański – producent kotłów centralnego ogrzewania.

Cukrownia Otmuchów

Najstarszy zakład produkcyjny, którego budowę rozpoczęto w roku 1881. Budowie sprzyjała budowa szosy na trasie Nysa - Kłodzko i linii kolejowej w 1875 r. W roku 1893 głównie na potrzeby cukrowni zbudowano linię kolejową do cukrowni i Dziewiętlic. W okresie przedwojennym cukrownia przerabiała około 1400 ton buraków na dobę i produkowała cukier surowy. Pierwszą ważniejszą inwestycją po II wojnie światowej była budowa w roku 1948 pieca wapiennego. W latach 1956-59 wybudowano hotele robotnicze, magazyn nawozów i nasion, w roku 1957 melaśnik na 750 ton melasy. Obecnie spółka wchodzi w skład Ślaskiej Spółki Cukrowej z siedzibą we Wrocławiu, a przejętej przez grupy Südzucker AG. W kampanii 2007/2008 zakład przerobił przeszło 300 tysięcy ton buraków cukrowych i wyprodukował 43 tysiące ton cukru. Po 130 latach działalności w 2009 ogłoszono zaprzestanie produkcji i likwidację zakładu. W czerwcu 2009 roku zakład zamknięto i stoi nieczynny.

Jezioro Otmuchowskie

Pierwsze plany budowy jeziora na Nysie Kłodzkiej powstały w 1913 roku, jednak w wyniku komplikacji związanych w wybuchem I wojny światowej zrezygnowano z realizacji projektu. Sytuacja zmieniła się w roku 1926, rozpoczęto modernizację otwartej w 1874 roku linii kolejowej w kierunku Kłodzka. Spowodowało to rozpoczęcie prac nad planem budowy zbiornika retencyjnego, którego zadaniem miało być zatrzymanie w czasie wiosennych roztopów wody z rzeki Nysy Kłodzkiej spływającej z Sudetów. W roku 1928 zaczęto budowę zbiornika i wszystkich pozostałych z nim związanych obiektów (m.in. nowe mosty). Przy budowie zbiornika zatrudniono ponad 2000 osób. Podczas budowy dochodziło czasami do wypadków śmiertelnych, np. w lipcu 1931 roku doszło do poważnego wypadku jednej z lokomotyw, w wyniku którego w wyniku ciężkich poparzeń zginęły dwie osoby - maszynista i palacz. Budowę zbiornika ukończono w roku 1933. Jezioro ma obszar około 2 tys. hektarów i pojemność 143 milionów m³ wody. Na obszarze jeziora znajdowały się trzy wsie. Obecnie obszar 29 ha tuż poniżej tamy jeziora jest objęty rezerwatem Czapla siwa otoczonym starodrzewiem (brzoza i dąb).

Komunikacja

• droga krajowa nr 46 - Kłodzko – Opole - Lubliniec - Częstochowa
• kolej – stacja PKP, od 2008 nie kursują pociągi osobowe.
• autobus - przystanek PKS

Zabytki

• Zamek biskupi - Wzniesiony prawdopodobnie w XIII w. na miejscu drewnianego grodu kasztelańskiego (sprzed 1155 roku). Dwukrotnie zniszczony w czasie wojen husyckich w latach 1430 i 1443. W 1484 roku został przebudowany przez biskupa Rotha. W latach 1585-1596 przebudowano go ponownie w stylu renesansowym. Z tego okresu pochodzi m.in. zwieńczenie wieży zamkowej i sgraffitowe obramowanie okien. W roku 1646 zamek został zajęty przez Szwedów. Na dziedzińcu zamkowym mieściły się zabudowania gospodarcze oraz kaplica zamkowa, znana z przekazów od 1470 roku. Według opisu z roku 1666 była to budowla kamienna, sklepiona o ceglastej posadzce i kryta dachówką. Na wieżyczce kapicy znajdował się zegar słoneczny. W centralnej części dziedzińca jest studnia, która przetrwała do dnia dzisiejszego. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów zamku są schody, zwane końskimi. Schody zostały wzniesione na polecenie biskupa Filipa von Sinzendorf, który w wyniku choroby poruszał się w lektyce. Rezydencja obejmowała także Zamek Dolny - obecnie budynek urzędu miejskiego w Otmuchowie.
• Kościół św. Mikołaja - Okazała, barokowa budowla z 1693 r., wzniesiona na miejscu istniejącego dawniej kościoła, pełni obecnie funkcję kościoła parafialnego. W kościele tym, znajdują się cztery obrazy pędzla Michała Leopolda Willmanna, a także seria 38 fresków, które na zlecenie biskupa wrocławskiego Franciszka Ludwika wykonał Karol Dankwart (twórca m.in. prac w Kościele św. Anny w Krakowie czy na Jasnej Górze). Kościół jest siedzibą parafii.
• Ratusz - W stylu renesansowym, prawdopodobnie zbudowany został około 1538 roku. Swój obecny wygląd zawdzięcza odbudowie w 1817 r. Fasadę ratusza zdobi późnorenesansowa dekoracja sgraffitowa. Na ścianach ratusza zachował się XVI-wieczny zegar słoneczny. Zegar ten często nazywa się "Zegarem Paracelsusa", na cześć legendy (mało wiarygodnej, ale jakże romantycznej), według której ów słynny medyk miał zawitać do Otmuchowa podczas swoich podróży, i wybawić miasto od zarazy.
• Pałac (Zamek Dolny) - Zbudowany w latach 1706-1707 przez nyskiego architekta M. Kleina w stylu barokowym. Obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy.
• Pozostałości murów miejskich - Pozostałością po murach miejskich jest zachowana do naszych czasów gotycka wieża bramna zwana Bramą Nyską lub Wieżą Wróblą zwieńczona renesansową attyką – niegdyś miejskie więzienie, a także odcinki murów w różnych częściach miasta.
• Kościół św. Anny - Neogotycka budowla, pochodząca z drugiej połowy XIX wieku. W miejscu tym istniał od średniowiecza szpital miejski i kaplica pw. N. M. Panny, fundacji biskupów wrocławskich.

Kultura

W Otmuchowie kręcono część plenerów do filmu Yesterday (1984) w reżyserii Radosława Piwowarskiego.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Bernkastel-Kues
• Javorník
• Łopatyn
• Milo

Ludzie związani z Otmuchowem

• Marek Kapłon – polski muzyk rockowy, perkusista
• Innocenty Fritsch – opat cystersów krzeszowskich
• Roman Dąbrowski - gracz Reprezentacji Polski w piłce nożnej

Zobacz też

• gmina Otmuchów
• Jezioro Otmuchowskie
• cmentarz żydowski w Otmuchowie
• Otmuchowsko-Nyski Obszar Chronionego Krajobrazu