Przydroże Małe

Przydroże Małe (niem. Klein Schnellendorf, wcześniej Predros lub Przydroszy) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Korfantów.

Według danych z 2011 wieś liczyła 349 mieszkańców.

Nazwa wsi

Etymologia nazwy wsi wskazuje, że była to osada leżąca przy drodze. Co ciekawe, w średniowieczu Przydroże Małe i Przydroże Wielkie traktowane były jako monolit. Wieś funkcjonowała pod nazwą Predros lub po niemiecku Snellindorph. W średniowieczu używano również nazwy Przydroszy.

Historia

Przydroże wzmiankowano w 1300 r. i 1305 r. jako Predros (niem. Snellindorph). Wieś została dotknięta w XV wieku przez wojny husyckie (zniszczono m.in. kościół parafialny), a także wojnę trzydziestoletnią (1618–1648). Nie ma jednak pewności czy szkody wyrządzono w Przydrożu Małym czy w Przydrożu Wielkim, gdyż traktowane były one wówczas jako monolit. Pod koniec XVII wieku właścicielem majątków w Przydrożu Małym, Przydrożu Wielkim i Pleśnicy był hr. Johann Friedrich von Herberstein.

W XV i XVI wieku Przydroże Małe było własnością znanej śląskiej rodziny szlacheckiej, Dluhomilów. W roku 1539 wieś znalazła się w rękach Kaspra Schoffa, zwanego Gotschem, który wykupił ją od Katarzyny Dluhomil. Kolejnym właścicielem wsi był baron Krzysztof Kochnicki, starosta Otmuchowa. Kolejni właściciele wsi to wspomniany już hr. Johann Friedrich von Herberstein oraz hr. Strahrenberg.

W 1740 r. wybuchła wojna Austrii z Prusami o Śląsk. W tym czasie Fryderyk II przebywał na zamku w Korfantowie. 9 października 1741 r. w pałacu w Przydrożu Małym spotkali się Fryderyk II z marszałkiem wojsk austriackich, Wilhelmem Reinhardem von Neippergiem. Zawarto ściśle tajną konwencję przydroską (niem. Kleinschnellendorf Konvention), pomiędzy Prusami a Austrią, która torowała Fryderykowi II przyłączenie Śląska do Prus.

W latach 40. XVIII w. Przydroże Małe i pobliskie wsie nawiedziła plaga szarańczy, która wyrządziła wiele szkód. Ówczesny zarządca majątku, Josef Möcke, wspominał, że wszystko wokół było objedzone. Panował głód, grasowały bandy wygłodniałych ludzi, którzy grozili śmiercią i podłożeniem ognia.

W 1854 r. powstała idea postawienia na zamkowym dziedzińcu pomnika Fryderyka II, po tym jak tamtejsze dobra stały się własnością podporucznika Hermana Henze. Pomnik miał upamiętnić przyłączenie Śląska do Prus oraz ważną konwencję przydroską. W 1858 r. Henze założył komitet budowy pomnika i po finansowym wsparciu darczyńców, zebrał potrzebną sumę pieniędzy. Sam król Wilhelm I Hohenzollern wyłożył ze swojej prywatnej kasy kwotę 100 talarów. Wspomniany posąg odlany został ze spiżu, następnie galwanizowany cynkiem i brązem. Statuę stworzył w Berlinie rzeźbiarz Eduard Uhlenhuth, natomiast berliński odlewnik H. Gladenbeck stworzył jej odlew w 1862 r. Mentzel z Nysy wykonał marmurowy cokół pod postument wysoki na 10 stóp - pomnik razem z postumentem miał około 3,7 m wysokości. 9 października 1862 r., w rocznicę podpisania konwencji przydroskiej, pomnik stanął przed pałacem w Przydrożu Małym. W roku 1891 trafił do Opola, gdzie stał na placu Wolności. W 1933 r. został pocięty w Gliwicach, a następnie wykonano nowy odlew ze spiżu, który trafił na opolski Rynek. Pomnik stał w tym miejscu do 6 kwietnia 1945 r., kiedy to radzieccy żołnierze zdjęli go z cokołu i prawdopodobnie zatopili w Młynówce.

W XIX wieku wieś nie posiadała kościoła (funkcję tą pełniła zamkowa kaplica i Szwedzka Górka). W 1901 r. mieszkańcy wsi ukończyli na cmentarzu budowę kościoła pw. św. Floriana.

18 marca 1945 r. wieś została zajęta przez Rosjan, którzy do 1946 r. rozporządzali majątkiem ziemskim. Po odzyskaniu go utworzono tu Państwowe Gospodarstwo Rolne, specjalizujące się w produkcji zbóż, hodowli bydła domowego i ogrodnictwie. W latach 50. XX wieku założono we wsi rolniczą spóldzielnię produkcyjną, jednak w 1956 r. spółdzielnię rozwiązano ze względu na niegospodarność.

Badania archeologiczne przeprowadzone w 1958 r. przez archeologów Klemensa Macewicza i Józefa Kaźmierczyka pozwalają przypuszczać, że najstarszą częścią wsi być może jest średniowieczne grodzisko, zwane Mogiłą, a obecnie Szwedzką Górką.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Floriana - wzniesiony w 1901 r. Należy do utworzonej w 1989 r. parafii w Przydrożu Małym.

• Pałac w Przydrożu Małym - barokowy pałac z XVIII wieku z gotycką wieżyczką zegarową. Wzniesiony został około 1730 r. przez rodzinę Strahremberg.

• Kościół pielgrzymkowy Matki Boskiej Bolesnej na Szwedzkiej Górce - znajduje się w odległości około 1 km od wsi Przydroże Małe; jest ważnym miejscem pielgrzymek dla wiernych z całej okolicy. Dekretem ks. biskupa Alfonsa Nossola z 11.08.1999 Kościół MB Bolesnej na Szwedzkiej Górce został wyznaczony na Jubileuszowe Sanktuarium Roku 2000.