Radzikowice

Radzikowice (niem. Stephansdorf) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Nysa.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.

Przez miejscowość przepływa rzeka Cielnica, dopływ Nysy Kłodzkiej.

Historia

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1291 roku. Wykaz udokumentowanych stanowisk archeologicznych informuje nas o śladach osadnictwa w miejscowości oraz jej najbliższej okolicy o wiele wcześniej niż mówią to źródła pisane. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z okresu neolitu, okresów osadnictwa z epoki brązu, a także z okresów wczesnego i późnego średniowiecza. W zachodniej części wsi odnaleziono ślady grodziska.

W latach 60. i 90. XX w. na terenie dzisiejszego cmentarza znaleziono zabytki kultury łużyckiej. W takcie budowy zakładu paszowego odnaleziono 1224 srebrne monety z okresu XVI i XVII wieku. W roku 2004 pod mostem, nieopodal kościoła, odnaleziono moździerze i bomby z czasów II wojny światowej.

Wg spisu w roku 1939 Radzikowice (ówczesny Stephansdorf) zamieszkiwało 556 osób.

Miejscowość znacznie ucierpiała w związku z przejściem II Frontu Ukraińskiego. W ramach operacji "opolskiej" wojska radzieckie rozpoczęły natarcie na Nysę z kierunku Grodkowa. Wynikiem nalotów w dniach 15-17 marca zniszczeniu uległo wiele obiektów mieszkalnych, kościół oraz lotnisko. Na terenie miejscowości istniał niegdyś klasztor (do 1991 r.), urząd pocztowy, mleczarnia, młyn, karczma, kawiarnia oraz szkoła (do początku lat 90. XX wieku).

Zabytki

• W centralnej części wsi znajduje się w gotycko-renesansowy kościół pod wezwaniem Świętego Bartłomieja. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z 1335 r. Obecny pochodzi z XIV wieku, przebudowany około roku 1600 i 1679. Został uszkodzony w czasie działań wojennych w roku 1945 (m.in. uszkodzeniu uległa wieża). Wnętrze kościoła zdobią liczne rzeźby m.in. XVIII-wieczna, barokowa postać Chrystusa Zmartwychwstałego, Matka Boska z Dzieciątkiem, barokowy krucyfiks oraz barokowo-ludowa figura św. Jana Nepomucena. Pod warstwą tynku znajdują się malowidła o treści religijnej. Częściowo odkryte w latach 60. XX wieku. 26 lipca 2009 biskup pomocniczy Paweł Stobrawa poświęcił dwa nowe dzwony ofiarowane przez parafian oraz rodzinę Jana Podpory. Są one uzupełnieniem dla trzeciego dzwonu poświęconego w 1524 roku.

• Kościół otoczony jest kamiennym murem z przełomu XVI i XVII wieku z dwiema bramkami.
• Dwa krzyże pokutne z przełomu XIII i XIV wieku, trzeci krzyż zaginął.
• Dom parafialny (XIX wiek)
• Na terenie całej miejscowości znajduje się kilka kapliczek z XIX i XX wieku
• Budynek byłej szkoły (XIX wiek)
• Pozostałości lotniska w Radzikowicach
• Obiekty archeologiczne zgromadzone w nyskim muzeum

Lotnisko

W latach 1927-1939 istniało lotnisko obsługujące loty pasażerskie, pocztowe oraz treningowe armii niemieckiej. Loty pasażerskie na trasie Gliwice – Nysa – Jelenia Góra – Berlin odbywały się 2-3 razy w tygodniu. Po 1936 roku lotnisko zaczęło nabierać militarnego charakteru poprzez organizację szkółki pilotażu, a po 1939 roku nabrało charakteru typowo wojskowego. Nigdy nie miało ono znaczenia strategicznego. Na początku II wojny światowej stacjonował tu dywizjon rozpoznawczy Grupy Armii Południe, a po 16 września 1939 lotnisko było lotniskiem pomocniczym lotniska w Starym Grodkowie. Początkiem lutego 1945 na lotnisku stacjonowała jednostka Schlachtgeschwader 2, której dowódcą był Hans-Ulrich Rudel. Po przejściu II Frontu Ukraińskiego – natarcie na Nysę od strony północnej – lotnisko oraz zgromadzony sprzęt uległy znacznym zniszczeniom.
Po zakończeniu wojny lotnisko zostało zdemilitaryzowane i przekazane na rzecz skarbu państwa. 6 października 1954 na lotnisku wylądował samolot, na pokładzie którego znajdował się prymas Polski Kardynał Stefanem Wyszyńskim, który następnie został przewieziony do Klasztoru św. Józefa w Prudnickim Lesie, gdzie został osadzony.
Po 1945 było miejscem organizacji VI Rajdu Dziennikarzy i Pilotów w 1966 roku. Początkiem lat 80. XX wieku wykorzystywane przez wojsko jako miejsce manewrów. Obecnie obszar byłego lotniska jest użytkowany częściowo rolniczo i sukcesywnie dewastowany przez dzierżawcę.

Gospodarka

W 1876 roku powstała stacja kolejowa wraz z bocznicą kolejową. Linia została uroczyście otwarta 12.06.1876 roku i połączyła wcześniej istniejące odcinki na linii Goświnowice – Nysa. Stacja obsługiwała transport towarowy oraz osobowy. W związku ze wzrostem zapotrzebowania na transport ludzi oraz towarów jeszcze przed rokiem 1900 dobudowano drugi tor. Końcem II wojny światowej tory obsługiwały około 8 par pociągów, dodatkowo dwa połączenie pośpieszna relacji Gliwice-Legnica. Po wojnie ruch na trasie w pełni przywrócono po 1947 roku. Z końcem lat 80. XX wieku planowano w zelektryfikować odcinek, jednak do tego nie doszło. Najbardziej prestiżowym połączeniem, jakie przebiegało przez stację w Radzikowicach, było połączenie Katowice – Berlin (lata 60.-80. XX wieku). Ostatecznie przystanek zamknięto z początkiem roku 2004, zachowując ruch na trasie.

Na terenie miejscowości istniały kiedyś: mleczarnia, młyn, poczta, kuźnia, zajazd, kawiarnia. Obecnie żadna z tych instytucji już nie działa. Obecnie do największych zakładów należy zaliczyć: zakład paszowy AgroAs (dawny Unipasz), Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, firmy zajmujące się robotami ziemnymi, usługi dźwigowe oraz kilka innych drobnych firm usługowo-wytwórczych. We wsi znajduje się tor motocrossowy, świetlica, boisko z wysokim ogrodzeniem, nowoczesny plac zabaw oraz przedszkole (oddział w Radzikowicach).

Zniszczenia

• Zniszczenia spowodowane przejściem II Frontu Ukraińskiego
• 26 maja 2007 r. wioskę nawiedziła klęska żywiołowa – powódź. Spływająca po ulewnym deszczu woda zalała kolejno położone nad brzegiem rzeki Cielnica domostwa.