Olesno

Olesno (śl. Òleszno, niem. Rosenberg) – miasto w woj. opolskim, siedziba gminy Olesno i powiatu oleskiego. Historycznie leży na Górnym Śląsku. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. częstochowskiego. Położone jest nad rzeką Stobrawą. Stacja kolejowa Olesno Śląskie.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 10 036 mieszkańców.

Historia

Istnieje dokument erekcyjny kościoła św. Michała wydany w 1226 r. przez biskupa wrocławskiego Wawrzyńca. Potwierdzono w nim fakt istnienia w Oleśnie komory celnej. W XIII w. miasto było we władaniu książąt wrocławskich. Przed 1294 r. miasto zostało ponownie przejęte przez książąt opolskich. W 1327 r. książę Opola i Olesna Bolko II uznał zwierzchnictwo czeskie. W 1396 r. miasto posiada wojewoda krakowski Spytko z Melsztyna. W 1450 r. nowy właściciel Olesna książę Bernard Niemodlińsko Strzelecki, odnowił prawa lokacyjne miasta. W 1532 r. miasto będące w posiadaniu właścicieli prywatnych (rodzin Beesów i von Geschinów) znalazło się w granicach monarchii habsburskiej. W XVII-XVIII w. liczne kataklizmy nękające mieszkańców - klęski żywiołowe i zniszczenia wojenne. W 1708 r. panująca w mieście epidemia dżumy pozostawiła przy życiu jedynie 90 mieszkańców.

W 1742 r. Olesno wraz z większością Śląska zostało włączone do państwa pruskiego. Od 1816 r. Olesno było miastem powiatowym w rejencji opolskiej, grającym rolę potężnego ośrodka gospodarczego i kulturalnego. W 1848-1849 burzliwe wydarzenia Wiosny Ludów przeszły także przez tereny miasta. Wg danych z 1905 r. językiem ojczystym 56% mieszkańców był niemiecki, a niemal 35% polski; ponad 6% zadeklarowało dwujęzyczność.

W latach 1919-1921 Olesno było rejonem działań powstańczych i walk plebiscytowych. W pobliżu Olesna w czerwcu 1919 r. miały miejsce przygotowania do wybuchu tzw. powstania oleskiego mającego poprzedzać wybuch I powstania śląskiego. W plebiscycie górnośląskim 20 marca 1920 r. 3286 głosujących opowiedziało się za pozostaniem miasta w granicach Niemiec, zaś 473 osoby - za przyłączeniem do Polski.

W trakcie wojny znajdowały się tutaj filie obozu Stutthof. W 1945 r. do miasta wkroczyły wojska Armii Czerwonej i władzę przejęła administracja polska. Od 1958 r. rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Oleskiej. Popularyzuje kulturę ziemi oleskiej, tradycję folklorystyczną i etnograficzną regionu. Od 1966 r.wydaje rocznik Głos Olesna. Od 1992 r. Olesno utrzymuje partnerskie kontakty z niemieckim miastem Arnsbergiem. W 1999 r. przywrócono miastu funkcję powiatu.

Oświata

• Przedszkola
  • Publiczne Przedszkole nr 3 (z Oddziałem Integracyjnym)
  • Publiczne Przedszkole nr 4
• Szkoły podstawowe
  • Zespół Szkół Dwujęzycznych, Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 Dwujęzyczna w Oleśnie
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 w Oleśnie im. Powstańców Śląskich
• Gimnazja
  • Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Oleśnie
  • Zespół Szkół Dwujęzycznych, Publiczne Gimnazjum nr 2 Dwujęzyczne w Oleśnie im. św.Jadwigi Śląskiej
• Szkoły ponadgimnazjalne
  • Zespół Szkół w Oleśnie
  • Zespół Szkół Ekonomicznych i Ogólnokształcących im. Mikołaja Kopernika w Oleśnie
  • Zespół Szkół Zawodowych w Oleśnie (

Instytucje muzyczne i kulturalne

• Miejski Dom Kultury
• Muzeum im. Jana Nikodema Jaronia
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
• Oleska Biblioteka Publiczna im. Jakuba Alberta Pieloka w Oleśnie

Wspólnoty religijne

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:

• Kościół Ewangelicko-Augsburski w RP
  • Parafia Ewangelicko-Augsburska w Lasowicach Wielkich, Filiał Olesno
• Kościół rzymskokatolicki
  • Parafia pw. Bożego Ciała
• Kościół Zielonoświątkowy
  • Zbór Kanaan
• Świadkowie Jehowy, Sala Królestwa Olesno

Architektura

Zabytki:

• Kościół św. Michała, zbudowany w 1374 r. z fundacji księcia Władysława Opolskiego. Murowany, wielokrotnie przebudowywany. Obecnie z cechami gotyckimi i barokowymi. Portal gotycki z XIV/XV wieku, ołtarz wczesnobarokowy, w prezbiterium dekoracja stiukowa z 1657 r. Otoczony murem z arkadką i bramą.
• Kościół Parafialny Bożego Ciała, obecny, zbudowany w 1913 roku, murowany, wzniesiony na miejscu poprzedniego drewnianego z XVII i XVIII wieku, który został przeniesiony do Gronowic. (Ostatnio spłonął).
• Kościół Odpustowy św. Anny - to obiekt sakralnych zabytków budownictwa drewnianego. Zbudowany w 1518 roku. Do głównej nawy dobudowano w latach 1668-1670 pięć kaplic usytuowanych na rzucie gwiazdy. Konstrukcja zrębowa na podmurowaniu. W ołtarzu głównym XVI-wieczne rzeźby. W nawie głównej, na belce tęczowej, rzeźbiona figura z XVII wieku. Wiele innych elementów starego wyposażenia liturgicznego, późnogotyckiego i późnorenesansowego. (Ołtarz został skradziony. Do dnia dzisiejszego odzyskano tylko kilka figur. To co możemy oglądać, to replika.)
• Ratusz z 1820 roku, w miejscu starszego z XVII wieku. Usytuowany w jednym z narożników czworobocznego rynku, z czasów lokacji. W 1945 roku spalony, odbudowany bez charakterystycznego wysokiego dachu z wieżą.
• Kościół ewangelicki z połowy XIX w.
• Mury obronne, rozebrane w XVII, pozostałości przy ul. Lompy
• Kamienica barokowa przy ul. Jaronia 7, dwutraktowa, z sienią przelotową, nie ma osi. Elewacja frontowa trójosiowa, szczyt ujęty spływami, zwieńczony półkoliście.
• pozostałości zespołu dworskiego z XIX w. (Olesno - Świercze), oficyna, czworak, spichlerz, wozownia (obecnie mieszkania i magazyny), pozostałości parku.

Komunikacja

Szlaki komunikacyjne:

• 11 - droga krajowa nr 11: Kołobrzeg - Koszalin - Szczecinek - Piła - Poznań - Ostrów Wielkopolski - Kluczbork - Olesno - Lubliniec - Bytom
• 487 - droga wojewódzka nr 487: Byczyna - Gorzów Śląski - Olesno
• 494 - droga wojewódzka nr 494: Bierdzany - Olesno - Wręczyca Wielka - Częstochowa
• 901 - droga wojewódzka nr 901: Olesno - Dobrodzień - Zawadzkie - Wielowieś - Pyskowice - Gliwice

• linia kolejowa nr 143: Lubliniec – Olesno – Wrocław Mikołajów

Stacja kolejowa Olesno Śląskie.

Połączenia autobusowe obsługiwane są przez PKS Lubliniec, PKS Wieluń, PKS Kluczbork, PKS Opole, PKS Łódź, PKS Częstochowa, PKS Głogów oraz firmy prywatne, (dworzec autobusowy oraz wszystkie przystanki na terenie Olesna i powiatu oleskiego podlegaja pod PKS Lubliniec). Olesno posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Opolem, Częstochową, Łodzią, Lublińcem, Kluczborkiem, Wieluniem, Sieradzem i in.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Arnsberg
• Zalakaros

Znani mieszkańcy

• Adam Ledwoń
• Andrzej Czaja
• Franciszek Kokot
• Jerzy Panek
• Józef Lompa
• Józef Urban
• Rudy Kennedy

Zobacz też

• Stara Synagoga w Oleśnie
• Synagoga w Oleśnie
• Cmentarz żydowski w Oleśnie