Prószków

Prószków (dodatkowa nazwa w j. niem. Proskau, dawniej też Prosków) – miasto w województwie opolskim, w powiecie opolskim, siedziba gminy, położone 10 km na południe od Opola, historycznie leży na Górnym Śląsku. Miejscowość jest jednym z najmłodszych miast w Polsce - prawa miejskie odzyskała w 2004.

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 414: Prudnik-Opole, a obok Prószkowa przebiega autostrada A4 (jednak bez możliwości zjazdu; znajduje się tam tylko MOP).

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 2691 mieszkańców.

Historia

Najstarsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1250 r. W 1563 r. został wybudowany zamek w Prószkowie, zburzony następnie przez Szwedów w 1644 r., a odbudowa nastąpiła w 1677 roku. Do zamku należała fabryka fajansów, która przetrwała do 1850 r.

W roku 1847 powstała tu Królewska Akademia Rolnicza, a w roku 1868 swoją działalność rozpoczął Królewski Instytut Pomologiczny, którego inicjator – Gustaw Stoll, jako pierwszy dyrektor uczelni, przyczynił się do rozbudowy obiektów dydaktycznych oraz powiększenia powierzchni gospodarstwa, gdzie pojawiły się szkółki i pola uprawne. Od 1871 roku powstawały kolejno: internat, mieszkania dla pracowników, przetwórnia owoców, system wodociągów nawadniających sad, cieplarnie oraz chłodnie. Następnie w 1878 założono park w celach dydaktycznych i ochronnych dla słabo odpornych odmian drzew owocowych. W 1915 roku nazwę instytutu zmieniono na "Królewska Szkoła Sadowniczo-Ogrodowa". W roku 1924 uczelnię przekształcono na Niższą Roczną Szkołę Ogrodniczą, która działała do roku 1944.

Podczas plebiscytu w 1921 roku 1587 osób głosowało za Niemcami, a 151 za Polską.

Po przyłączeniu do Polski w roku 1947 powstało Państwowe Koedukacyjne Liceum Ogrodnicze, a jego następcą było Państwowe Technikum Ogrodnicze. W roku 1969 wybudowano nowoczesny budynek główny oraz internat i tak rozpoczęło działalność Zespół Szkół Ogrodniczych im. Józefa Warszewicza. Były PGR, który znajdował się w bezpośrednim sąsiedztwie przyłączono do szkoły i powstało Gospodarstwo Pomocnicze przy Zespole Szkół Ogrodniczych im. J. Warszewicza w Prószkowie, które funkcjonowało do lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Obecnie szkoła nosi nazwę Zespołu Szkół im. J. Warszewicza. Budynek szkoły oraz przyległy teren, w tym boiska sportowe, zostały wyremontowane i zmodernizowane. Obecnie Przy Zespole Szkół działa Wojewódzki Ośrodek Szkolenia Młodzieży w Piłce Nożnej. Szkoła stanowi jeden z elementów zasobów kulturowych o dużym znaczeniu dla miejscowości oraz dla regionu. Po okresie świetności Państwowego Technikum Ogrodniczego, które było kontynuacją działalności tego ośrodka ogrodnictwa, do dziś pozostały szklarnie i część budynków gospodarczych. Jeszcze w latach osiemdziesiątych uprawiano tutaj na szeroką skalę sady owocowe i szkółkarstwo. Funkcjonowała przetwórnia warzyw i owoców oraz chlewnia. Całość zabudowań związanych z dawnymi i istniejącymi szkołami i gospodarstwami nazywana jest Pomologią.

Manufaktura fajansu

Pierwsze manufaktury na Śląsku powstały w XVIII wieku, ta prószkowska w 1763 roku. W latach koniunktury zakład zatrudniał prawie 80 osób. Prosperity wspierał zakaz, obowiązujący od 1771 roku, importu ceramiki, kamionki i fajansu cienkościennego. Od 1784 roku właścicielem klucza prószkowskiego wraz z manufakturą stał się rząd pruski. W 1788 manufakturę wydzierżawiono Lepoldowi Prószkowskiemu oraz rozpoczęto zabiegi mające na celu uruchomienie drugiego przedsiębiorstwa. Do produkcji fajansu używano gliny z urobisk w Strzeleczkach, Zimnicach Wielkich, Chrząszczyc i Prószkowa. Produkcję prowadzono do roku 1853.

Zabytki

• zamek, dawniej w rękach rodu Prószkowskich (Proskowski). Wybudowany w XVI wieku w stylu renesansowym, po zniszczeniach w XVIII wieku przebudowany w stylu barokowym.
• barokowy kościół św. Jerzego z XVII wieku
• budynek dawnego browaru z 1870 (na ulicy Zamkowej)
• dawny kościół ewangelicki z 1866
• kapliczka św. Nepomucena z 1877
• stary cmentarz niemiecki z nagrobkami z XVIII-XX wieku

Ciekawostki

• w dniu 29 lipca 1921 roku w Prószkowie zanotowano najwyższą temperaturę na terenie dzisiejszych ziemi polskich. Termometr na wówczas niemieckiej stacji meteorologicznej pokazał plus 40,2 stopnia. Do dziś rekord ten nie został pobity,
• w Berlinie w podzielnicy Friedrichshain od 1881 roku istnieje Proskauer Strasse.

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Pruszków
• Hünfeld
• Ternberg