Ozimek

Ozimek (niem. Malapane) – miasto w województwie opolskim, w powiecie opolskim, w odległości ok. 21 km na wschód od Opola. Ozimek położony jest nad rzeką Małą Panwią (prawy dopływ Odry), na Równinie Opolskiej, na pograniczu Niziny i Wyżyny Śląskiej, na Górnym Śląsku, w odległości 10 km od kompleksu jezior turawskich. Miejscowość rozciąga się pomiędzy drogą krajową 46 a linią kolejową 144.

Miejscowość jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Ozimek. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa opolskiego.

Przemysł

Największym zakładem przemysłowym w Ozimku jest Huta Małapanew Sp. z o.o. Do większych przedsiębiorstw zaliczają się także: Enma Sp. z o.o. (wytwarzanie i przesyłanie energii termicznej, usługi w zakresie ciepłownictwa, ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji), PPUH Prempol Sp. z o.o. (obróbka skrawaniem, małe i średnie konstrukcje stalowe, remonty urządzeń) oraz Canskór Sp. z o.o. (produkcja i eksport odzieży skórzanej).

Oświata, kultura i sport

Oświata

W Ozimku działają 3 Przedszkola Publiczne (nr 1, nr 2 i nr 4), 2 Publiczne Szkoły Podstawowe (nr 1 i nr 2), Zespół Szkół (Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 i Publiczne Gimnazjum nr 1) oraz prowadzony przez starostwo powiatowe w Opolu Zespół Szkół Hutniczo-Mechanicznych przy Hucie Małapanew (oddziały gimnazjalne, zasadnicza szkoła zawodowa, technikum mechaniczne oraz licea: ogólnokształcące, ogólnokształcące dla dorosłych i uzupełniające).

Kultura

W Ozimku działają Dom Kultury (dawniej Zakładowy Dom Kultury Huty Małapanew) oraz Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna z filiami w Dylakach, Grodźcu, Krasiejowie, Krzyżowej Dolinie i Szczedrzyku.

Sport

W Ozimku znajdują się m.in. stadion sportowy (adres: ul. Janusza Korczaka 12a; boisko miejskie o wymiarach: 100 m na 78 m, korty tenisowe; pojemność: 5000 miejsc), OSiR Huty Małapanew SA (adres: ul. Juliusza Słowackiego 1a; sala sportowa, 2-torowa kręgielnia, siłownia, sala do tenisa stołowego, sauna, baza noclegowa) oraz kompleks boisk sportowych Orlik 2012 (adres: ul. Adama Mickiewicza).

Działające w miejscowości kluby:

• Piłka nożna
  • KS Małapanew Ozimek (rok założenia: 1946)
• Piłka ręczna
  • M-GTS „Siódemka” Ozimek (rok założenia: 1951)
  • UKS „Jaszczury” Ozimek (rok założenia: 2002)
• Koszykówka
  • PGKiM Ozimek/Grodziec (rok założenia: 2003)
• Kolarstwo
  • KTK „Amator” Ozimek (rok założenia: 1977)
• Strzelectwo
  • LOK Opole „Odlewnik”
• Skat
  • Torpeda Ozimek

Historia

Wybór lokalizacji

Po zakończeniu drugiej wojny śląskiej król pruski Fryderyk II Wielki zlecił odbudowę i ponowne zasiedlenie zniszczonego obszaru (Śląsk zamieszkiwało wówczas 150 tysięcy osób), jednak świadomy ponownego starcia o śląską ziemię rozpoczął proces zbrojny, który polegał na remontach zdobytych śląskich twierdz oraz zabezpieczeniach miejsc produkcji amunicji. Z powodu braku odpowiednich obiektów, skupiono się na poszukiwaniu licznych miejsc do wzniesienia hut żelaza. Uwagę zwrócił m.in. młyn nad brzegiem rzeki Małapane, który został później wykupiony od gospodarza o nazwisku Ozimek, gdyż położony był w miejscu z dostępem do drewna, które było wymagane w procesie wytapiania żelaza. Minister śląski von Müchow zlecił leśniczemu Rhedanz postawienie pieca hutniczego, który miał być wykorzystywany przy odlewie kul. 1 marca 1753 r. rozkaz ten został potwierdzony podpisem w Poczdamie, w kolejnym roku huta została uruchomiona, a w 1763 r. wytwarzała 2000 Mg (ton) szlifowanych kul armatnich, granatów i kartaczy.

Wraz z budową huty powstały kolonie robotnicze. Pierwsze domy zbudowano w pobliżu huty i zakwaterowano w nich urzędników oraz wyspecjalizowanych hutników; pozostali pracownicy dochodzili z pobliskich miejscowości. Do osady sprowadzono wyszkolonych protestanckich pracowników wraz z rodzinami z Saksonii, Brandenburgii oraz okolic Harzu. W 1782 r. ukończono budowę kolonii Antoniów. Składała się ona z 20 domów dla 40 rodzin. Domy te były zlokalizowane wzdłuż drogi Ozimek – Jedlice. Druga kolonia, Lasy, powstała przy hucie. Była ona przeznaczona głównie dla węglarzy, których obowiązkiem było dostarczanie określonej ilości węgla drzewnego do huty. W 1829 r. kolonia ta została włączona do Ozimka.

Początki osadnictwa

Początkowo Ozimek był osiedlem hutniczym, otoczonym przez obszary leśne. Walenty Roździeński, świadek formowania się nazewnictwa górnośląskiego w XVI i XVII wieku, wspomina w swoim poemacie Officina ferraria, abo huta i warstat z kuźniami szlachetnego dzieła żelaznego z 1612 r. o dawnej hucie, która nosiła taką samą nazwę jak rzeka:

Współczesność

Przez miasto i gminę przebiega jedna z pierwszych na Śląsku linii kolejowych, prowadząca z Lublińca do Opola. W 1954 r. Ozimek uzyskał prawa osiedla, a w 1962 r. prawa miejskie. 11 lipca 1992 r. podpisano akt partnerstwa z miastem Heinsberg w Niemczech.

W 1864 r. parafia w Ozimku liczyła 886 osób.

W 1965 r. Ozimek był zamieszkany przez 3800 osób. W 1993 r. Ozimek był zamieszkany przez 10 837 osób, a gęstość zaludnienia wynosiła 3334,46 osoby/km². Według danych z 31 grudnia 2008 r. miasto zamieszkiwały 9732 osoby (gęstość zaludnienia: 2994,46 osoby/km²).

Toponimia nazwy

Osada początkowo nosiła nazwę po rzece, czyli Mał(a)pądew, później Małpanew (stąd niemiecka nazwa Malapane) i Mała Panew. Słowo Ozimek to początkowo nazwisko właściciela młyna i z czasem zatarcia pierwotnych nazw zaczęto go używać do nazywania powstałego przy hucie osiedla przemysłowego. Notatka, która odnosi się już do nowej nazwy, pochodzi z 1784 r. i nosi nazwę Malapane, poln. Ozimek.

Zabytki

• Neoklasycystyczny kościół ewangelicko-augsburski z 1819 roku, wybudowany wg projektu architekta Karla Friedricha Schinkla.
• Zespół starych domów mieszkalnych.
• Żeliwny most wiszący z 1827 r.

Miasta partnerskie

• Heinsberg  Niemcy
• Rymarzov  Czechy
• Przerów  Czechy