Strzelce Opolskie

Strzelce Opolskie (niem. Groß Strehlitz) miasto powiatowe (powiat strzelecki) na Górnym Śląsku, w woj. opolskim. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Strzelce Opolskie. Miasto jest położone we wschodniej części województwa, na Wyżynie Śląskiej.

Według danych z 30 czerwca 2010 r. miasto liczyło 19 603 mieszkańców.

Strzelce Opolskie położone są w pobliżu autostrady A4, przebiega przez nie droga krajowa nr 94, w pobliżu granicy z województwem śląskim. Miasto leży na zachodnim skraju Wyżyny Śląskiej, na północno-wschodnim stoku Góry Chełmskiej, jest również członkiem Nowej Hanzy.

Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (aktualnie funkcjonują dwie Parafie: Św. Wawrzyńca oraz Podwyższenia Krzyża św.); Kościół "Chrystus dla Wszystkich" - protestancka wspólnota o charakterze ewangelicznym oraz Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy.

W części miasta Suche Łany działało Państwowe Gospodarstwo Rolne – Stadnina Koni Strzelce Opolskie, zlikwidowana w 1998 roku.

Historia

Miasto Strzelce Opolskie rozwinęło się z pierwotnej leśnej osady targowej, o której wzmianki pojawiają się w dokumentach już w XIII w. (1234, 1271, 1290). Nazwa osady, później miasta wywodzi się od strzelców-łowców książęcych, urządzających w okolicy łowy. Upamiętnia to stojący od 1923 r. na rynku przed ratuszem pomnik strzelca. Nazwa miasta występowała w różnych wersjach: Strzelecz, Strzelicz, Strelicz, Gross-Strehlitz, Strehlitz od 1581 r., a od 1945 r. Strzelce Opolskie . Ludowe, górnośląskie nazwy miasta: Wielkie Strzelce, Strzelce Wielkie (opozycja do Strzelec Małych - Strzeleczek), Strzelce (dop. Strzelców). W kwestii założenia miasta na prawie niemieckim – brak pewności. Dane źródłowe sugerują różne daty: 1290, 1305, 1320, 1362 r. Prawdopodobnie, po zniszczeniu osady w 1273 r. podczas najazdu Bolesława Wstydliwego, nastąpiła lokacja Strzelec w 1290 r. przez piastowskiego księcia opolskiego Bolka I, który rozpoczął budowę miasta, a w 1313 r. zbudował zamek myśliwski. W 1327 r. miasto było otoczone murami obronnymi z dwoma bramami – Opolską i Krakowską. Przyjmuje się, że w 1362 r. Strzelce otrzymały prawa miejskie po raz drugi.

Po wydzieleniu tego rejonu w oddzielne księstwo, którego władcą został syn Bolesława opolskiego – Albert strzelecki (zm. ok. 1366 r.). Od tej pory Strzelce stanowiły samodzielne księstwo zarządzane najczęściej przez książąt opolskich lub niemodlińskich. Ostatnim księciem strzeleckim był Bolko V (zm. 1460), jeden z przywódców husytów śląskich. Do 1532 r. miasto było w posiadaniu książąt piastowskich. Po wygaśnięciu rodu przeszło pod panowanie austriackie, a od XVIII w. pod panowaniem pruskim. W 1812 r. właścicielem Strzelec został generał wojsk saskich hrabia Andrzej Renard, twórca nowoczesnego przemysłu na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim. Po III powstaniu śląskim miasto pozostało w Niemczech. W trakcie plebiscytu na Górnym Śląsku 20 marca 1921 r. oddano w Strzelcach Opolskich (niem. Groß Strehlitz) 3364 głosów (85,7%) za pozostaniem w Niemczech i 558 (14,2%) za włączeniem do państwa polskiego. Frekwencja wyniosła 98,4%. 4 oddane głosy uznano za nieważne. W powiecie Strzelce Op. za włączeniem do państwa polskiego oddano 23023 głosów (50,7%), za pozostaniem w Niemczech 22390 głosów (49,3%). Ostatnim właścicielem Strzelec do 1945 r. był hrabia z rodu Castell-Castell.

Od 1950 miasto administracyjnie należy do woj. opolskiego.

Liczba ludności

Zabytki

• Ratusz z XIX w. z wieżą z XVI w.
• ruiny zamku książąt piastowskich z XIV w. otoczone parkiem z cennym drzewostanem
• kościół św. Wawrzyńca z dzwonnicą - przebudowaną basztą z XV w.
• mury obronne z XV w.
• kościół św. Barbary z XVII w.
• kościół pw. Bożego Ciała z XIX w.
• dawna synagoga z XIX wieku, obecnie hala sportowa.
• najstarszy w Polsce świerk pospolity (350 lat)

• 

  Kościół św. Wawrzyńca

• 

  Zamek

• 

  Ratusz

• 

  Rynek

• 

  Pomnik w Rynku poświęcony Ofiarom Wojen i Przemocy

Znani mieszkańcy

• Gustav Meyer (1850-1900) - filolog niemiecki, bałkanista
• Erich Mende (1916–1998) - polityk liberalny w RFN
• Gerhard Bartodziej - naukowiec, polityk mniejszości niemieckiej
• Mirosław Sekuła - polityk, działacz samorządowy
• Mieczysław Bieniek - generał Wojska Polskiego
• Leszek Żuliński - poeta, krytyk literacki, publicysta
• Ronald Mehlich (ur. 1969) - sportowiec, płotkarz
• Sławomir Szmal (ur. 1978) - sportowiec, piłkarz ręczny
• Arkadiusz Jakubik (ur. 1969) – polski aktor, reżyser i scenarzysta teatralny

Miasta partnerskie

• Soest, Niemcy
• Druskieniki, Litwa
• Tyśmienica, Ukraina
• Holice, Czechy
• Bandera (Teksas), Stany Zjednoczone

Ponadto miasto prowadzi współpracę z następującymi miastami:

• Lippstadt, Blankenheim, Herzberg, Heringen (Werra), Schmölln, Solingen, Bremerhaven; Niemcy
• Altenburg, Andorf; Austria
• Panna Maria; Stany Zjednoczone
• Chmelnica; Słowacja
• Helsingborg, Visby; Szwecja
• Sárospatak, Papa; Węgry
• Kampen; Holandia

Zobacz też

• Kategoria:Ludzie związani ze Strzelcami Opolskimi
• Cmentarz żydowski w Strzelcach Opolskich