Jamna Dolna

Jamna Dolna – nieistniejąca wieś, leżąca w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Ustrzyki Dolne, na terenie Pogórza Przemyskiego.

Nazwa Jamna wywodzi się od słowa jama (zagłębienie terenu w dolinie rzeki). Najstarszy dokument wskazujący na zasiedlanie dorzecza górnego Wiaru i potoków do niego spływających pochodzi z 13 stycznia 1367 roku. Potok Jamninka w źródłach nazywany jest Jamnicą, Jamnicza, Jamna. Wieś została założona na prawie wołoskim przez Rybotyckich. Pierwsza wzmianka z 1469 roku, pod nazwą Maruna Wola. Dokument z 1505 roku wymienia sołtysa wsi Romana z Trójcy.

W 1505 r. w źródłach występuje laboriosus Roman de Troycza (z Trójcy) et Jamna knyas (knyasz) nobili Stanislaw i Jas z Kmanyczky (Stanisław Jaszkmaniczki). W 1532 r. w Trójcy odnotowano istnienie czterech dworzyszcz, zaś w Jamnej dwóch dworzyszcz, młyna, popostwa oraz sołtysa na jednym dworzyszczu.

We wsi tej nie żyło się spokojnie, o czym wspominają hr. Drohojowski, hr. Stadnicki, Łoziński). W 1605 roku po o śmierci Jana Tomasza Drohojowskiego zamek najechał Jan Krasicki, a po nim Marcin Stadnicki oblegał zamkniętą w nim żonę Drohojowskiego. Z braku żywności poddano zamek a najeźdźca przywłaszczył sobie całe jego wyposażenie. W zamku przebywał Stanisław Stadnicki zwany Diabłem Łańcuckim po swojej ucieczce ze zdobytego przez Łukasza Opalińskiego Łańcuta (1609).

Następny jego właściciel około 1638 roku Mikołaj Ossoliński utrzymywał w nim regularnych żołnierzy wybieranych z chłopów pochodzących z jego wsi. Najazdy Stanisława Stadnickiego zwanego Diabłem na dobra Drohojowskiej w celu odebrania jej dóbr czy najazdy Tatarów 1624 r., Węgrów w 1657 r. i Szwedów w 1655 r., pustoszyły miejscowość. Jeszcze w lipcu 1603 roku Marcin Stadnicki usiłował objąć w posiadanie wsie referendarzaJamnę, Bachów, Berezkę i Łowczynę z powodu wierzytelności. Na rok 1603 przypada jeszcze relacja woźnego, który do dworu wsi Jamnej wniósł dwa pozwy przeciw referendarzowi, jeden w imieniu Andrzeja i Piotra Stadnickich, a drugi imieniem poddanego Andrzeja Stadnickiego o zabranie drzewa ze Sanu pod pozorem należytości cłowej.

Od XVI w. klucz Jamna przechodził kolejno w ręce Kormanickich, Drohojowskich, Stadnickich, Ossolińskich, Lubomirskich, Radziwiłłów a w końcu Tyszkowskich.

We wsi znajdowała się drewniana cerkiew św. Mikołaja, zbudowana w roku 1905. Została zniszczona po wojnie. Ludność w całości została wysiedlona. W pobliżu był Klasztor Św. Trójcy też zniknął i prawie bez śladu.

Przy drodze Rybotycze – Bircza nad przecinającą trasę rzeką Jaminka znajdują się ruiny zamku Jamna Dolna Kormanickich z XVI w., mieszkał w nim Mikołaj Ossoliński.

Demografia

• 1785 – 540 grekokatolików, 13 rzymskich katolików, 16 żydów
• 1840 – 817 grekokatolików
• 1859 – 614 grekokatolików
• 1879 – 783 grekokatolików
• 1899 – 906 grekokatolików
• 1926 – 984 grekokatolików
• 1938 – 1076 grekokatolików