Serednie Małe

Serednie Małe – odrodzona wieś w Polsce, położona na północnym stoku Otrytu w Bieszczadach w województwie podkarpackim, w powiecie bieszczadzkim, w gminie Czarna. Graniczy z Olchowcem (zach.), Rosochatem (wsch.) i Polaną (płd).

Historia

W czasch I Rzeczypospolitej wieś należała do ziemi sanockiej. Osadzona na prawie wołoskim przed 1580 przez rodzinę Kmitów. Dawne nazwy : wssi woloskye Serednye 1580, Serednie sive Polanczyk 1654, Seredni Polanczyk 1673, Serednia alias Polanczyk 1678, Serednie małe 1855, Seredne 1860. Zarówno katolicy jak i unici mieli swoje parafie w Polanie.

W XVIII-XX w. wieś była zaściankiem szlacheckim, mieszkały tu rodziny:

• Stupniccy
• Wiszniewscy
• Żukotyńscy
• Kawczyńscy
• Kamińscy
• Dominikowscy
• Michalscy
• Laskowscy
• Jastrzębscy
• Kwiatkowscy
• Rajchmanowie
• Uruscy
• Cichońscy
• Kowalscy
• Radwańscy
• Skowrońscy
• Wiśniowscy
• Domańscy

Była to szlachta siedząca na dziedzicznych niewielkich częściach wsi, małych folwarkach, a raczej zagrodach. W 1780 roku wieś należała do Antoniego i Ignacego Stupnickich, Marii Wiszniewskiej, Bernarda Żukotyńskiego, Aleksandra Kawczyńskiego i rodziny Kamińskich.

W 1831 r. jako właściciel dominum Serednie Małe wymieniany jest Paweł Michalski.

W latach 70. XIX w. wieś liczyła 177 mieszkańców (52 katolików, 88 unitów i 32 żydów), składała się z 26 domów (9 należało do 8 rodzin szlacheckich). Natomiast w roku 1921 we wsi było już 36 domów, w których mieszkało 240 osób, w tym: 89 katolików, 144 unitów oraz 7 żydów. W czasie spisu 100 osób podało narodowość polską a 140 rusińską.

W latach 1943-1945 zamordowani w Seredniem Małem przez UPA:

• 1. Cichońska Maria, żona Edwarda, 30.03.1943
• 2. Cichoński Edward, l. 45, 30.03.1943
• 3. Jastrzębski Józef, 30.03.1943
• 4. Jastrzębski Władysław, syn Józefa, 30.03.1943
• 5. Jastrzębski Jan, syn Józefa, 30.03.1943
• 6. Kwiatkowski Emil, 30.03.1943
• 7. Michalska Maria, żona Józefa, 30.03.1943
• 8. Michalski Józef, l. 37, 30.03.1843
• 9. Radwańska Eugenia, 09.1944
• 10. Radwański Mieczysław, 09.1944
• 11. Radwański Eugeniusz, syn Mieczysława i Eugenii, 09.1944
• 12. Wiśniowska Stefania, 09.1944
• 13. Wiśniowski Zenon, syn Antoniego, 1945

Po latach 1945-1951 wieś włączono do ZSRR, a wszystkich mieszkańców przesiedlono w głąb ZSRR.

Dziś znajduje się tu prywatne gospodarstwo i stadnina koni huculskich, które żyją w systemie tabunowym. Gospodarstwo zajmuje się agroturystyką.

Źródła

• Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1828.
• Księgi metrykalne parfii rzymskokatolickiej w Polanie. (Archiuwm diecezjalne w Przemyślu).

Bibliografia

• T. Wojciechowski, Polana – wieś bieszczadzka. Dzieje cywilne i kościelne, Polana 2009, s. 379.
• K. Ślusarek, Drobna szlachta w Galicji 1772-1848, Kraków 1994, s. 221.
• F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880.
• S. Jastrzębski, Martyrologia polskiej ludności w województwie lwowskim w latach 1939-1947. Zbrodnie popełnione przez nacjonalistów ukraińskich.
• http://region.halicz.pl/szlachta/zascianki.htm