Cieszacin Wielki

Cieszacin Wielki – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Pawłosiów. Położona jest 7 km od miasta Jarosław.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Historia Cieszacina Wielkiego

Cieszacin Wielki został założony za czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego, w 1366 roku. We wczesnym średniowieczu osada ta była zamieszkiwana przez słowiańskie plemię Lędzian, które być może w XII wieku przywędrowały tu w poszukiwaniu żywności i lepszego bytu z pobliskiego grodu jarosławskiego.

Na początku XIX wieku ziemie te znalazły się w posiadaniu rodu Terleckich herbu Przestrzał, następnie weszły w skład wiana córki Leopolda Terleckiego - Bronisławy Drohojowskiej. Wchodziły w skład rodzinnego majątku aż do 1944 roku, kiedy zostały upaństwowione.

Zabytki na terenie wsi

• Dwór z XX wieku
• Figurka z czasów wojny - "Czarna Figura"
• Pomnik przyrody "Dąb i sosna"
• Krzyż postawiony na miejscu pochówków wielu ludzi koło "Dębu i sosny".
• Żelazny most wybudowany w na przełomie lat 1941-1942

Zabytkowy dworek w Cieszacinie Wielkim

Pierwszą siedzibą, którą postawili Terleccy, był modrzewiowy dwór z portykiem i tarasem wychodzącym na ogród - typowy dom szlachty z tamtego okresu. Dwór ten nie zachował się jednak do dziś.

Dokładna data powstania obecnego pałacyku jest nieznana. Prawdopodobnie powstał na początku XIX wieku, a jego projektantem był przypuszczalnie znany architekt Chrystian Piotr Aigner.

Cieszaciński pałacyk bardziej przypomina pawilon ogrodowy niż rezydencję. Jest tym samym typowym przejawem architektury romantyczno-sentymentalnej, dominującej w końcu XVIII i na początku XIX wieku. Początek XIX wieku to okres, gdy w architekturze reprezentacyjnej i publicznej dominował klasycyzm, tymczasem mniejsze budowle stanowiły pole do prób związanych z neostylami, początkowo z gotykiem. Widać to chćby na przykładzie tego budynku.

Do prostej bryły na planie kwadratu dostawiona została narożna wieża – baszta zwieńczona krenelażem.

Ostatnim właścicielem obiektu był syn Bronisławy i Bolesława Drohojowskich (w ręce rodziny dobra przeszły pod koniec XIX wieku), Jan Józef.

Po II wojnie światowej w pałacyku znajdowała się siedziba NKWD.

Po wyprowadzce tajnych służb, w 1960 roku zaadaptowano budynek na potrzeby szkoły. Szczególnie ten okres użytkowania wpłynął negatywnie na stan obiektu. Podobno w latach 80. podjęto próbę remontu, jednak z braku środków nieudaną.

„Zameczek” otacza zdziczały park krajobrazowy, a w drzewostanie zachowało się kilka starych dębów będących pomnikami przyrody.

Osoby związane z Cieszacinem Wielkim

W Cieszacinie Wielkim mieszkał w dzieciństwie i tu uczęszczał do szkoły powszechnej politolog, badacz stosunków międzynarodowych, dyplomata i twórca Instytutu Stosunków Międzynarodowych UW – Józef Kukułka.