Nienaszów

Nienaszów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Nowy Żmigród.

Miejscowość jest siedzibą parafii Wniebowzięcia NMP, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej.

Położenie geograficzne

Wieś jest położona nad prawym brzegiem rzeki Iwelki, na wysokości około 290-300 m n.p.m. w odległości ok. 6 km od Nowego Żmigrodu. Miejscowość leży w rozległej kotlinie. Na północny wschód od wsi znajduje się Wielka Góra, zwana też Działem (378 m n.p.m.) a za nią masyw stanowiący południową krawędź Pogórza Jasielskiego.

Nienaszów obecnie

Wieś liczy około 1200 mieszkańców. W miejscowości znajdują się: Poczta, Dom Ludowy, Remiza Strażacka, Ośrodkiem Zdrowia, Szkoła Podstawowa, Gimnazjum, Kościół. Przez wieś prowadzą drogi m.in. do Krosna. Jest wymiarowe boisko sportowe. W Nienaszowie istnieje grający w klasie A, Ludowy Klub Sportowy (LKS) "Tempo" Nienaszów.

Historia

Początki Nienaszowa

Wieś Nienaszów została założona na początku XIV wieku na prawie niemieckim jako wieś rycerska, ale dokładnej daty źródła nie podają. Najstarsze Wzmianki o Nienaszowie pochodzą z lat 1350-1351, 1388 oraz z 1421 kiedy to dziedzic Jan z Nienaszowa zastawił pół wsi wraz z młynem niejakiemu Gotardowi. Już w latach 1327–1347 była tam zorganizowana parafia o czym pisze Andrzej Kozioł-Lechowski w książce „Parafia w Bieździedzy”. Natomiast ks. Władysław Sarna – podaje, że wieś Nienaszów „powstała zapewne przy końcu XIV wieku, a pierwszą wzmianka o wsi jest z 26 maja 1421 r.”. Stąd wniosek, że bliższe jest twierdzenie Lechowskiego, iż prawie sto lat wcześniej w Nienaszowie była parafia, tym samym wieś jest dawna i mogła powstać pod koniec XIII wieku w latach 1260–1280. Nazwa wsi pochodzi od pierwotnego założyciela wsi Nienasza – czyli od imienia „Nienasz”.

W Nienaszowie istniał kościół od około 1340 roku zbudowany z drewna pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który w 1595 r. Został sprofanowany przez Tobiasza Chomentowskiego, a wdowa po nim kościół zamknęła. Księdza utrzymywali chłopi. Kościół wrócił do katolików dopiero w roku 1618 lub 1619. Wizytator szkoły nakazuje gminie naprawić dom dla kierownika, któremu poleca dzwonić trzy razy dziennie na Anioł Pański. Z tych informacji wynika, że w Nienaszowie istniała szkoła parafialna, do której uczęszczały dzieci z Nienaszowa, Faliszówki, Grabaniny i Sadek. Szkoła przeszła wszystkie reformy w czasie zaboru austriackiego o od roku 1885 była jednoklasowa, a na początku XX wieku była „Dwuklasowa Szkoła w Nienaszowie”. Kościół drewniany ponoć spalił się w połowie XIX wieku, a na tym miejscu zbudowano murowany kościół z kamienia, tynkowany bez wieży, poświęcony w 1889 roku przez bpa Jakuba Glazara sufragana przemyskiego. W czasie działań I wojny światowej, kościół niewiele ucierpiał od kul armatnich, zaś podczas II wojny światowej był podziurawiony dach, uszkodzone mury i okna. Cmentarz, w obrębie którego toczyły się walki, w połowie został zniszczony. Poza tym zrabowane zostały przez Niemców: monstrancja, 23 ornaty i kapa, bielizna kościelna, organy, baldachim, chorągwie i jeden obraz. Nadto w 80% zostały zniszczone i spalone akta i księgi parafialne (kronika kościelna). Nienaszów w dobie autonomicznej (1860-1914) nie odgrywał w regionie żmigrodzkim większej roli, gdyż nie było tu przemysłu. Ludność trudniła się wyłącznie rolnictwem, a w okresie jesienno – zimowym gospodarze wynajmowani byli z parą koni przez Żydów do wyjazdów na jarmarki z towarem do Żmigrodu, Dukli i Krosna. Wprawdzie był okres, że gminy: (każda wieś była gminą) Nowy Żmigród miasto, Stary Żmigród, Siedliska Żmigrodzkie, Łysa Góra, Grabanina, Sadki, Makowiska, Nienaszów, Brzezowa, Skalnik, Kąty, Desznica, Jaworze, Mytarz, Mytarka i Toki – razem 16 wiosek w latach 1867 do 1878 należały do powiatu krośnieńskiego, ale w roku 1879 wróciły znów do powiatu jasielskiego. Ten stan rzeczy miał na pewno duży wpływ na rozwój regionu żmigrodzkiego.

Nienaszów w czasie I wojny światowej

W dniu 4 maja 1915 roku w tzw. „Operacji gorlickiej” nastąpił atak wojsk austriacko-niemieckich w kierunku Jasła, Dębowca i Żmigrodu na pozycje wojsk rosyjskich. Po wielkiej i ciężkiej bitwie pod Dębowcem oraz Cieklinem Niemcy zajęli Żmigród i szybko poszli w kierunku Nienaszowa, Zręcina, Głojsc i Dukli, a także dalej na południe frontu karpackiego. W czasie ofensywy miejscowości nie doznały większych szkód poza pojedynczymi przypadkami, gdzie na terenie Żmigrodu, Toków i Nienaszowa zginęło kilka osób od zabłąkanych kul. Na wsi w Nienaszowie budziła się radykalno–ludowo–polityczna myśl. Powstał tu Związek Młodzieży Wiejskiej „Wici”, ale nie rozwinął szerszej działalności, a także usiłowano reaktywować Kółko Rolnicze, jednak bez powodzenia. Kółko Rolnicze powstało dopiero po 1956 roku.

Aż do drugiej wojny światowej znajdował się w Nienaszowie klasycystyczny dwór.

Nienaszów w czasie II wojny światowej

Nienaszów, a właściwie jego przysiółek Debrza w pierwszych dniach września 1939 roku został przez żołnierzy niemieckich spacyfikowany i rozstrzelono 10 mężczyzn i spalono 8 zagród chłopskich. W dniu 9 września 1939 r. od strony Toków w kierunku Krosna przejeżdżał konwój taboru wojskowego i w bliżej nieustalonych okolicznościach zginął żołnierz niemiecki. Obciążono za to „miejscowych Bogu ducha winnych rolników”.

W okresie okupacji hitlerowskiej mieszkańcy Nienaszowa i okolicznych wiosek szczególnie doznali krzywd, cierpień i zabijania niewinnych osób. Wieś była trzykrotnie pacyfikowana i łącznie na terenie Nienaszowa Niemcy zamordowali ok. 80 osób, a na roboty przymusowe do III Rzeszy wywieziono ok. 450, nadto w Sadkach Wehrmacht urządził Przyfrontowy Obóz Pracy, w którym zgromadzono więźniów z Grabaniny, Nienaszowa, Poraju i Sadek, ok. 150 osób. Osoby te były zmuszane do pracy przy kopaniu okopów na terenie Poraju i Łubienka.

Do kolejnej zbrodni wojennej w tym rejonie doszło w październiku 1944 r. wieś Nienaszów została całkowicie wysiedlona przez żołnierzy niemieckich, a osoby, które uchylały się od wysiedlenia zabijano. 22 października 1944 r. rozstrzelano 5 rodzin wraz z dziećmi. Wieś po wysiedleniu została zniszczona w 99% - spalono i rozebrano domy i budynki gospodarcze drewniane a drewno zużyto na umacnianie okopów.

Tablica nad zbiorową mogiłą na cmentarzu w Nienaszowie

Po przejściu frontu w styczniu 1945 r. wieś faktycznie nie istniała, pozostał tylko uszkodzony kościół i plebania oraz spalona organistówka. Ludność powracająca z wysiedlenia budowała ziemianki – chaty gdzie mieszkała i ukrywała się przed zimnem. Pola były zaminowane, a jak podaje starosta z Jasła Michał Sałustowicza w swoim sprawozdaniu z dnia 15 września 1945 r. "Łysa Góra, Makowiska, Nienaszów i Nowy Żmigród zniszczone w prawie 100%, a na polach leży około 10 000 trupów żołnierzy i osób cywilnych zabitych w czasie walk o przełamanie frontu, a pola zaminowane." (Później przy rozminowywaniu brał udział m.in. tamtejszy ks. proboszcz ś.p. Daszkiewicz i S. Makoś) W 1946 r. we wsi mieszkało zaledwie 646 osób, a w 1943 r. Nienaszów liczył 1000 osób, już po wywiezieniu na roboty przymusowe około 100 osób i po zagładzie Żydów.

Galeria

• 

  Kościół

• 

  Kościół - dzwonnica

• 

  Kościół

• 

  Kościół - wnętrze

• 

  Kościół - wnętrze

• 

  Kościół - wnętrze

• 

  Zespół Szkół

• 

  Zespół Szkół

• 

  Sala sportowa

• 

  Tempo Nienaszów - herb klubu

Bibliografia

• Czesław Leosz - Ochotnicze straże pożarne w zarysie historycznym. Zarys historii Nienaszowa.
• Marlena Wasłowicz - "Nienaszów dziś" (fragmenty)
• Janusz Michalak: W dorzeczu górnej Wisłoki : (Nowy Żmigród, Krempna i okolice). Krosno: Roksana, 2002. ISBN 83-7343-036-9.  (pol.)