Samoklęski (województwo podkarpackie)

Samoklęski – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Osiek Jasielski.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Miejscowość jest siedzibą parafii św. Marii Magdaleny, należącej do dekanatu Nowy Żmigród, diecezji rzeszowskiej.

Zobacz też: Samoklęski, Samoklęski Duże, Samoklęski Małe

Położenie Samoklęsk

Samoklęski (290-300 m), wieś położona u pn.-zach. podnóży występu (436 m), należącego do wzgórza Bucznik. Leży nad Szczawą, dopływem Wisłoki z lewego brzegu, przy gościńcu z Gorlic do Nowego Żmigrodu (od niego ok 4.5 km). Okolica jest pagórkowata, gliniasta. Ze wsi prowadzi droga na północ do Osieka. Na południu znajduje się las Gamrat, ze szczytem Bucznik 519 m n.p.m. Wieś graniczy ze wschodu z Mytarzem, na południu z Mrukową, na zachód z Pielgrzymką, a na północ z miasteczkiem Osiekiem.

Nazwa Samoklęski

Ciekawą dyskusję budziła nazwa wsi Samoklęski (dawniej Sowoklęski lub Sowie Klęski. Historyk F.Bujak uważał ją za nazwę mieszkańców (przezwisko), językoznawca Zierhoffer tłumaczył pierwotną nazwę miejscem, gdzie kląskają sowy, zaś nazwę Samoklęski wtórną adideacją.

Historia Samoklęsk

Początkami sięga XII/XIII w. Była wsią książęcą do 1332 r., nadaną wieczyście przez Władysława Łokietka Pietrowi Petkow, później należała do Sulimów. Zwano ją kiedyś Sowoklęski.

O pobycie tu możnowładzców świadczy to, że 9 maja 1416, wspomniany jest Mikołaj Korzekwicz z Sowoklęsk (Starodawne prawa polskiego pomniki. T. II. nr. 1453), a w 1487 r. urodził się w Samoklęskach biskup krakowski Piotr Gamrat, herbu Sulima, który wstawiał się za rodzinną swoją miejscowością, i przedstawił na kapitule w r. 1540 plan połączenia z parafią Samoklęski, sąsiedniej parafii w Skalniku, z powodu szczupłego uposażenia obydwu tych plebanii. Nie doszło jednak do tego, gdyż wnet nastąpiła śmierć Gamrata.

Ród rycerski Gamratów należał do wielkich posiadaczy majątków. Jan Długosz nazywając tę wieś Sowieklęski, pisze o niej, że miała kościół parafialny, a była własnością szlachetnych Jana i Stanisława Gamrata herbu Sulima (ok. 1380-1455) - kasztelana połanieckiego (1414-1433), starosty sądeckiego (1416).

W roku 1581 należały Samoklęski do Jana Mniszcha, a były w dzierżawie Piotra Broniowskiego.

W Samoklęskach gościł podobno u Jadwigi i Jerzego Mniszchów car Dymitr Samozwaniec prosząc o rękę ich córki Maryny.

Pan Hermolaus Jordan przywiózł do Samoklęsk porwaną z rodzinnego Dębowca w 1629 r. pannę Eufrozynę Mniszchównę, córkę wojewody sandomierskiego Jerzego Mniszcha i Jadwigi, siostrę Maryny, carycy moskiewskiej. Bracia panny Eufrozyny, starosta lwowski Stanisław Bonifacy Mniszech i starosta sanocki Franciszek Mniszech, skierowali sprawę do trybunału. Ponieważ porwania dokonano za zgodą Eufrozyny, a porwana nie zapomniała wziąć ze sobą srebra i garderoby, przeto sąd ze względu na skargę rodziny, skazał pannę na utratę połowy posagu. (Władysław Łoziński: Prawem i lewem. T. I. str. 274).

Tu w czasie Konfederacji barskiej rozegrała się jedna z bitew przeciw rosyjskim wojskom gen.Iwana Drewicza.

Jerzy August Mniszech (zm. 15 października 1778 ) - łowczy koronny, kasztelan krakowski (w r. 1773 ), ożeniony po raz drugi z córką ministra Henryka hr. Brühla, p. Marią Amalią Brühlówną, mieszkał tu w latach 1764-1765 r.

Józefina Amalia Potocka z Mniszchów Szczęsnowa, 7 stycznia 1779 r. sprzedała Duklę wraz ze wsiami Samoklęski i Cieklin Józefowi Kantemu Ossolińskiemu hr. z Tęczyna, wojewodzie wołyńskiemu. Od Ossolińskich nabyli Samoklęski Karol i Fryderyk Bargun. Od nich kupił je Franciszek Stadnicki, który je sprzedał w 1805 r. młodszemu synowi Ignacemu Stadnickiemu. Potem Samoklęski były własnością; Steinklerów, Wilczków, Kalischera.

W I wojnie światowej, w 1914 i 1915 roku wieś dwukrotnie znalazła się w zasięgu działań wojennych w ramach operacji gorlickiej i wiele ucierpiała. W czasie II wojny światowej w pobliskim, lesie stacjonowały oddziały AK.

Warto zwiedzić

• Kościół z XIX wieku. Parafia została erygowana przed 1480 r. Według tablicy, znajdującej się w świątyni, pierwotny kościół drewniany wybudował w r. 1605 Jerzy Mniszech. Obecny kościół murowany, wybudował Piotr Steinkeller w 1854 r., a konsekrował bp Franciszek Wierzchlejski.

• Resztki ruin stojącego w lesie na pagórku dworu obronnego z XVI wieku, w którym Jerzy Mniszech, wojewoda sandomierski przyjmował Dymitra Samozwańca ( wg Słownika geograficznego...).

• Dawna karczma z XIX wieku,

• W pobliżu Mrukowej, koło kaplicy, znajduje się źródło wody mineralnej.