Trzcinica (województwo podkarpackie)

Trzcinica (nazywana także "Troją Północy") – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Jasło, w południowo-wschodniej Polsce, na obrzeżu Beskidu Niskiego, w zachodniej części Dołów Jasielsko-Sanockich.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Przez wioskę przepływa rzeka Ropa.

Trzcinica znana jest z wykopalisk archeologicznych. Badacze odkryli najstarsze w Polsce, silnie ufortyfikowane osady z początków epoki brązu ludności grupy pleszowskiej kultury mierzanowickiej, pierwszą po północnej stronie Karpat obronną osadę zakarpackiej ludności kultury Otomani (Füzesabony).

Znajduje się tu monumentalne grodzisko wczesnośredniowieczne, najstarszy gród słowiański i najlepiej do dziś zachowany obiekt obronny z tego okresu na Podkarpaciu. Znaleziono tu ok. 150 tysięcy różnego rodzaju zabytków, w większości dotąd nieznanych w Polsce, często unikalnych w skali europejskiej.

Odkrycia te w zupełnie nowym świetle stawiają początki epoki brązu w tej części Europy, a także zmieniają wiele poglądów dotyczących wczesnego średniowiecza.

W Trzcinicy powstaje skansen archeologiczny Karpacka Troja, jako oddział Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.

Z Trzcinicą był związany Stanisław Gamrat herbu Sulima (przed 1380 - 1455), możnowładca, kasztelan, starosta syn Stanisława, brat Jana, starosty bieckiego (lub też jego ojcem z pierwszego małżeństwa). Pisał się stale z Klimontowa, a czasem z Trzcinicy. A po nim Trzcinicę dziedziczył jego syn Jan Gamrat (starosta biecki) z Klimontowa, herbu Sulima (zm. po r. 1434), starosta biecki (od 1423), brat Stanisława, kasztelana połanieckiego. Pochodził z ziemi sandomierskiej, a w okolicy Jasła i Żmigrodu dzierżawił królewszczyzny (Brzyście, Samoklęski, Tarchów, Trzcinica).

W Trzcinicy Stanisław Jabłonowski w okresie oświecenia w XVIII w. założył fundację kulturalno-naukową "Jablonovianum" Od 1845 w Trzcinicy działał największy w regionie browar parowy prowadzony przez Jana Klominka, produkujący znane w całej Polsce piwo.

W Trzcinicy działa szeroko znany zespół folklorystyczny "Trzcinicoki", laureat wielu nagród na przeglądach dorobku kultury ludowej.

W miejscowości znajduje się Zespół Szkół Rolniczych, Liceum Sportowe, szkoła podstawowa, gimnazjum, dom ludowy, biblioteka, stadion.

Kościół pw. Św. Doroty

Kościół pw. Św. Doroty - wzniesiony prawdopodobnie pod koniec XV w. W końcu XVI w. do nawy dobudowano od zach. wieżę-dzwonnicę, pokryty gontem. Remontowany i częściowo przekształcony w początkach XIX i XX w. Wnętrze dekorowane cenną polichromią renesansową z ok. poł. XVI w. oraz manierystyczną z ok. poł. XVII w. (świątynia należy do najstarszego typu konstrukcyjnego zrębowych kościołów drewnianych zwanego systemem więźbowo-zaskrzynieniowo-zaczepowym).

Kościół znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego (Trasa VIII).

Źródła

• Jan Gancarski; Trzcinica - Karpacka Troja, Muzeum Podkarpackie w Krośnie, Krosno 2006, s. 248.