Umieszcz

Umieszcz – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Tarnowiec.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego. Umieszcz to wieś agroturystyczna. Miejscowość ta należy do parafii NNMP w Tarnowcu i Sanktuarium MB Zawierzenia w Tarnowcu.

Wieś w roku 2003 obchodziła 900-lecie istnienia. 17 sierpnia 2008 roku w Umieszczu odbyły się powiatowe dożynki, na których wystąpił zespół Leszcze. Obecnie miejscowość przechodzi prace remontów poboczy, kanalizacji.

Historia i zabytki

Umieszcz może szczycić się ponad 900 letnia historią i znacznym rozwojem społeczno-gospodarczym. Istniejące dokumenty w Bieczu, Jaśle i Krakowie jednocześnie stwierdzają, że Umieszcz jest jedną z najstarszych wsi w tym regionie. Według W. Lubosia nazwę Umieszcz należy interpretować od staropolskiego Umiesz. Z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że osada Umieszcz powstała pod koniec XI w. Wskazuje na to dokument z lat 1123-1125. o Umieszczu pisze Jan Długosz, że należał do parafii Jasło, a był własnością klasztoru tynieckiego. W roku 1786 Umieszcz został odebrany zakonowi benedyktynów przez władze austriackie, które sprzedały go wraz z innymi wsiami Aleksandrowi Gorayskiemu. Rodzina Gorajskich była w posiadaniu Umieszcza do roku 1904, kiedy to Władysław Gorajski sprzedał wieś bankowi parcelacyjnemu. Później ziemie i budynki nabyli mieszkańcy Umieszcza.

Po dawnych latach bogatej historii wsi pozostało niewiele pamiątek. Była ona kilkakrotnie niszczona przez pożary. Nie przetrwał dwór wybudowany w połowie XIX w, który w 1903 r został zamieniony na szkołę, a po wybudowaniu nowej szkoły niestety wyburzony - zniknął tym samym jeden z największych zabytków Umieszcza. Obecnie najstarszym zabytkiem wsi jest kapliczka przy drodze do Tarnowca. Według księdza Sarny, została ona wzniesiona w 1723 roku. W kapliczce pierwotnie umieszczona była figurka św. Kajetana, która w roku 1982 została skradziona. Po dawnej figurce pozostało tylko pióro św. Kajetana, które zostało zgubione przez złodziei. W Umieszczu znajdował się również młyn wodny który według dokumentów z Archiwum Państwowego w Krakowie i w Jaśle istniał już w XII w. Młyn ten umieszczony był na Krzywym Potoku przy granicy z Glinikiem Polskim. Około roku 1650 młyn w Umieszczu został odkupiony od benedyktynów z Tyńca przez Jana Turka, a następnie przez rodzinę Trznadlów.

Po zakończeniu II wojny światowej zaczęto odbudowywać zniszczoną wieś po zatrzymanym tu na pół roku froncie. Wyremontowano drogę w kierunku Czeluśnicy. W 1950 r oczyszczono basen strażacki. Później przystąpiono do elektryfikacji wisi, a do roku 1972 zakończono prace związane z doprowadzeniem gazu. W 1976 przyciągnięto wodę z wodociągu do 65 gospodarstw. Dziś w Umieszczu mieszka 616 osób.

Historia oświaty w Umieszczu

Chłopi z Umieszcza kupili dwór i w 1903 r. zorganizowali w nim szkołę. Zakupiono także ogród, gdzie starsza młodzież uczyła się sadzenia i szczepienia drzew owocowych. Założono też przy szkole szkółkę drzewek. Kierownik szkoły prowadził wzorcowe gospodarstwo rolne. Posiadał pasiekę, uprawiał jarzyny, w czym pomagali mu starsi uczniowie. Zachęcał uczniów do czytania prasy rolniczej. W świetlicy szkolnej odbywały się zebrania koła młodzieży, organizowano kursy gotowania, szycia, odbywały się przedstawienia. Po zakończeniu II wojny światowej naukę wznowiono w kwietniu 1945 r.

W roku 1953/1954 w Umieszczu powstała siedmioklasowa szkoła podstawowa. W zależności od liczby dzieci obniżano lub podwyższano stopień organizacyjny szkoły. W roku 1992 powołano Społeczny Komitet Budowy Szkoły, co zaowocowało nowym budynkiem szkolnym, w którym obecnie mieści się szkoła podstawowa i gimnazjum do którego uczęszcza młodzież z Umieszcza, Wrocanki, Gąsówki i Czeluśnicy.