Iwla

Iwla – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Dukla, w dolinie Iwelki, w dopływie Wisłoki, przy drodze Dukla -Żmigród, i na stokach wzgórza Iwli.

Historia

Miejscowość istniejąca w okresie ceramiki sznurowej, o czym świadczą wykopaliska. Należała na poczatku prawdopodobnie do rycerskiego rodu Bogoriów do Mikołaja Bogorii Skotnickiego. Po raz pierwszy wieś wymieniana jest w dokumencie wydanym w dniu 17 sierpnia 1366 roku przez Kazimierza Wielkiego, wystawiony we Włodzimierzu zatwierdzający podział majątku kanclerza Janusza (Suchywilka) i darowanie części majątku swym bratankom. Dobrami Kanclerza podzielili się Janusz, Piotr i Mikołaj – synowie Jakuba Cztana z Kobylan.

W XV w. była własnością Kobylańskich,(Jana Kobylańskiego herbu Grzymała – przełom XV i XVI wieku}, a potem Cikowskich, Lubnickich. W 1503 roku, Iwlę i Duklę w ramach wymiany za Majkowice koło Bochni, otrzymał Stanisław Cikowski z Mikluszowic – kasztelan biecki. Założona była na prawie wołoskim, a w roku 1504 jej właściciel Stanisław Cikowski uzyskał zgodę na przeniesienie jej na prawo magdeburskie i przeszła na właścicieli Dukli. W 1532 roku, po śmierci męża, Ewa Cikowska przekazała okoliczne miejscowości, w tym Iwlę, pozostawiając sobie Duklę Mikołajowi Kobylańskiemu- kasztelanowi rozpierskiemu, które potem dziedziczyła żona Anna Kobylańska z Pilczy oraz ich synowie; Jan i Krzysztof Kobylański.Po Krzysztofie Kobylańskim dobra odziedziczyły w 1568 r. jego siostry; Jadwiga Lubnicka z Kobylańskich- żona Jana Lubnickiego i Iwla przeszła na ród Lubnickich.

Iwla niszczona była w czasie najazdów w 1474,1657,1704 r.
8 kwietnia 1769 r. Konfederaci barscy pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego stoczyli tu zwycięską bitwę przeciw rosyjskim oddziałom Jelczaninowa.
W czasie I wojny toczyły się tu walki w grudniu w 1914 r. i 6 maja 1915 r. a zwłoki poległych żołnierzy złożono na cmentarzu pod Łysą Górą.
Krwawa bitwa pancerna rozegrała się tu od 12 do 14 września 1944 r., pozostały po niej wraki czołgów. 20 września 1944 r. przez Iwlę nacierał na Chyrową i Mszanę I Korpus Czechosłowacki gen. Svobody, który wykrwawił się na Wzgórzu Franków. Wieś wtedy została zrównana z ziemią, a tereny te nazwano Doliną Śmierci.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Interesujące miejsca

W Iwli do niedawna znajdował się najstarszy (400 lat) i najgrubszy(620 cm obwodu pierśnicy) wiąz w Polsce wiąz górski "Beskidnik". Obumarł w ostatnich latach wskutek grafiozy (naczyniowej choroby wiązów). Był pomnikiem przyrody.

W górnej części wsi znajduje się wodospad "Przy Młynie", jeden z nielicznych w Beskidzie Niskim. Trwają starania o uznanie go za pomnik przyrody.