Menu
Home» » » » »

Mapa miejscowości Jaśliska


Informacje o Jaśliska:

Ilość kodów pocztowych: 1

Współrzedne geograficzne N: 49.450001

Współrzedne geograficzne E: 21.799999

Strefa numeracyjna: Kierunkowy 13

Liczba ludności: 480

Herb Jaśliska:

Herb Jaśliska

Jaśliska

Jaśliska – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Jaśliska.

W latach 1934-54 i 1973-1976 miejscowość była siedzibą gminy Jaśliska. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

Położona w Beskidzie Niskim nad rzeką Jasiołką.

Liczy ok. 500 mieszkańców. Restauracja, 2 sklepy spożywcze, sklep przemysłowy, poczta, ośrodek zdrowia, schronisko turystyczne, parafia rzymskokatolicka. Miejscowość ta jest celem pielgrzymek do cudownego obrazu Matki Boskiej Jaśliskiej koronowanego w 1997 przez Jana Pawła II.

Historia

Jest to gród obronny przygraniczny, który strzegł drogi na trasie z południa Europy (szczególnie z Węgier: Budapeszt – Miszkolc – Koszyce – Preszów – Stropkov – Przełęcz Beskid nad Czeremchą – Jaśliska – Przełęcz Szklarska – RymanówSanok, oraz do Dukli i Krosna). Świadczą o tym pozostałości murów obronnych.

Miasto lokowane w 28 stycznia 1366 r. przez Kazimierza Wielkiego na trakcie handlowym prowadzącym na Węgry, pierwotnie pod nazwą Hohenstath (Wysokie Miasto). Dzierżawił je Jan Hanzelino, który wg przywilejowi królewskiemu w 1367 r. ponownie lokował miasto. W 1386 roku cały tzw. klucz jaśliski (Jaśliska, Zyndranowa, Jasionka, Lubatowa, Królik Polski stały się własnością Zyndrama z Maszkowic w wyniku darowizny królewskiej Władysława Jagiełły. W 1419 roku podróżował tędy król Władysław Jagiełło z Węgier do Sanoka. W 1436 r. wójtostwo otrzymał bp. przemyski Janusz z Lubienia. W 1443 r. gdy Andrzej z Łubna (puszkarz królewski –był tu wójtem, Jaśliska zostały przydzielone przez Władysława Jagiełłę biskupstwu przemyskiemu. Od tej pory stanowiły one stolicę klucza dóbr biskupstwa przemyskiego zwanego Państwem Biskupim. Przez całe wieki miasto żyło z handlu winem oraz z kamieniarstwa. Pierwszymi znanymi wójtami Jaslisk byli Jan Wejss z Dębowca, Zyndram z Jaślisk, lub Jasła i Andrzej z Łubna. W 1436 wójtowstwo Jaślisk nabył bp Janusz z Lubienia i było to tzw. Państwo Biskupie.

W 1474 roku Jaśliska zostały napadnięte przez węgierskie wojska Tomasza Tarczaya.

Po zniszczeniach napadami w 1477 r. Jaśliska otrzymały potwierdzenie praw lokacyjnych.

W 1506 r. Jaśliska otrzymały od Aleksandra Jagiellończyka potwierdzenie lokacji, ustanowienie komory celnej i dwa doroczne jarmarki oraz zwolnienie mieszczan przez 8 lat z podatków i danin. Potwierdził to Stefan Batory w 1575 r. i Zygmunt III Waza w 1595 r.

Pod koniec października 1619 r., Lisowczycy zatrzymali się w Jaśliskach, gdzie 11 listopada 1619 odbyło się Koło Generalne, na którym potwierdzono wybór i władzę pułkownikowską Walentego Rogawskiego i zatwierdzono artykuły wojskowe, oraz ruszono 19 listopada, przez Przełęcz Łupkowską na Węgry,, celowo przez góry, obchodząc wojska Jerzego II Rakoczego i 21 listopada, zadając mu od tyłu oddziałów węgierskich, dotkliwe straty w bitwie pod Zavadą i Humenné. Siły główne pułku wracając ze Słowacji przeszły Karpaty przez Przełęcz Dukielską i około 10 grudnia 1619 roku zatrzymały się w okolicy Jaślisk, Dukli, Krosna.

W 1624 roku istniała szkoła parafialna w Jaśliskach, w której nauczycielem był, pisarz gminny – Mikołaj Tworkowski. W 1657 roku król Jan Kazimierz zatwierdził tu Kongregację Współczującą Chrystusowi militarno-porządkową organizację – tzw. potocznie krzyżaków (od białego krzyża na czerwonym płaszczu) działającą do rozbiorów Polski..

W tym też roku 1657, w marcu, po wzmocnieniu murów obronnych i baszt, Jaśliska odparły najazd wojsk Rakoczego. Zapewne po tych wydarzeniach usypano tzw. mogiłę szwedzką.

W latach 1704-1708 stacjonowały tu wojska na zmianę popierające Augusta II Mocnego, albo Stanisława Leszczyńskiego i wojska szwedzkie lub rosyjskie, po zwycięstwie pod Połtawą. Jaśliczanie potrafili się czasem przed nimi obronić, np. w 1704 r.

Mieszkańcy Jaślisk wspierali konfederatów barskich, którzy tu często stacjonowali w latach 1768-1772. W roku 1772 po zajęciu miasta przez wojska austriackie, Jaśliska weszły w skład prowincji galicyjskiej.

W 1898 r. miasteczko liczyło 971 mieszkańców oraz 151 domów. Mieszkali tu głównie Polacy oraz niewielka społeczność żydowska.

Miasto bardzo ucierpiało w czasie I wojny światowej. W listopadzie 1914 roku wkroczyły oddziały rosyjskie odpychając wojska austro-węgierskie, którzy wrócili tu jeszcze 26 grudnia 1914 r. Na przełomie 1914 i 1915 r. trwały walki w okolicy wzniesień Kamarki i Kamiennej.

Po wytyczeniu nowego traktu przez Przełęcz Dukielską zaczęło podupadać. W 1934 r. Jaśliska utraciły prawa miejskie.

W latach 1772-1914 Jaśliska należały do powiatu sądowego Sanok, gmina Rymanów.

II wojna światowa w Jaśliskach

1 września 1939 r. nad miasteczkiem przeleciały w kierunku Krosna niemieckie samoloty. Natarcie Niemców powstrzymywały potyczki w niedalekiej Czeremsze i 2 września 1939 r. pod Barwinkiem. 10 września 1939 r. do Jaślisk wkroczyły oddziały 10 Słowackiej Dywizji Piechoty wraz z ukraińskim batalionem. W II wojnie światowej była tu Placówka AK OP-15 podlegająca czasem Placówce Róża w Rymanowie. Tu był tez m.in. kurierski punkt przerzutowy, wspomagany przez odznaczonego w I w. światowej – ks. Waleriana Rąpałę, o którego po aresztowaniu, upomnieli się nawet Łemkowie. Wspomagał też bł. ks. Władysław Findysz z Nowego Żmigrodu .

We wrześniu 1944 r. miejscowość była wielokrotnie bombardowana. Spłonęła północna część wsi (40% zabudowań) i zginęło wielu mieszkańców. Walczyła tu Brygada I Korpusu Czechosłowackiego.

Ludzie związani z Jaśliskami

  • Marian z Jaślisk – polski dominikanin; filolog, teolog i autor słowników,
  • Walenty Chłędowski – polski literat, tłumacz, krytyk literacki, pisarz, filozof,
  • Kasper Gąsiorowski - polski duchowny katolicki, kanonik kapituły przemyskiej, proboszcz i dziekan jasielski, pedagog, dyrektor szkoły, profesor katechetyki, wykładowca w Seminarium Duchownym w Przemyślu, powstaniec,
  • Stanisław Warchołowski- polski duchowny katolicki z Jaślisk, pułkownik, po wkroczeniu AR był generalnym dziekanem Wojsk Polskich,
  • Jan Kopystyński Jarząbek - polski kapral, pracownik strażnicy, dowódca Placówki OP-11 i OP-15 AK Jaśliska,
  • Józef Bogdański – polski malarz, powstaniec, mieszkający tu od 1846r.,
  • Stanisław Hausner (1899-1935) - polski pionier lotnictwa urodzony w Jaśliskach, oblatywacz, konstruktor i pilot w wytwórni filmowej braci Warnerów. Wielokrotnie próbował przelecieć nad Atlantykiem ze Stanów Zjednoczonych do Europy i zginął 18 maja 1935 r.,
  • Józef Puchalik - polski profesor, teolog, pisarz, redaktor, przełożony klasztoru w Zamościu, w Bardo Śląskim,
  • Jan Piotr Baran – polski duchowny katolicki, wieloletni proboszcz parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Doprowadził do koronacji obrazu Matki Bożej Królowej Nieba i Ziemi, znajdującego się w ołtarzu głównym kościoła. Koronacji dokonał papież Jan Paweł II w dniu 10 czerwca 1997 roku podczas Mszy św. w Krośnie. Od tego czasu Sanktuarium stało się ważnym obiektem kultu i pielgrzymowania wiernych z całej Polski, a także z terenów obecnej Słowacji, skąd, według podań, pochodzi Łaskami i Cudami słynący obraz,
  • Paweł Ossoliński – opiekun majątku Polanka (obecnie dzielnica Krosna), ur. w Jaśliskach w czasie powstania krakowskiego w 1846 r. zm. Chicope Mass USA 1929.

Zabytki

Obecna zabudowa rynku jest w większości drewniana. Najstarsze budynki z ok. połowy XIX w., zachowały się w zachodniej pierzei rynkowej. Przykłady dawnej, drewnianej zabudowy małomiasteczkowej odnaleźć można również przy ul. Węgierskiej oraz ul. Wolańskiej. Powstały one pod koniec XIX i na pocz. XX w. i nawiązują w konstrukcji, bryle oraz detalu architektonicznym do przyrynkowych budynków z połowy XIX w., drewniane domy podcieniowe z XVIII-XIX w., zajazd z XIX w. oraz resztki murów obronnych z XVI-XVII w.,

Warto odwiedzić murowany kościół pw. św. Katarzyny – wybudowany z inicjatywy ks. bp. Aleksandra Fredry w latach 1724-56, z cudownym obrazem Matki Bożej Królowej Nieba i Ziemi- namalowany na desce lipowej (121 cm x 81 cm)- temperą na gruncie kredowym, w XV w. na styku Czech i Węgier. Renowacji dokonał Piotr Burnatowicz z Brzozowa w roku 1634. Obraz ten, otaczany kultem i stanowiący cel pielgrzymek Słowaków i Łemków. Został ukoronowany przez Jana Pawła II podczas mszy św. w Krośnie 10 czerwca 1997 r.

Koniecznie należy zwiedzić XVI w. piwnice do przechowywania wina do dziś zachowane pod posesjami przy rynku. Ponadto warto zobaczyć liczne kapliczki, drewniane domy mieszczańskie oraz resztki murów miejskich.

Parafia w Jaśliskach

Parafia katolicka był założona razem z miastem w 1366 r. i tu wtedy istniał kościół drewniany. W 1732 r. postawiono tu kościół murowany. W 1756 r. poświęcono go nadając mu imię św. Katarzyny Aleksandryjskiej. Wewnątrz (wg wiernych cudowny) obraz Matki Bożej Jaśliskiej malowany na desce w 1634 r. – koronowany przez Jana Pawła II w 1997 r. W roku 1890 parafia łacińska obejmowała miejscowości: Czeremcha, Daliowa, Darów, Jasiel, Lipowiec, Moszczaniec, Polany Surowiczne, Posada Jaśliska, Puławy, Rudawka Jaśliska, Surowica, Wola Niżna, Wola Wyżna.

Turystyka

  • POL Szlak żółty.svg Przełęcz Beskid nad Czeremchą (581 m n.p.m.) – Czeremcha – Lipowiec – Jaśliska

Ciekawostki

Na terenie Jaślisk został nakręcony w 2008 roku film Wino truskawkowe Dariusza Jabłońskiego. Odbudowano również staromiejski ratusz w centralnej części rynku (obecnie sklep ogólnospożywczy).

Zobacz też

  • Cmentarz żydowski w Jaśliskach
  • Dawne przejście graniczne Jaśliska-Čertižné (funkcjonujące do 21 grudnia 2007)

Kody pocztowe, Jaśliska (wyświetlono 1/1)


Ocena internautów miejscowości Jaśliska
Średnia ocena: 4.8
liczba ocen: 18

Wtyczki społecznościowe

Lubisz miejscowość Jaśliska, kliknij Google +1 , lub Lubię to!

Komentarze o miejscowości Jaśliska

Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-17 03:59:32

Szybka zmiana regionu Polski