Wrocanka (powiat krośnieński)

Wrocanka – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Miejsce Piastowe.

W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego.

Położenie

Według najczęściej stosowanej w Wikipedii regionalizacji, Wrocanka położona jest na terenie Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej (w innych opracowaniach mezoregion ten nazywany jest Dołami Jasielsko-Sanockimi). Położona jest na prawym brzegu rzeki Jasiołki, na wysokości około 280 m n.p.m.

Historia

Miejscowość pojawia się po raz pierwszy w źródłach w 1404 roku, kiedy to należała do Ścibora h. Ostoja, starosty brzeskiego, wojewody siedmiogrodzkiego. Pierwszym odnotowanym sołtysem był Wojciech.

W XV w. wieś posiadała dwór, folwark, młyn, karczmę i kościół (wzmiankowany w 1490 roku). Wrocanka została zniszczona przez Węgrów w 1474 roku. W XVI w. wieś posiadała własny samorząd i sąd. Należała po połowie do Zawiszów i Dunkowskich. W 1657 r. Wrocanka została spalona przez węgierskie wojska Rakoczego, a potem przez wojska Szwedzkie. Wiele szkód powodowały zarazy i przemarsze wojsk rosyjskich. Dlatego ludność z tej miejscowości wspierała czynnie i ofiarnie konfederatów barskich, którzy walczyli w pobliskich Rogach, w Miejscu Piastowym oraz w Suchodole. Po rozbiorach Polski, po roku 1772, właścicielem Wrocanki został Teofil Załuski, po nim; twórca uzdrowiska Iwonicza Zdroju: Karol Załuski, a potem zarządzał Wrocanką jego syn – hr. Iwon Załuski herbu Junosza (1840-1881).

Do 1935 r. była tu siedziba gminy stanowiąca samodzielną jednostką samorządową, później należała do gminy Miejsce Piastowe.

II wojna światowa we Wrocance

W czasie okupacji działała we Wrocance konspiracyjna drukarnia AK Reduta, prowadzona przez ks. Jana Góreckiego i red. inż. Zygmunta Lewickiego. Na początku czerwca 1941 r. Niemcy wykryli drukarnię i aresztowali obsługę. Zecera Franciszka Biskupa, oraz redaktora Zygmunta Lewickiego 24 września 1942 zamordowali w obozie koncentracyjnym. Zecer Władysław Kandefer po koszmarze obozów powrócił do Iwonicza. Po aresztowaniu zecerów w lecie 1941 roku w mieszkaniu Józefa Kuczy we Wrocance ukrywał się ks. Jan Górecki – jeden z pierwszych i głównych organizatorów ruchu oporu na terenie krośnieńskim. Komendantem Kursu dla Podchorążych AK we Wrocance był por. rez. Józef Kucza Góra dowódca plutonu do 1942 r. Na tym kursie dla 12 podchorążych wykładali: Leopold Gutwiński Biały, Władysław Mularz Hanek i Stanisław Wenklar Wujek. W lipcu 1943 r. we Wrocance przez żołnierzy AK z Oddziału Orskiego OP-15 rozbrojeni zostali policjanci granatowi, którzy potem wyrzekli się służenia Niemcom. Była tu też w krótkim okresie siedziba Placówki AK OP-15 Miejsce Piastowe Pelargonia. Karol Kozłowski ps. Ślimak więziony był przez NKWD w łagrze Jogła-Ustie i w Swierdłowsku w latach 1944-1949.

Wieś została wyzwolona po krwawych walkach podczas operacji dukielsko-preszowskiej, prowadzonej między innymi przez: 38 Armię gen. Kiryła Moskalenki z 1 Frontu Ukraińskiego marszałka Iwana Koniewa wspieranego przez I Czechosłowacki Korpus Armijny generała Jana Kratochvila, a od 11 września gen. Ludvík Svoboda. W dniu 8 września 1944 weszła do Wrocanki 3. brygada z I Korpusu Czechosłowackiego, której dowódcą był gen. Karel Klapalek, i 241 dywizja piechoty z 101 korpusu piechoty. Jednostki zdobyły i utrzymały wieś mimo silnego ostrzału artyleryjskiego i poniesionych dużych strat. Następnego dnia, 9 września, 241 dywizja musiała odeprzeć aż osiem silnych kontrataków niemieckich prowadzonych przy wsparciu czołgów z rejonu Miejsca Piastowego. Czołgi 25 korpusu pancernego ugrzęzły podczas przeprawy przez rzekę Jasiołkę. Marszałek Koniew polecił zmienić dowódców obydwu tych jednostek. W czechosłowackiej miejsce gen. Kratochvila zajął gen. Ludvík Svoboda przyszły prezydent republiki.

Czasy współczesne

Obecnie we wsi znajdują się dwa kościoły i kaplica św. Rozalii. Nowy kościół został wybudowany w latach 1990-2000. 5 sierpnia 2000 roku arcybiskup Józef Michalik dokonał konsekracji kościoła.

• Dom katechetyczny
• Szkoła podstawowa z halą sportową
• Dom ludowy
• Remiza OSP
• Biblioteka

Wieś posiada kanalizację i wodociąg wybudowany w 2004 roku.

2007.04.5 – powstało Stowarzyszenie "Nasza Wrocanka"

Miejscowość leży na szlaku architektury drewnianej.

Sport

We wsi znajduje się:

• hala sportowa
• stadion sportowy
• boisko do siatkówki
• korty tenisowe

Kluby sportowe

• LUKS "Krośnianka" Wrocanka
• UKS "Tornado" Wrocanka

Pochodzą z Wrocanki

• o. dr Salezy Józef Kafel ur. we Wrocance – franciszkanin , autor książek religijnych i inicjator czasopism, który wykształcił wielu kapłanów.
• Józef Kucza – w AK ps. "Góra", (ur. 13 listopada 1907 r. we Wrocance – zm. 8 września 1977) współorganizator i wykładowca w Tajnej Szkole Podchorążych w Miejscu Piastowym, dyrektor Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Krośnie