Żeglce

Żeglce – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Chorkówka.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia Żeglec

W XI wieku Żeglce należały do wsi szlacheckich na terenie przylegającym do Krosna. Tereny te mocno zniszczyły i wyludniły najazdy tatarskie w latach 1259-1260 i 1287-1288. Następnie wieś dostała się w posiadanie rycerskiej rodziny Bogoriów. W 1374, po śmierci Mikołaja Bogoria (1291–1338) herbu Bogoria, wojewody krakowskiego, doradcy Władysława Łokietka, tereny te zagarnął spokrewniony z nim Paszek Bogoria z Wiśniowej lub ze Skotnik. W dokumentach z 1392 został wymieniony bezimiennie sołtys z Żeglec, a w latach 1397–1427 sołtysem był Grzegorz. W 1412 i 1419 Paszko Bogoria zabezpieczył na rzecz swojej żony Jadwigi Bogoria posag, m.in. wieś Żeglec. W 1410 mieszkańcy tych terenów wraz z Kobylańskimi wzięli udział w Bitwie pod Grunwaldem. W 1418 właścicielem tej wsi był Stanisław Tharnski, który zasłynął w tej bitwie.

W 1474 wieś została spalona przez najazd węgierski. W trzy lata potem, w 1477, sołtys Stanisław, sprzedał Żeglce za 100 grzywien Mikołajowi Jaworskiemu. W latach 1480–1481 dziedzicem był Jan Kolanowski. Za 80 grzywien zastawił 7 kmieci Stanisławowi z Bieniątek. Bankrutujący Piotr ze Skotnik - właściciel Żeglec, zastawił w 1489 połowę swego dziedzictwa w Żeglcach i połowę Chorkówki Janowi Targowickiemu z Targowisk autorowi Rocznika. W 1501 odstąpili ten klucz bracia - Jan Targowicki h. Tarnawa, Andrzej Targowicki i Marcin Targowicki - siostrze Helenie. W 1581 właścicielem Żeglec był Wojciech Dłuski, a w 1616 Żeglce, zwane także Że-chce, przejęła rodzina Czykowskich. Właścicielami wsi byli bracia: Krzysztof Czykowski i Hieronim Czykowski oraz ich siostry: Anna, żona Jana Bogusza, Magdalena i Jadwiga, obie niezamężne. W 1657 Żeglce ponownie zostały zniszczone przez najad węgierski.

W latach 1768–1772 miejscowi wspierali Konfederatów barskich. Pod koniec XVIII i na początku XIX wieku Żeglce należały do Onufrego Zygmuntowskiego Prawdzica, a po jego śmierci do Szymona i Marii Zygmuntowskich. W 1819 nabył dwa majątki koło Krosna (Zręcin i Bóbrkę) Rudolf Klobassa pochodzący z Moraw, wyższy urzędnik salinarny w Drohobyczu. W 1848 jego syn Karol Klobassa-Zrencki właściciel Zręcina poślubił Ludwikę Zygmuntowską, córkę Marii i Szymona. Około połowy XIX wieku staraniem Karola Klobassy wybudowany został w Żeglcach dwór, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany) na planie prostokąta. Żona Karola Klobassy, Maria Zygmuntowska, oddała Żeglce jako wiano swej córce i wieś przeszła w posiadanie rodziny Klobassów-Zrenckich. Małżeństwo to trwało tylko 6 lat. 5 lutego 1854 Ludwika zmarła mając 33 lata na złośliwą puchlinę. Jej ciało zostało zabalsamowane woskiem, złożone w kryształowej trumnie, a następnie w kaplicy należącej do krewnych ze strony jej ojca. Po nim odziedziczył miejscowość Wiktor Klobassa Zręcki, a po jego śmierci Karol Klobassa-Zrencki, który wspierał powstanie styczniowe i wspólnie z Ignacym Łukasiewiczem i Tytusem Trzecieskim założył jedną z pierwszych w świecie spółkę naftową. Od 1878 istniała w Żeglcach szkoła, odgrywająca duża rolę w kształtowaniu postaw patriotycznych, tak że mieszkańcy chętnie brali udział wyzwalaniu Ojczyzny i wojnie z bolszewikami w 1920.

W czasie II wojny światowej wielu mieszkańców Żeglec straciło życie biorąc udział w walkach w 1939 oraz w oddziałach partyzanckich, m.in. w ataku na dwór policji hitlerowskiej w Chorkówce i w akcji AK w Bóbrce. Działał tu Pluton AK nr 39. W czasie obławy z rąk Niemców w Żeglcach 3 maja 1944 zginął Kazimierz Czuchra "Ziuk" należący do AK OP-15.

Po wejściu wojsk sowieckich, ppor. Marian Szpil "Jarowicz" dow. Plutonu nr 39 w Żeglcach z AK OP-15 został aresztowany przez NKWD i wywieziony na Sybir, skąd wrócił z mocno zniszczonym zdrowiem.

Zabytki

• Pozostałości zabytkowego dworu zbudowanego około połowy XIX wieku przez Karola Klobassę, murowany z cegły (wcześniejszy był drewniany), na planie prostokąta, z alkierzem od wschodu, dwutraktowy, otynkowany, frontem zwrócony na wschód, o trójosiowej elewacji frontowej, z profilowanym gzymsem podokapowym i nadokiennikami, z dachem czterospadowym krytym dachówką.
• Kościół pw. M.B. Częstochowskiej

Zobacz też

• Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Żeglcach

Bibliografia

• Z dziejów osad wiejskich regionu krośnieńskiego.,Studia z dziejów miasta i regionu., pod red. J. Garbacika, Kraków 1973, t. II, s. 417-418.
• W. Sarna ; Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym, Przemyśl, s.428-429.
• E. Śnieżyńska-Stolotowa, F. Stolot ; Katalog zabytków sztuki w Polsce – województwo krośnieńskie, Warszawa, PAN, 1977, t. I, s. 167.