Krosno

Krosno (ukr. Коросно) – miasto na prawach powiatu w województwie podkarpackim, siedziba władz powiatu krośnieńskiego.

Siedziba instytucji o zasięgu ponadlokalnym: Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych, Podkarpackiego Wojewódzkiego Inspektoratu Weterynarii, Okręgowej Komisji Wyborczej, Sądu i Prokuratury Okręgowej, Okręgowego Urzędu Górniczego, Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego, Urzędu Celnego, Instytutu Nafty i Gazu oraz Radiowo Telewizyjnego Centrum Nadawczego na Suchej Górze.

Stolica województwa krośnieńskiego od 30 czerwca 1975 do 31 grudnia 1998 r.

Znajduje się w Euroregionie Karpackim, w skład którego wchodzą przygraniczne tereny Polski, Słowacji, Ukrainy, Węgier i Rumunii.

Geografia

Krosno – miasto w południowo-wschodniej Polsce, w województwie podkarpackim, przy ujściu potoku Lubatówki do Wisłoka, na obszarze Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej, wchodzącej w skład Pogórza Środkowobeskidzkiego, określanego jako Beskid Niski. Krosno określano jako "parva Cracovia" – czyli "mały Kraków", dlatego, że krośnieński Rynek z renesansowymi sukiennicami kojarzył się z krakowskim Starym Miastem, a także ze względu na wysoki poziom życia umysłowego miasta. O celowości porównywania do Krakowa świadczy umieszczenie widoku Krosna, w miedziorycie Georga Brauna (1541-1622) i Franza Hogenberga (ok. 1535-1590), w dziele Civitates orbis terrarum (Miasta świata wydanym w 1617 r. w Kolonii), w towarzystwie: Krakowa, Poznania, Warszawy, Zamościa, czy w dziele: Andreasa Cellariusa (1596-1665) z 1659 r. "Regni Poloniae Magnique Ducatus Lithuanie Novissima Descriptio", wydanym w Amsterdamie.

Kotlina Krośnieńska od zachodu graniczy z doliną Jasiołki i niewielkimi przełęczami, z Kotliną Jasielską, a na wschodzie łączy się doliną Wisłoka i z Kotliną Zarszynską. Nad Krosnem wznosi się od północy tzw. Pasmo Odrzykońskie, z wyróżniającymi się kulminacjami Królewskiej Góry (554 m n.p.m.) i Suchej Góry (585 m n.p.m.). U podnóża pierwszej, znajduje się Zamek "Kamieniec", a na szczycie drugiej wieża przekaźnikowa stacji telewizyjnej. Do krośnieńskiego bogactwa oprócz ropy naftowej, piaskowca, glinek, zaliczamy źródła mineralne, które występują w dzielnicy Białobrzegi, jako siarkowo-wodorowe, na Zawodziu siarczany i solanki o dużym stężeniu, oraz w innych dzielnicach solanki o różnym składzie chemicznym.

Krosno – w widłach Wisłoka i Lubatówki, stanowiło regularny, zwarty układ urbanistyczny z czworokątnym Rynkiem i wychodzącą z niego rozplanowaną siecią ulic. Z Rynku wybiegały symetrycznie w kierunkach na południe i północ po trzy ulice, które zbiegały się przy bramach miejskich.

Krosno urzeka pięknem średniowiecznych kościołów i zabytkowych kamieniczek, usytuowanych głównie w obrębie Rynku, który mieści się na wzniesieniu ok. 277 m n.p.m.Krosno należy do Zagłębia Naftowego Jasielsko-Krośnieńskiego i słynie też z hut szkła i z lotnictwa.

Historia

Zabytki

Zabytkowe kościoły

• Kościół Farny pod wezwaniem św. Trójcy
• Kościół i Klasztor oo. Franciszkanów
• Kościół św. Wojciecha
• Kościół i Klasztor oo. Kapucynów
• Kaplica Emaus przy ul. Kletówka.
• Kościół NMP Królowej Polski
• Klasztor Jezuitów – wzniesiony w latach 1660-1667, w wyniku fundacji Stanisława Zaremby, Bobolów i Balów. Częściowo wykorzystano fortyfikację miejska nad rzeką Lubatówką. Przez stulecie mieścił uczelnię jezuicką o wysokim poziomem nauczania. Czworobok dziedzińca zamykał od północy (zburzony w r.1807) kościół jezuitów pw. Niepokalanego Poczęcia N.P. Marii – jedna z 7 świątyń w mieście do połowy XVII wieku. Po kasacie zakonu przez zaborcę, w roku 1773, mieściła się tu szkołę, a potem szpital wojskowy. Po pożarze, w roku 1849 odbudowany w XIX wieku. Teraz siedziba Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.Związani z kolegium w Krośnie :
  • ks. prof. Stanisław Mniszek pierwszy rektor Kolegium,
  • ks. prof. Krzysztof Gruszczyński (1620-1687), rektor w l. 1679-1683,
  • ks. Rafał Modlibowski (1740-1797) wykładowca filozofii ok. 1772 r., konfederat, poeta
  • o.Rafał Skrzynecki (1714 – 1788) – jezuita, historyk, polonista, tłumacz, rektor Kolegium w Krośnie w 1767, autor dzieł historycznych
  • Kazimierz Ostrowski – reformator jezuickiego szkolnictwa w Polsce, (4 III 1669 -4 VII 1732) prof. retoryki w Krośnie (1697–1698):
  • Jan Radomiński (1687-1756)-jezuita, spowiednik królewski Katarzyny Leszczyńskiej, filozof, uczeń i wykładowca w Kolegium w Krośnie
  • Kazimierz Czyżewski – (1673-1746 w Krośnie), filozof i teolog, jezuita, rektor kolegium w Toruniu
  • o.Kasper Niesiecki – (1682- 1744) – uczeń Kolegium w Krośnie, heraldyk, jezuita, leksykograf, pisarz, teolog, kaznodzieja.
  • Ewaryst Andrzej Kuropatnicki, (1734-1788) – w celu ochrony zbiorów Kolegium, nabył je i umieścił w w Tarnowcu i w Lipinkach

• Zabytkowe pałace i kamienice Krosna

• Zabytkowe cmentarze Krosna

Edukacja

Przedszkola

• Prywatne Przedszkole "Tęczowa Kraina"
• Przedszkole Miejskie Nr 1
• Przedszkole Miejskie Nr 2
• Przedszkole Miejskie Nr 3
• Przedszkole Miejskie Nr 4
• Przedszkole Miejskie Nr 5
• Przedszkole Miejskie Nr 8
• Przedszkole Miejskie Nr 10
• Przedszkole Miejskie Nr 11

Szkoły podstawowe

• Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I st. im. I. J. Paderewskiego w Krośnie
• Zespół Szkół nr 2 w Krośnie
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Marii Konopnickiej
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. E.Kolanki w Krośnie
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II
• Szkoła Podstawowa nr 6 im. Janusza Korczaka
• Szkoła Podstawowa nr 7 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Krośnie
• Szkoła Podstawowa nr 8 im. "Dar Górników" w Krośnie
• Szkoła Podstawowa nr 10 im. kpt. Stanisława Betleja
• Szkoła Podstawowa nr 12 w Krośnie
• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 14 im. Polskich Olimpijczyków w Krośnie
• Szkoła Podstawowa nr 15 w Krośnie

Gimnazja

• Miejski Zespół Szkół Nr 5 Gimnazjum Nr 1 i Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Komisji Edukacji Narodowej w Krośnie
• Gimnazjum nr 2 w Krośnie
• Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 3 im. Polskich Olimpijczyków w Krośnie
• Gimnazjum nr 5 w Krośnie
• Katolickie Gimnazjum Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła
• Zespół szkół nr 4 w Krośnie (połączenie Gimnazjum nr 4 i Szkoły Podstawowej nr 15)
• Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II st. im. I. J. Paderewskiego w Krośnie

Szkoły ponadgimnazjalne

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 im. Jana Szczepanika w Krośnie ("Szczepanik")
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Ks. Stanisława Szpetnara w Krośnie ("Bursa")
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 im. Stanisława Staszica w Krośnie ("Mechanik")
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 4 im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie ("Naftówka")
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 im. II Armii Wojska Polskiego w Krośnie ("Elektryk")
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 6 w Krośnie ("Budowlanka")
• I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Krośnie ("Kopernik")
• II Liceum Ogólnokształcące im. Konstytucji 3 Maja w Krośnie ("Guzikówka")
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. ks. Bronisława Markiewicza ("Katolik")
• Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych w Krośnie ("Plastyk")
• Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II st. im. I. J. Paderewskiego w Krośnie
• Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego - szkoła dzienna młodzieżowa im. Pawła z Krosna w Krośnie ("CKU")

Szkoły dla dorosłych i policealne uzupełniające

• Zespół Szkół Kształcenia Ustawicznego
• Policealne Studium Zawodowe "Wszechnica"
• Policealna Szkoła Detektywów i Pracowników Ochrony "O'CHIKARA"
• Wieczorowa Szkoła Policealna Pracowników Służb Społecznych
• Podkarpackie Towarzystwo Edukacji Alternatywnej "Wszechnica"

Szkolnictwo wyższe

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie
• Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Krośnie
• Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie Oddział w Krośnie
• Niepubliczna Szkoła Biznesu
• Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Oddział w Krośnie

Sport

Obiekty sportowe

Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji

• tor speedrowerowy
• przy ulicy Bursaki
  • Hala Sportowo-Widowiskowa
  • zespół basenów otwartych
  • otwarte lodowisko w zimie
  • korty tenisowe
  • stadion lekkoatletyczny i do piłki nożnej
• przy ulicy Legionów
  • mała hala widowiskowo-sportowa
  • stadion z torem żużlowym i boiskiem piłkarskim
  • korty tenisowe
• przy ulicy Rzeszowskiej
  • basen kryty (długość 25 m)
  • boisko do piłki nożnej (90 x 48) + bieżnia żużlowa
• przy ulicy Wojska Polskiego
  • międzyszkolny basen kryty (długość 25 m)
• Czarnorzeki
  • wyciąg narciarski

W najbliższych latach budowa i modernizacja kompleksu sportowo-rekreacyjnego przy ulicy Bursaki. Oprócz tego w Krośnie znajduja się mniejsze, najczęściej przyszkolne boiska.

Kluby sportowe

• KSM Krosno – żużel
• Karpaty Krosno – piłka nożna mężczyzn
• KKS Karpaty Krosno – siatkówka mężczyzn
• Krośnieński Klub Koszykówki MOSiR
• Krośnieńskie Stowarzyszenie Modelarzy Lotniczych
• Krośnieńskie Towarzystwo Tenisowe - tenis ziemny
• Krośnieński Klub Tenisa Stołowego
• Uczniowski Klub Sportowy "Piętnastka"
• Uczniowski Klub Sportowy "Sokolik"
• UMGKS Nafta Krosno – strzelectwo sportowe
• LOK – Elektryk Krosno – strzelectwo sportowe
• Krośnieński Klub Biegacza
• Międzyszkolny Uczniowski Klub Sportowy "Mechanik"
• Krośnieńskie Stowarzyszenie Motocyklowe
• UKS Oratorium Krosno
• Krośnieński Klub Karate "Tsunami"
• Krośnieński Klub Kyokushin Karate
• OZS Guzikówka Krosno – piłka nożna
• Klub Tańca Towarzyskiego "Gracja"
• OKS Markiewicza Krosno - piłka nożna
• UKS Koniczynka Krosno – piłka nożna
• MLKS Orlew Krosno - piłka nożna

Media

Stacje radiowe

• Stacje radiowe nadawane z Krosna:
  • Radio Eska
  • RMF MAXXX
  • Radio Fara
  • Radio Rzeszów – oddział lokalny
  • Radio VOX FM
  • Twoje Radio Krosno AM

Stacje telewizyjne

• Stacje telewizyjne emitujące lokalne programy skierowane do mieszkańców Krosna:
  • TVP Rzeszów
  • TV Obiektyw (dwa kanały, jeden informacyjno-dokumentalny, drugi reklamowy)

Kościoły i związki wyznaniowe

• Parafie rzymskokatolickie
  • Parafia pw. Trójcy Przenajświętszej - Parafia Farna
  • Parafia pw. Ducha Świętego
  • Parafia pw. Miłosierdzia Bożego
  • Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa
  • Parafia pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
  • Parafia pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
  • Parafia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego
  • Parafia pw. św. Piotra i św. Jana z Dukli
  • Parafia pw. św. Wojciecha i Matki Bożej Częstochowskiej
• Rzymskokatolickie zgromadzenia zakonne
  • Zakon Braci Mniejszych Konwentualnych - Ojcowie Franciszkanie
  • Zakon Braci Mniejszych Kapucynów - Ojcowie Kapucyni, Kapelanat Generalny Wojskowego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza z Jerozolimy z siedzibą w Krośnie
  • Zgromadzenie św. Michała Archanioła - Księża Michalici
  • Zgromadzenie Sióstr św. Feliksa z Kantalicjo - Siostry Felicjanki
  • Zgromadzenie Sióstr św. Józefa - Siostry Józefitki
  • Zgromadzenie Sióstr Misjonarek św. Piotra Klawera - Siostry Klawerianki
• Kościoły protestanckie
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego – zbór w Krośnie
  • Kościół Zielonoświątkowy – zbór "Dobra Nowina"
• Buddyzm
  • Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu
• Inne
  • Świecki Ruch Misyjny "Epifania" – zbór w Krośnie
  • Świadkowie Jehowy – Sala Królestwa

Administracja

Krosno posiada dwa rodzaje jednostek pomocniczych gminy. Miasto jest podzielone administracyjnie na 6 dzielnic i 6 osiedli.

Transport

Tranzyt

Przez Krosno przebiegają:

• droga krajowa nr 28 (Zator – Medyka), która w Miejscu Piastowym 2 km od granicy miasta krzyżuje się z drogą krajową nr 9 (E371) (Barwinek – Radom), która do roku 2015 ma zostać przebudowana na drogę ekspresową S19,
• droga wojewódzka nr 990 (Krosno – Twierdza)
• droga wojewódzka nr 991 (Krosno – Lutcza),
• linia kolejowa (dawna Kolej Transwersalna) Zwardoń – Przełęcz Łupkowska

Lotniska

Jest to jedno z największych lotnisk trawiastych w Europie, które należy od 2008 roku do miasta Krosna, a jest użytkowane przez Aeroklub Podkarpacki. Obecnie trwają prace związane z pozyskaniem funduszy na wybudowanie pasa startowego dla samolotów pasażerskich oraz terminalu odpraw.

Najbliższe lotnisko obsługujące linie pasażerskie znajduje się w stolicy województwa podkarpackiego w Rzeszowie, które posiada drugi co do długości pas startowy w Polsce.

Komunikacja międzynarodowa, międzymiastowa i powiatowa

Krosno posiada dobrze rozwiniętą sieć połączeń międzymiastowych, które realizuje głównie PKS SA w Krośnie (m.in. Warszawa, Łódź, Kraków, Lublin, Rzeszów) oraz poprzez prywatnych przewoźników.

Komunikacja międzynarodowa jest realizowana poprzez połączenia obsługiwane przez biura podróży.

Kolej

Linia kolejowa biegnąca z Jasła do Zagórza jest niezelektryfikowana. Obsługę połączeń pasażerskich realizuje spółka Przewozy Regionalne, która jest dofinansowywana ze środków samorządu województwa oraz Ministerstwa Infrastruktury RP. W Krośnie znajdują się przystanki kolejowe:

• Krosno Turaszówka
• Krosno Polanka (daw. Polanka-Karol)
• Krosno (Dworzec Główny)
• Krosno Miasto

Ruch pociągów pasażerskich odbywa się w kierunkach Zagórz - Rzeszów Główny i z powrotem oraz na międzynarodowych trasach: Rzeszów Główny - Medzilaborce (na Słowacji) oraz Jasło – Chyrów (na Ukrainie) i z powrotem.

Komunikacja miejska

Gospodarka

Według danych GUS za rok 2005 dochód na jednego mieszkańca w Krośnie wynosił 3100,30 zł co daje 105,30% średniej krajowej w 2005 roku. W tym samym czasie stopa bezrobocia wynosiła 6,5%.

W mieście działają 2 centrum handlowe, 1 galeria handlowa, 16 dyskontów spożywczych, 6 marketów budowlanych.

Zakłady pracy

Lista ważniejszych firm:

• Krośnieńskie Przedsiębiorstwo Budowlane w Krośnie S.A. (KPB SA)
• Volkswagen GABŁO
• Skoda "AUTO ROBERT MIŚ"
• Renault Krosno Zodiac Witold Gut sp. z o.o.
• JYSK Sp. z o.o.
• Nowy Styl Group
• Zakład Urządzeń Naftowych "Naftomet" Sp. z o.o.

• Krośnieńskie Huty Szkła "Krosno" SA
• "Makora" Krośnieńska Huta Szkła Sp. z o.o.
• Huta Szkła Józefina
• Fabryka amortyzatorów Delphi-Krosno-SA
• FA Krosno Sp. z o.o.
• "Goodrich Krosno" Sp. z o.o.
• "WSK" PZL-Krosno SA
• Eurocash. Sp. z o.o.
• Krośnieńskie Fabryki Mebli „KROFAM” Sp. z o.o.
• Galeria Portius
• Galeria Full Market
• Galeria EliJot
• Galeria Zawodzie
• Merkury Market
• Grupa Panmar Krosno – Okręgowa Stacja Kontroli Pojazdów, Dystrybucja Opału
• Hotel Portius ***
• Hotel NAFTA KROSNO ***
• Cellfast Krosno SA
• Hector Metal Stamping
• PGNiG S.A. - Ośrodek Kopalń Krosno - Siedziba

Krośnianie

Honorowi Obywatele Miasta Krosna

• Józef Piłsudski – Marszałek Polski, 19.03.1928
• Jan Paweł II,14.06. 1996
• ks. prałat Bronisław Jastrzębski, 21.03. 1997
• ks. abp Józef Michalik – Przewodniczący Episkopatu, 18.03.1998
• Ryszard Kaczorowski – Prezydent RP na Uchodźstwie, 28.05.2002
• ks. prałat Tadeusz Szetela – kapelan AK, Kap. Hon. Ojca św., 30.08.2002
• ks. kard. Stanisław Dziwisz – metropolita krakowski,10.06.2007

Współpraca międzynarodowa

• Edewecht
• Koszyce
• Sárospatak
• Sátoraljaújhely
• Uherské Hradiště
• Użhorod
• Zalaegerszeg

• Bardejov
• Fjell
• Gualdo Tadino
• Priverno
• Svidník
• Tokaj

Zobacz też

• ludność Krosna
• miasta w Polsce
• RTCN Sucha Góra
• synagoga w Krośnie
• Związek Miast Polskich