Budy Łańcuckie

Budy Łańcuckie – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie łańcuckim, w gminie Białobrzegi.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Warunki naturalne

Położenie

Miejscowość położona kilka kilometrów na wschód od Białobrzegów. Rzeka Wisłok dzieli miejscowość na dwie części: Budy Lewe i Budy Prawe. Budy Łańcuckie od północy sąsiadują z Opaleniskami, od wschodu z Laszczynami i Gniewczyną, od południowego wschodu ze Świętoniową, a od zachodu z Korniaktowem. Z wyjątkiem północnej części Bud Łańcuckich Lewych miejscowość leży w obrębie doliny Wisłoka.

Budowa geologiczna i rzeźba terenu

Miejscowość leży w obrębie Zapadliska Przedkarpackiego. Taka forma ukształtowania terenu została wykorzystana przez Wisłok, którego dolina na tym odcinku pokrywa się z przebiegiem zapadliska. Rynnę Podkarpacką urozmaicają liczne starorzecza, które w okolicy Bud i sąsiednich miejscowości cechuje różny stopień zachowania i różne rozmiary. Wskazuje to na częste zmiany biegu rzeki i przesuwanie się koryta rzeki na północ. Ostatnia zmiana koryta rzeki na granicy Bud i Świętoniowej w miejscu zwanym "Pelców bród" wystąpiła w roku 1899.

Historia

Nazwa wsi

Nazwa pochodzi od słowa budy - określało ono wówczas prymitywne piece do wypalania węgla drzewnego i potażu. Uzyskiwanie tych produktów było głównym zajęciem dawnych mieszkańców tej osady.

Szkic historyczny

Pileccy, dziedzice Łańcuta, nadali Budom Łańcuckim przywilej lokacyjny zapewne w XV wieku. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z początku XVII wieku i jest zawarta w rejestrze poborowym ziemi przemyskiej z 1628 roku. Budy Łańcuckie związane były z dobrami łańcuckimi - i tak (jak Łańcut) kolejno po Pileckich należały do Stadnickich, następnie Lubomirskich i w końcu do Potockich.

Budy Łańcuckie, jak i sąsiednie miejscowości, obfitują w ciekawe obiekty zabytkowe:

• Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Marii Panny,
• Wały Chmielnickiego,
• liczne kapliczki.

W 2006 roku Franciszek A. Kiełbicki napisał książkę "Budy Łańcuckie, rys monograficzno - historyczny."