Myczkowce

Myczkowce – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Solina.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia wsi

Jedna z najstarszych osad w Bieszczadach założona w 1376 roku. Wtedy to starosta sanocki Piotr rozgraniczył dwie sąsiadujące wsie szlacheckie stanowiące własność Oleśki (Olescho): Myczkowce i Terpiczów (dziś Średnią Wieś). Podział zatwierdził król Władysław Jagiełło w 1425 przywilejem królewskim.

W 1436 – Jan Goligyan w imieniu żony Małgorzaty wystąpił do sądu grodzkiego w Sanoku przeciw Mikołajowi Kmicie kasztelanowi przemyskiemu, który zajął gwałtem dobra ojczyste Małgorzaty Goligyan, przypadłe jej po bracie zm. Janie Kmicie i jego dzieciach z Bachórza, tj. zamek Sobień z wsiami doń należącymi Olszanica, Myczkowce, Rajskie i inne. Spór ten trwał do 1441, kiedy doszło do ugody między Małgorzatą a jej stryjem Mikołajem Kmitą z Wiśnicza, kasztelanem przemyskim. Małgorzata była wtedy żoną Mościca z Wielkiego Koźmina. Odstąpiła Mikołajowi i jego synom zamek Sobień z wsiami do niego należącymi jak Huzele, Myczkowce, Uherce i inne. Nowy prawowity właściciel zastawiał dwukrotnie wieś Myczkowce jako poręczenie za zaciągnięte pożyczki m.in. w latach 1445, 1446, a jego synowie w 1449 i w 1453.

W 1456 Myczkowce wraz z innymi wsiami klucza dóbr sobieńskich znowu zostały najechane i zajęte przez Jana Kmitę z Wiśnicza, kasztelana lwowskiego. Nowi właściciele zajętych dóbr (w tym Myczkowiec) Stanisław, Mikołaj i Jan Kmitowie, bracia z Wiśnicza i synowie Mikołaja z Sobnia dochodzą w sądzie swych praw do dóbr sobieńskiech przypadłych im "sorte vulgariter loszem": tj. zamku Sobień i wsi Lesko, Myczkowce, Uherce, Olszanica i innych.

W 1477 źródła (Archiwum m. Leska) podają wiadomość o "via antiqua Mieczkowska" w Lesku. W 1479 – Jan i Stanisław Kmitowie – dziedzice na Sobieniu – zastawiali wsie Myczkowce i Bóbrkę Piotrowi z Rytarowiec, podkomorzemu sanockiemu. W Myczkowcach był wówczas dwór z folwarkiem, rolami, łąkami i młynem. W 1483 Jan Kmita – dziedzic z Sobienia – zastawił bratu swemu ks. Stanisławowi, kanonikowi sandomierskiemu 4 wsie: Myczkowce, Uherce, Bóbrkę i Solinę za pożyczone 1000 grzywien.

W 1488 – nowym właścicielem Myczkowiec i wsi klucza sobieńskiego jest Stanisław Kmita, dziedzic z Sobienia. W tym roku Maciej Bal podkomorzy sanocki i ks. Piotr Bal (bracia rodzeni) pozwali do sądu tegoż Stanisława Kmitę z pobliskiego zamku Sobień za to, że nie chciał sypać granic między wsiami tam, gdzie ich było brak. W 1489 Stanisław Kmita, kasztelan sanocki zapisał swej żonie Katarzynie, córce Jana Amora z Tarnowa 6000 złotych węgierskich na połowie swych dóbr: tj. zamku Sobień, miasta Leska, wsi Myczkowce, Rajskie i inne.

W latach 1496–1499 Myczkowce dzierżawił szlachcic Andrzej Racławski ożeniony z Elżbietą, córką Mikołaja Tyrawskiego. Od 1500 Kmita wydzierżawił Myczkowce szlacheckiemu małżeństwu Anna i Marcinowi Turskiemu. Odzyskał bowiem – po spłacie długu synowi ks. Jarochny – zastawione Myczkowce, Olszanicę i Stefkową. W 1515 Myczkowce ponownie wróciły do dóbr leskich Kmity Sobieńskiego. W latach 1518–1519 Myczkowce wraz z innymi wsiami stanowiły własność Piotra i Stanisława Kmitów. W 1541 Piotr Kmita zapisał żonie swej Barbarze z Felsztyna, córce Jana Herburta 5000 złotych na dobrach Bachórz i przynależnych, Myczkowcach i innych wsiach w okolicy. Po Kmitach dobra te przeszły w posiadanie Herburtów.

W 1858 wybudowano ze składek kaplicę mieszczącą obraz cierpiącego Zbawiciela na pamiątkę zniesienia pańszczyzny (w 10 rocznicę).

W 1885 – według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego – ... wieś należała do parafii rz. – kat. w Uhercach, posiadała cerkiew drewnianą i murowaną kaplicę gr. kat. należącą do parafii w Bóbrce.

W dworze Wiktora Złockiego mieszkały 33 osoby, a w pozostałej części wsi 465. spośród 498 mieszkańców 156 było wyznania rzymsko-katolickiego, 291 grecko-katolickiego i 51 izraelitów wyznania mojżeszowego. Do 1939 we wsi znajdował się dwór, którego właścicielem był hr. Klemens Dzieduszycki. Istnieje jeszcze należący do niego spichlerz z XIX w. i kapliczka z 1848 r.

II wojna światowa

W 1939 – San stał się linią graniczną z Niemcami, a Myczkowce (do 22 czerwca 1941) znalazły się pod okupacją sowiecką. Rosjanie z tej granicznej miejscowości usunęli natychmiast inteligencję wywożąc potencjalnych przywódców w głąb ZSRR i wprowadzili swoje rządy.

Walki z UPA

Po wkroczeniu AR doszło do napadów sotni UPA na tę miejscowość 28 sierpnia 1944, banderowcy z UPA w czasie napadu na polskie zagrody zamordowali 4 osoby. 2 października 1945 – UPA zaatakowała zwiad konny 34 pp w pobliskiej Bereźnicy Niżnej i spaliła przy tym tę wieś. 3 października 1945 – w dniu następnym – podczas kolejnego napadu UPA na Myczkowce – nastąpiła pacyfikacja wsi, zamordowano 11 Polaków i podpalono ich domy. Spalono też pobliską Solinę mordując 15 Polaków. 7 października 1945 – w czasie trzeciego napadu UPA zamordowano kolejne 3 osoby i podpalono zabudowania zamieszkane przez Polaków.

Współczesność

W latach 1956–1960 – wybudowano zaporę wodną na Sanie u stóp dawnego Grodziska i powstało Jezioro Myczkowskie. W 1994 – "Caritas" Archidiecezji Rzeszowskiej przejęła byłe koszary po jednostce wojskowej i ośrodku wypoczynkowym rodzin wojskowych tworząc własny nowoczesny Ośrodek Wypoczynkowo – Rehabilitacyjny.

Znajduje się tu rzymskokatolicki kościół parafialny pw. MB Częstochowskiej oraz ściana skalna – pomnik przyrody.

Bibliografia

• Bieszczady – Przewodnik. Wydanie ósme aktualizowane. Pruszków 2002.
• Aleksander Fredro; „Trzy po trzy”. Pamiętnik.
• Aleksander Fredro; Bajenda albo opowieść o Kamieniu nad Liskiem.
• Adam Fastnacht; Słownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w średniowieczu, część 1, Brzozów 1991; część 2, Brzozów –Wzdów – Rzeszów 1998 i cześć 3, Kraków 2002.
• Stanisław Kłos, Bieszczady – przewodnik. Warszawa 1986.
• Oskar Kolberg; Sanockie – Krośnieńskie cz. I. Dzieła Wszystkie t. 49.
• Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich..., T. 6