Łówcza

Łówcza – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Narol.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Położenie

Łówcza leży na pograniczu Płaskowyżu Łówczy (należącego do Roztocza) i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. W tym miejscu południowo-wschodnia krawędź Roztocza jest wysoka. Dolna część Łówczy leży na wysokości 256 m n.p.m. a górna na wysokości 340 m n.p.m. Wieś rozciąga się wzdłuż potoku Łówcza na długości ok. 4 km ze wschodu na zachód i składa się z przysiółków: Wola, Samulaki, Koziejówka, Łówcza Stara, Łówcza Nowa, Garby i Koniec. Potok zwany jest też Łówczanką, wypływa w górnej części wsi i uchodzi do Brusienki w Nowym Lublińcu.

Historia

Najstarsza wzmianka o Łówczy (Lowcze) pochodzi z 1484 r. W 1618 r. stanowiła własność królewską. Z 1685 r. pochodzi akt erekcyjny (przypuszczalnie powtórny) tutejszej parafii, wydany przez właściciela wsi, Adama Antoniego Bełżeckiego, kasztelana bełskiego. W 1880 r. Łówcza miała 1134 mieszkańców, w większości Ukraińców. Działał tu tartak wodny, młyn, cegielnia i wapiennik.

21 września 1939 r. w okolicy Łówczy złożyły broń otoczone przez Niemców resztki 75. pułku piechoty. Tutaj także został wzięty do niewoli dowódca Armii Kraków gen. Antoni Szylling. W latach 1939-1941 przez Łówczę przechodziła niemiecko-radziecka linia demarkacyjna. Po stronie niemieckiej znajdował się przysiółek Wola. Ciągi dawnych wałów są na terenie wsi widoczne do dziś.

Po II wojnie światowej na terenie wsi miały miejsce starcia z oddziałami UPA. Jednym z nich był napad na posterunek MO w nocy z 27 na 28 marca 1945 r., podczas którego zginął komendant, trzech milicjantów i cztery osoby cywilne a 15 gospodarstw zostało spalonych. Ludność ukraińska została wysiedlona w latach 1945 i 1947.

Zabytki

• Dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Paraskewy z 1808 r., rozbudowana w 1899 r., drewniana, z zachowanym ikonostasem. Od końca lat 40. XX w. do czasu wybudowania nowego kościoła w 2001 r. służyła jako kaplica filialna parafii rzymskokatolickiej w Płazowie.
• Drewniana dzwonnica z 1920 r.
• Resztki cmentarza przycerkiewnego, m.in. ciekawy nagrobek właściciela Łówczy, I. Thullie, z wierszowanym epitafium: Żona mężowi. Patrz! o to posąg z kamienia wykuty / Nad zimnym grobem śmierci upominek / Zapłacz wyrazem żalu i pokuty / Tu mąż i ojciec znalazł swój spoczynek. Fotografia nagrobka w Galerii na Commons.
• Cmentarz greckokatolicki z licznymi nagrobkami bruśnieńskimi
• Resztki zespołu dworskiego; założenia parku geometrycznego i brama.

Wykorzystane materiały

• P. Wład, M. Wiśniewski - Roztocze Wschodnie, Wyd. Nauk. Turyst. i Eduk., Mielec 2004
• Losy cerkwi w Polsce po 1944 r., Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środ. Kulturowego w Rzeszowie, 1977