Polanka Horyniecka

Polanka Horyniecka (Deutschbach, w latach 1977-1981 Polanka) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Horyniec-Zdrój.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie przemyskim.

Geografia

Wioska położona jest po prawej stronie doliny Brusienki, nieco powyżej Nowego Brusna, u podnóża wału Roztocza.

Historia

Wieś pierwotnie nazywała się Deutschbach (Niemiecki Potok). Została założona w latach 80. XVIII wieku, w ramach zainicjowanej przez cesarza Józefa II akcji osadnictwa niemieckiego w Galicji, tzw. kolonizacji józefińskiej.

W roku 1785 przybyło do Deutschbach 18 rodzin (84 osoby) wyznania ewangelicko-reformowanego. Koloniści byli zwalniani z opłat oraz otrzymywali za darmo materiały na budowę domów. Niemcy opuścili Deutschbach w czasie okupacji. Po wojnie nazwę wsi najpierw spolszczono na Dojczbach, a potem zmieniono na Polanka Horyniecka. Obecna Polanka obejmuje tereny dwóch dawnych wsi: Deutschbach i Starego Brusna.

Około 3 km na północny zachód od wsi, obecnie osada Polanka Horyniecka, istniał dawniej folwark Stare Brusno, należący do majątku Ponińskich w Horyńcu. Po wojnie powstało tu Państwowe Gospodarstwo Rolne Polanka, po jego likwidacji w 1989 r. nabyte przez Przedsiębiorstwo Rolno-Handlowe "Amigo", które prowadziło tu stadninę koni. Od 1998 r. właścicielem obiektu jest spółka agroturystyczna "Polanka", prowadząca nadal stadninę koni oraz bazę noclegową. W rejonie byłego folwarku pozostał z dawnych czasów staw, kapliczka, kamienny krzyż przydrożny, resztki jazu i młyna wodnego. Przy gruntowej drodze w pobliżu stadniny zobaczyć można nietypowe znaki drogowe.

W okolicy wsi znajdują się garby Roztocza sięgające wysokości 350-360 m n.p.m. i rozległe lasy. Na północ od wsi wznosi się wśród pól zalesione ostańcowe wzgórze Hrebcianka (330,6 m n.p.m.), w rejonie którego znajduje się kilka radzieckich schronów bojowych z 1941 r. i resztki rowów przeciwczołgowych.

Interesujące przyrodniczo i geologicznie są położone w pobliżu źródła Brusienki. Niewiele ponad kilometr od wioski, na Kamiennej Górze zw. też Brusnem lub po prostu Górą (364,8 m n.p.m.), znajdują się kamieniołomy, z których tutejsi kamieniarze pozyskiwali surowiec. Występują tu m.in. duże złoża wapieni litotamniowych z dolnej fazy tortonu, eksploatowane co najmniej od kilku stuleci.

Po wysiedleniu z sąsiedniego Brusna ludności ukraińskiej, w Polance osiadło dwóch przedstawicieli dawnych rodów kamieniarskich – Michaił Lubycki i Dymitr Pidhorecki. Zmarli wkrótce po wojnie. Odtąd kamieniarstwo zaczęło zanikać. Ostatnimi, znanymi z nazwiska kamieniarzami, tworzącymi jeszcze w latach 60. XX wieku byli Adam Birnbach i Mieczysław Zaborniak.

Bibliografia

• Stefan Lew: Rocznik Przemyski t. XI. Ludowy Ośrodek Kamieniarski w Bruśnie, 1967. 
• Paweł Wład, Marek Wiśniewski: Roztocze Wschodnie. Mielec: Wydawnictwo Naukowe Turystyczne i Edukacyjne, 2004. 
• Grzegorz Rąkowski: Polska egzotyczna część II. Wydawnictwo Rewasz, 2004.