Prałkowce

Prałkowce (w latach 1977-1981 Nadsanie) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Krasiczyn. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Historia

Po raz pierwszy wieś wymieniana była w 1474 r. Nazwa pochodzi od znajdujących się tu kiedyś blechów i pralni. Blech albo blich (z niem. Bleiche 'bielarnia') to miejsce, zakład rzemieślniczy, gdzie bieli się tkaninę, przędzę itp. Ostatnimi właścicielami majątku byli od poł. XIX wieku Drużbaccy, którzy ufundowali tutaj ochronkę, prowadzoną przez zakonnice. W 1921 r. we wsi było 108 domów i 606 mieszkańców, w tym 295 grekokatolików, 300 rzymskich katolików i 11 wyznania mojżeszowego. W 1938 r. liczba ludności wzrosła do ok. 2 tys., w tym 380 grekokatolików, 1570 rzymskich katolików, 40 żydów i 7 protestantów. Po II wojnie światowej ludność ukraińską wysiedlono. Do 1939 roku istniała gmina Prałkowce.

Zabytki

• Na szczycie pobliskiego wzgórza, na pd-zach. od wsi znajduje się fort artyleryjski W-VII "Prałkowce", należący do zewnętrznego pierścienia Twierdzy Przemyśl. Został on częściowo wysadzony w powietrze w 1915 r., w sklepieniach koszar widoczne są przestrzeliny wykonane najcięższymi niemieckimi pociskami moździerzowymi 305 mm. Do fortu prowadzi kręta droga forteczna, którą poprowadzono znakowany szlak turystyczny (niebieski i czarny, tzw. forteczny).
• Dawna cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem Ofiarowania Matki Bożej w Świątyni została ufundowana w 1842 r. przez Eustachego Drużbackiego. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej w latach 40. XX wieku wykorzystywana jest jako kościół rzymskokatolicki.
• W pobliżu kościoła znajduje się zrekonstruowana w 1967 r. drewniana dzwonnica z końca XVI w. Ma konstrukcję słupowo-ramową, o pochyłych ścianach. Nadwieszoną pseudoizbicę otacza otwarta galeria słupowa. Pokryta jest dachem namiotowym z czteropołaciową baniastą wieżyczką, zwieńczoną kutym, żelaznym krzyżem. Ściany i dach dzwonnicy pobite są gontem. Podwalinę osłonięto daszkiem okapowym, podobny daszek występuje poniżej izbicy.

Prałkowce w 1929 roku

Wieś i gmina, 606 mieszkańców.

• Właściciele ziemscy: Drużbacki Feliks
• Bednarze: Pituła A.
• Cieśle: Ponajda G.
• Kamieniarsko rzeźbiarskie zakłady: Rosnowski W.
• Kołodzieje: Konopelski F.
• Kowale: Kikiela J.
• Murarze: Hnatkiewicz M.
• Ogrodnicze zakłady: Makarowski Kazimierz (mąż Marii Makarowskiej z domu Błahut)
• Rzeźnicy: Olejarz S.
• Spożywcze art.: Frizner A. - Olejarz S. i Onyszko M.
• Stolarze: Holowa S.
• Szewcy: Głowacz F.- Kikiela Józ.
• Ślusarze: Czarnecki L.
• Wapienniki i kamieniołomy: xBergor A. i Ska - xSchafer S. i Ska.
• Wyszynk trunków: Bober P. - Schinder Ch.

Współczesność

W Prałkowcach znajdują się:

• Dom dziecka „Moja Rodzina”, prowadzony przez Zgromadzenie Świętego Michała Archanioła. Jest to katolicka, niepubliczna placówka socjalizacyjna dla chłopców w wieku od 3 do 18 lat.
• Ekumeniczny Dom Pomocy Społecznej, przeznaczony dla osób starszych, niepełnosprawnych wyznania greckokatolickiego, prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Służebnic Niepokalanej Panny Maryi.
• Dom prowincjalny Zgromadzenia Sióstr Służebniczek Najświętszej Maryi Panny Niepokalanie Poczętej - Siostry Służebniczki Starowiejskie. Na terenie klasztoru znajduje się kaplica grobowa Drużbackich.

Komunikacja

Do Prałkowiec dojeżdżają autobusy MZK Przemyśl:

• linia nr 19 i linia nr 10 (codziennie)
• oraz autobusy PKS.

W latach 1992-1993 funkcjonowała komunikacja zapewniana przez prywatną firmę "Kamabus".

Rowerowe szlaki turystyczne

• Przemyśl - Prałkowce - Krasiczyn - Olszany - Krzeczkowa - Huta Brzuska - Sufczyna - Bircza
• Przemyśl - Prałkowce - Zalesie - Brylińce - Cisowa - Łodzinka - Bircza