» Polska » Wojewodztwo: Podkarpackie » Powiat rzeszowski » Gmina: Dynów » Miejscowość: Dynów
Mapa miejscowości Dynów
Informacje o Dynów:
Ilość ulic: 57
Ilość kodów pocztowych: 1
Współrzedne geograficzne N: 49.817001
Współrzedne geograficzne E: 22.233000
Strefa numeracyjna: Kierunkowy 16
Liczba ludności: 6065
Gęstość ludności: 247 os./km²
Powierzchnia: 24,55 km²
Rodzaj gminy: miejska
TERC: 3182416011
Tablice rejestracyjne: RZE
Herb Dynów:
Oficjalna strona miejscowości
Dzielnice, Dynów
Dzielnica: Bartkówka
Dzielnica: Błonie
Dzielnica: Demitówki
Dzielnica: Dół
Dzielnica: Doły
Dzielnica: Góra
Dzielnica: Igioza
Dzielnica: Karolówka
Dzielnica: Pieczarze
Dzielnica: Podwale
Dzielnica: Przedmieście
Dzielnica: Siodmówka
Dzielnica: Skała
Dzielnica: Włośki
Dzielnica: Zabrama
Dzielnica: Zarzeki
Dynów
Dynów (dawniej Denow) – miasto i gmina miejska w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, nad Sanem, Pogórze Dynowskie. Przed 1945 rokiem Dynów należał do województwa lwowskiego, po zakończeniu II wojny światowej miasto weszło w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa przemyskiego.
Według danych z 30 czerwca 2004 miasto miało 6030 mieszkańców.
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002 Dynów ma obszar 24,51 km², w tym:
- użytki rolne: 77%
- użytki leśne: 12%
Miasto stanowi 2,01% powierzchni powiatu.
Demografia
Dane z 30 czerwca 2004:
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 6300 | 100 | 3080 | 51,1 | 2950 | 48,9 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 246 | 125,7 | 120,4 |
Historia
- w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego dobra Rzeszowskie wraz z Dynowem nadane zostały rycerzowi Janowi Pakosław de Strożyszcz. W posagu Dynów i Rzeszów i inne dobra otrzymał Kmita Sobieński poślubiając córkę Augustyna z Rzeszowa.
- główna posiadłość Piotra Kmity – wojewody sandomierskiego, a później krakowskiego.
- 1409 – Po śmierci Piotra Kmity, kasztelana lubelskiego, dobra dynowskie wraz z Hyżnem odziedziczył jego syn Piotr Lunak Kmita, mąż dziedziczki części Rzeszowa Ofki(Zofii) Rzeszowskiej.
- 1410 – pobyt króla Władysława Jagiełły po bitwie pod Grunwaldem, w której sławili się mieszkańcy Dynowa.
- 1424 – własność Andrzeja Wernera de Denow'
- 1429 – uzyskanie praw miejskich.
- 1436- dobra dynowskie zagarnął bezprawnie stryj małoletniej wówczas Małgorzaty z Kmitów, (ur. 1430 r.) Mikołaj Kmita- kasztelan przemyski, zapoczątkowując długoletni spór, zakończony w r. 1441 nowym podziałem dóbr, które odzyskała Małgorzata Mościcowa, znana z fundacji kościoła w Dynowie.
- 4 kwietnia 1448 – Małgorzata z Kmitów Mościcowa z Dynowa – córka Piotra Lunaka Kmity i Zofii Rzeszowską- Ofki(wg spisu; właścicielka Jawornika Polskiego i wsi koło Dynowa), poślubiła w 1432 r. hr. Piotra Kunatha (podczaszego sandomierskiego), i w 1468 r.; Jana Jaksę de Zalaśna z Wielkich Mościsk, Koźmina ze Strzałkowic h. Ostoja, i s. Andrzeja kasztelana, z nią dziedziczył Rzeszów i Dynów.
- 1462 – fundacja kościoła przez Małgorzatę Wapowską de Strzałkowice, i ustanowienie urzędu parafialnego przez biskupa Mikołaja Odrowąża Błażejowskiego(ok. 1405 – 21 grudnia 1474).
- Po śmierci Małgorzaty Kmity Dynów dziedziczą jej synowie: Stanisław Dynowski a po nim Jan Dynowski (który zmarł bezpotomnie w roku 1539). Kolejnymi spadkobiercami zostali bracia stryjeczni Mikołaj i Piotr Rzeszowscy herbu Doliwa. W roku 1496 sprzedali oni dobra dynowskie Janowi Amorowi Tarnowskiemu- kasztelanowi krakowskiemu. W roku 1532 dobra dynowskie przejęli od Tarnowskich – Wapowscy
- 1540 – Dynów własnością rodu Wapowskich: Piotra Wapowskiego – stolnik sanocki i potem Katarzyny Wapowskiej, a po niej, syn Jana Stanisława Wapowskiego, a po jego śmierci w 1632 r., (gdy nagrobek w kościele wystawiła mu wdowa Magdalena Wapowska z Jordanów); przejął Dynów syn Karol Wapowski, który w 1644 r. sprzedał okoliczne dobra Marcinowi Konstantemu Krasickiemu .
- 1604 – dotacja na wyposażenie kościoła przez Katarzynę Wapowską de Maciejowice – Maciejowska.
- 1617 – konsekracja kościoła pw. św. Wawrzyńca przez arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Pruchnickiego
- 1632 – Szymon Starowolski pisze, iż "Rymanów, Dynów i Lesko swoje zamki mają".
- 1644 – własność Marcin Konstanty Krasicki z rodu Krasickich
- 1657 w czerwcu – zniszczenie miasta, zamku na skarpie w północno-wschodniej części grodu, oraz spalenie kościoła parafialnego św. Wawrzyńca, przez wojska Rakoczego.
- 1663 – odbudowa kościoła ze zniszczeń wojennych i poświęcenie jego przez biskupa Stanisława Sarnowskiego. W tym latach istniał jeszcze kościół – przytułek pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i przy wyjeździe na Dubiecko kościół św. Krzyża.
- 1672 – najazd Tatarów pod dow. nureddina sołtana Safę Gereja.
- 1686 – Jerzy Krasicki Stolnik Przemyski, umierając zapisał dobra koło Dynowa żonie ks. Teofili Czartoryskiej, która następnie wyszła za Ks. Grzegorza Antoniego Ogińskiego – Wielkiego Hetmana Litewskiego.
- 1691 – ks. Grzegorz A. Ogiński wydał zarządzenie porządkowe i przywileje dla Dynowa , gdzie podkreślano, że: chcąc podnosić miasto, które od węgierskiej wojny jest spustoszone nadaje mu się przywilej.
- 19 listopada 1702 r. gen. szwedzki Magnus Stenbock wysłał z Rzeszowa na Dynów 300-osobowy oddział jazdy w celu schwytania Grzegorza Ogińskiego, stronnika króla Augusta II. Nie mogąc dostać starosty wołkowyskiego, Szwedzi spalili Dynów i złupili okoliczne dobra. G. Ogiński rządził Dynowem aż do śmierci w 1709 r., i Dynów odziedziczyła córka Pacowa z Ogińskich, a po niej jej córka Piotrowa Ożarowska z Paców.
- 1781 – Adam Poniński sprzedał Dynów w imieniu dziedziczki Felicji z Paców Ożarowskiej Stanisławowi Trzecieskiemu i dziedziczyli go: Józef, Zbigniew i Stefan Trzeciescy. Trzesiescy herbu Strzemię pozostawali właścicielami do 1944 r.
- 1809- Gdy w ziemi sanockiej wybuchła wojna polsko-austriacka, na jej czele stanął gen. Ksawery Krasicki, były oficer kościuszkowski, a zorganizowanym na terenach przyległych do Dynowa, oddziałom dowodził dziedzic Nozdrzca, Tadeusz Prek. Władzę administracyjno-polityczną pełnił Józef Parys.
- Jakub Trzecieski (1766-1830) utworzył wśród mieszczan Dynowską Gwardię Narodową.
- ok. 1814 r. Jakub Trzecieski wzniósł w odziedziczonym Dynowie dwór o klasycyzujących formach, który zachował się do czasów II wojny światowej. Kilka lat przed wybudowaniem posiadłości, ożenił się z Franciszką Głogowską i miał z nią sześcioro dzieci o imieniach: Józef, Hieronim, Henryk, Stanisław, Katarzyna i Antonina.
- Zbigniew Trzecieski (1837-1906) – wnuk Jakuba, syn Józefa – dziedzic Dynowa był członkiem towarzystw galicyjskich, m.in.; Towarzystwa Rolniczego w Krakowie, Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie, Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie i Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego.
- 1900-1904 wybudowanie i otwarcie wąskotorowej Przeworskiej Kolei Dojazdowej (Przeworsk-Dynów)
- 1919 – pozbawienie praw miejskich
- 13 września 1939 walki obronne 11 Pułku Piechoty kroczącego z Birczy w kierunku Przemyśla i wkroczenie wojsk niemieckich.
- 18 września 1939 r.- Niemcy dokonali pierwszej masowej egzekucji na miejscowych Żydach mordując około 300-400 osób. 18 na 19 września nocą – Niemcy spalili synagogę, wraz z około 200 spędzonymi Żydami, a resztę deportowali w październiku 1939 r. na prawy brzeg Sanu, zajęty przez sowietów.
- W czasie okupacji działała tu Placówka AK Błażowa z Dynowem, na czele której stanął krypt. „Buk" – Stanisław Jakubczyk ps. "Chrobry" Podobwód Rzeszów-Południe AK.
- 28 lipca 1944 – wkroczenie wojsk sowieckich.
- 5 marca 1945 – Dragan Sotirovič został przypadkowo aresztowany przez NKWD pod Dynowem, gdzie dowodząc kompanią ze Zgrupowania Warta bronił Polaków przed UPA
- 1946 – przywrócenie praw miejskich.
Synagogi
- Wielka Synagoga w Dynowie
Osoby związane z miastem
- Cwi Elimelech z Dynowa, przywódca chasydów w I Rzeczypospolitej
- Ks. Grzegorz Antoni Ogiński – Wielki Hetman Litewski
- Katarzyna Wapowska- fundatorka kościołów, kasztelanowa przemyska, właścicielka Dynowa.
- Leon Cag „Nieznański”„Wilk”, 1912-1986,od V 1944 dowódca plutonu AK Dynów od IX 1944 dowódca Placówki AK Dynów, więzień polityczny PRL w 1947 r. skazany na karę śmierci.
- Leonard Chudzikiewicz, „Pająk”, „Urbański”, „Wier” (1914-1971)- d-ca łączności Placówki ZWZ AK Dynów, działacz WiN. Po wyjeździe L. Caga z Dynowa od maja 1946 był kierownikiem Koła WiN Dynów w składzie Rady WiN Brzozów. 15 marca 1948 skazany na karę śmierci, złagodzoną przez NSW w Warszawie 21 V 1948 do lat 10.
- Jarosław Hałan - urodzony w Dynowie
- Marek Stebnicki - urodzony w Dynowie
Zabytki
- kościół parafialny św.Wawrzyńca
- pozostałości murów miejskich z drugiej połowy XVII wieku
- dworki z okresu XVIII-XIX wieku
Dwór wzniesiono w 1750 lub w 1760, a w 1784 r. Stanisław Trzecieski kupił dobra dynowskie od Piotra Ożarowskiego. Po nim właścicielami dworu byli kolejno: Józef, Zbigniew i Stefan Trzeciescy. W tej rodzinie majątek pozostawał do zakończenia II wojny światowej. Na tym terenie zabytkowy dąb.
- Stary cmentarz żydowski w Dynowie
- Nowy cmentarz żydowski w Dynowie
Atrakcje turystyczne
- Przeworska Kolej Dojazdowa
Sąsiednie gminy
Dynów, Nozdrzec
Zobacz też
Kody pocztowe, Dynów (wyświetlono 1/1)
Ocena internautów miejscowości Dynów
Średnia ocena:
4.0
liczba ocen: 28
Wtyczki społecznościowe
Lubisz miejscowość Dynów, kliknij Google +1 , lub Lubię to!
Komentarze o miejscowości Dynów
Ostatnia data aktualizacji: 2012-03-16 22:16:08