Trzeboś

Trzeboś – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Sokołów Małopolski. Wieś leży po wschodniej stronie niewielkiej rzeki Trzebośnicy, dopływu Sanu. Przez Trzeboś Górną biegnie droga wojewódzka nr 881.

Tradycyjnie z Trzebosią związana jest miejscowość Trzeboś-Podlas, która jednak tworzy odrębne sołectwo, a w Krajowym Rejestrze Urzędowym Podziału Terytorialnego Kraju TERYT ma status odrębnej wsi.

Podział terytorialny

Zwarta część wsi rozciąga się południkowo wzdłuż Trzebośnicy. Na wschód od niej znajdują się przysiółki: Budy, Podlesie i Mościny. Zgodnie z rejestrem TERYT Trzeboś dzieli się na Trzeboś Dolną, Trzeboś Górną oraz Budy, podczas gdy Podlesie i Mościny są częściami wsi Trzeboś-Podlas. Na przełomie XX i XXI w. trzeboskim ulicom nadano nazwy (Leśna, Dolna, Dworzysko, Górna, Kościelna, Podlas).

Historia

Miejscowość założona na przełomie XVI i XVII wieku na terenie wykarczowanym z Puszczy Sandomierskiej. Parafię rzymskokatolicką pw. Opatrzności Bożej w Trzebosi erygowano w 1795. Na przełomie XIX i XX w. liczyła ok. 2000 mieszkańców, z czego 39 Żydów. W okresie międzywojennym Trzeboś należąc do powiatu kolbuszowskiego została włączona do województwa lwowskiego. W czasie II wojny światowej niemieccy okupanci, podobnie jak w innych okolicznych wsiach, dokonywali mordów na ludności miejscowej, lokalnie zwanych pacyfikacjami. W 1943 zamordowano dziesięcioro mieszkańców Trzebosi i Kątów Rakszawskich ukrywających się w lesie między obiema miejscowościami. Od roku 1945 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego, zarówno wg podziału z lat 1975-1998, jak i wcześniejszych. W czasie reformy administracyjnej z przełomu lat 1998/1999 wieś nie wróciła do powiatu kolbuszowskiego, lecz została włączona do powiatu rzeszowskiego (województwo podkarpackie). W 2003 roku proboszcz Parafii pw. Opatrzności Bożej w Trzebosi znalazł w kościele kopię obrazu barokowego malarza Petera Paula Rubensa p.t. Podniesienie krzyża (1610).

Oświata i sport

W miejscowości funkcjonują trzy szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa nr 1, Szkoła Podstawowa nr 2 (w Trzebosi-Podlas) oraz Szkoła Podstawowa nr 3. Znajduje się tu także publiczne gimnazjum, które wraz ze Szkołą Podstawową nr 1 tworzy zespół szkół.

W Trzebosi od roku 1970 działa klub sportowy Zorza Trzeboś (początkowo pod nazwą LZS Trzeboś Górna), którego piłkarze występują w B klasie.

Kościoły i Związki Wyznaniowe

Przy ulicy Kościelnej 12 znajduje się kościół i związana z nim parafia Opatrzności Bożej, powołana 2 października 1795 r. Parafia należy do dekanatu sokołowskiego. Przy kościele znajduje się cmentarz.

W Trzebosi żyją również członkowie Świeckiego Ruchu Misyjnego "Epifania". Ze względu na niewielką liczebność nie tworzą odrębnej komórki, lecz związani są ze zborem w Nienadówce.

Kultura i turystyka

W miejscowości działają dwie świetlice. Życie kulturalne związane jest z parafią (działalność scholi, parafiady) i ochotniczą strażą pożarną. Działa również Zespół Ludowy.

Wśród obiektów zabytkowych znajduje się kilka gospodarstw i kościół. Obecny kościół postawiony na miejscu starego pochodzi z 1887 r. Znajduje się w nim barokowy krucyfiks oraz XVII-wieczna kopia obrazu Rubensa. Niedaleko kościoła znajduje się Kopiec Niepodległości usypany w latach 30. XX w.

Przez północną część wsi przebiega niebieski nizinny szlak turystyczny Głogów Małopolski – Sokołów Małopolski – Julin – Brzóza Królewska – Leżajsk.

Pochodzący z roku 1881 budynek szkoły ludowej obecnie znajduje się w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej.

Środowisko przyrodnicze

Przez wieś przepływa Trzebośnica i wpadający do niej potok Olechowiec, a także kilka rowów melioracyjnych. We wschodniej części znajdują się lasy sosnowe i mieszane (pozostałości Puszczy Sandomierskiej). Część miejscowości leży na terenie Brzóźniańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.