Wola Sękowa

Wola Sękowa – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Bukowsko, nad potokiem Pielnica na Pogórzu Bukowskim. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Od 1340 do 1772 ziemia sanocka, województwo ruskie. Od 1772 do 1852 cyrkuł leski następnie sanocki. Od 1867 powiat sanocki, gmina Bukowsko w Galicji.

Pierwsze wzmianki o Woli Sękowej pochodzą z roku 1493. Wioska nazywała się wtedy Trębowla nad potokiem Mąthyna (Mętnym), obecnie Pielnica. Dawne nazwy: 1526 Schąkowa, 1532 Simkowa Wola, 1589 Sziemkowa Wola, 1867 Seńkowa Wola. Lokacja wsi nastąpiła na prawie wołoskim.

Od 10 listopada 1634 własność Samuela de Stano. W roku 1717 Samuel i Bogusław, synowie Alexandra Stano, sprzedają Nagórzany, Nadolany, Wolę Sękową i Wolę Jaworową Józefowi Bukowskiemu, łowczemu lwowskiemu.

Ostatnimi właścicielami wsi od roku 1813 była rodzina Wiktorów herbu Brochwicz - szlachty osiadłej w Wiatrowicach, która tam posiadała dobra.

W roku 1843, Jakub Wiktor (od końca 1845 roku właściciel całości) i Józef Wiktor nabyli posiadłość od Tomasza Wiktora. Na podstawie darowizny z 11 listopada 1884 roku przejął je Władysław Jan Wiktor, a w 1922 roku dwór znalazł się w rękach jego syna - Andrzeja Wiktora. Ostatnimi właścicielami byli: Andrzej Brochowicz - Wiktor oraz jego siostra Regina z Brochowiczów Wiktorówna- sekretarka ambasadora polskiego we Włoszech - profesora Stanisława Kota, która poślubiła w 1946 r., poetę Romana Brandsteattera, gdy przyjechał do Rzymu, gdzie przyjął chrzest.

Ojciec Andrzeja i Reginy - Władysław Wiktor był ostatnim gospodarzem -właścicielem. Skończył studia agronomiczne, i miał doskonałe przygotowanie rolnicze. Syn Andrzej nie poszedł w ślady ojca i jako doktor prawa oddał w dzierżawe dla Czecha fachowego gospodarza. W latach 1928 - 1935 dwór oddano w dzierżawę Andrzejowi Szczepkowskiemu, a potem dla Adolfa Kuranta. W skład wsi wchodził jeszcze przysiółek Wola Jaworowa, wólka Roztoki oraz osada dworska Poźniacze. W roku 1898 całkowita powierzchnia wsi wynosiła 13,86 km², odnotowano 1049 mieszkańców oraz 197 domów. W roku 1900 wieś liczyła 1061 mieszkańców, całkowita pow. wsi wynosiła wówczas 1628 ha.

Przed wojną istniała tu parafia greckokatolicka, która posiadała cerkiew filialną w mieście Nagórzany. Do parafii należały również m.in. Wola Jaworowa, Nowotaniec (Nowotaneć) i Nadolany. Obecnie w Woli Sękowej istnieje kościół należący do parafii rzymskokatolickiej w Bukowsku. We wsi znajduje się stary cmentarz greckokatolicki.

Gośćmi dworu Wiktorów byli niegdyś Jan Kiepura oraz Wiktoria Calma. Po roku 1939 we dworze przebywał również Oskar Schmidt, twórca przemysłu chemicznego na Podkarpaciu; mieścił się tu także sztab niemieckich wojsk okupacyjnych 68. Infanterie-Division, pod dowództwem Generalleutnanta Paula Scheuerpfluga. W Woli Sękowej urodził się znany polski śpiewak operowy Adam Didur.

We wrześniu 1944 podczas operacji dukielsko-preszowskiej we wsi stacjonowała niemiecka 68. Infanterie-Division (XXIV. Panzerkorps) broniąca pozycji przed nacierającym od wschodu radzieckim 67 Korpusem piechoty oraz 167 i 129 Korpusem strzelców (107 Dywizji Piechoty).

Wieś prawie doszczętnie spłonęła jesienią 1944, w trakcie walk pomiędzy wycofanymi z Nowotańca Niemcami a Czechosłowacką Brygadą Spadochronową spłonęło ponad 500 domów, z pożogi ocalała szkoła, dwór oraz kościół. 20 września 1944, cofające się przed sowieckim uderzeniem wojska niemieckie rozpoczęły systematyczne palenie domów ludności ukraińskiej, niegdysiejszych sojuszników, która z zemsty wskazywała żołnierzom armii radzieckiej dogodne przejścia w górach i pozycje niemieckie, co np. w Woli Sękowej przyczyniło się do usunięcia wojsk niemieckich. Osiemnastoletni żołnierz niemiecki, który palił Wolę Sękową, a nie zdążył wcześniej uciec, schronił się do cerkwi, stamtąd wyprowadzony, został następnie rozstrzelany przez Sowietów.

Dwór Wiktorów został spalony przez UPA z 26/27 kwietnia 1946 roku, w jego miejscu nowi właściciele wybudowali w roku 1989 stadninę koni oraz zajazd dla turystów (na fotografii obok). Ostatnich Ukraińców wysiedlono z tej wsi w roku 1947.

Od 1 stycznia 2006 roku rozpoczął działalność przeniesiony ze Wzdowa Uniwersytet ludowy, będący kontynuacją "Małopolskiego Uniwersytetu Ludowego we Wzdowie".

Właściciele

• Balowie de Lobetanz (1493-1565)
• Stanowie (1565-1713)
• Tomasz Wictor de Wiatrowice, 1813
• Jakub Wiktor, 1845
• Józef Wiktor, 1845
• Władysław Jan Wiktor, 1887
• Andrzej Brochwicz-Wiktor, 1929
• Regina Wiktor-Brandstaetter

dzierżawcy:

• Andrzej Szczepkowski
• Andrzej Kurant

Drogi krajowe

Wieś położona jest przy drodze 889 z Sieniawy, przez Bukowsko do Szczawnego. Droga ta łączy się drogą 892 prowadzącą do przejścia granicznego przez Radoszyce na Słowację. Wieś położona jest 17 km od drogi krajowej 28, przebiega przez nią droga powiatowa nr 2208R przebudowana w 2011 roku.

Bibliografia

• Księga Wieczysta, Sąd Rejonowy w Sanoku
• Metryki rzymskokatolickie od 1784
• Metryka józefińska 1787