Czudec

Czudec – wieś gminna (dawniej miasteczko lokowane w XV w.) w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie strzyżowskim, w gminie Czudec przy drodze wojewódzkiej nr 988.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Miejscowość jest siedzibą parafii Świętej Trójcy, należącej do dekanatu Czudec, diecezji rzeszowskiej.

Miasteczko położone na skraju Pogórza Strzyżowskiego, posiada duże walory krajobrazowe. Na miejscu baza hotelowa.

Historia

W 1185 roku komes Mikołaj Bogoria z Bogorii koło Sandomierza przekazał kilka wsi ze swych dóbr na uposażenie klasztoru Cystersów w Koprzywnicy. W 1264 roku spotkali się w Tarnowie: książę Rusi Halickiej Daniel Halicki z księciem polskim Bolesławem Wstydliwym i wspólnie dokonali rozgraniczeń księstw. Granica miała przebiegać między Rzeszowem, a Czudcem.

Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny między innymi z Czudca i Strzyżowa.19 stycznia 1354 r. Kazimierz Wielki nadał Janowi Pakosławowi ze Strożyska – miasto Rzeszów z okolicą po Dąbrowę na północy, Czudec na zachodzie i wieś Leżajsk na wschodzie. W 1427 r. król Władysław Jagiełło nadał Czudcowi prawa miejskie. W XV wieku ówczesny dziedzic Czudca, Mikołaj Strzyżowski, wybudował z zachodniej strony rynku, drugi kościół pw. św. Zofii (obecne sanktuarium).

2 sierpnia 1944 zajęty przez wojska radzieckie.

Zabytki

• barokowy kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, wybudowany w latach 1721-1735 z części rozebranych murów zamku we wsi Przedmieście Czudeckie, na miejscu drewnianej świątyni pw. św. Zofii z fundacji ówczesnego właściciela, Józefa Grabińskiego.
• Murowana kaplica pw. św. Marcina, według tradycji wybudowana na miejscu pierwotnego kościoła parafialnego pod tym samym wezwaniem w 1692 r. (ostatnio odremontowana w 2004 staraniem samorządu gminy i parafii).
• Zespół dworsko-parkowy ze starym dworem z XVII w. zwanym Lamusem i nowszym z XVIII w. rozbudowanym w końcu XIX w. Obecnie w posiadaniu Zespołu Szkół.
• Zespół dworski położony w części dawnej wsi o nazwie Nowa Wieś Czudecka włączonej do Czudca po 1988. Zniszczony dwór uzyskał dawną świetność dzięki pracom remontowym nowego właściciela.
• Zespół drewnianej zabudowy mieszkalnej (w całości zachowana północna pierzeja rynku).
• Zamek na górze zamkowej (ruiny zamku częściowo odsłonięte i zrekonstruowane).

Sport

W Czudcu działa założony w 1977 roku klub sportowy LKS Czarni Czudec, którego piłkarze w sezonie 2009/2010 występowali w klasie A w podokręgu Rzeszów I.

Zobacz też

• Zamek w Czudcu
• Synagoga w Czudcu
• Stara Synagoga w Czudcu
• Cmentarz żydowski w Czudcu