Tarnobrzeg

Tarnobrzeg – miasto na prawach powiatu w województwie podkarpackim. Siedziba władz powiatu tarnobrzeskiego w latach 1867-1975 oraz od 1999. Siedziba władz województwa tarnobrzeskiego w latach 1975-1998. W latach 1973-1976 miasto było siedzibą gminy wiejskiej Tarnobrzeg. Tarnobrzeg posiada miano „stolicy polskiego przemysłu siarkowego”.

Leży wzdłuż prawego brzegu Wisły, na pograniczu Równiny Tarnobrzeskiej i Niziny Nadwiślańskiej. Administracyjnie graniczy bezpośrednio z Sandomierzem. Historycznie położony jest w Małopolsce. Leżał w ziemi sandomierskiej. W wyniku rozbiorów związany z Galicją, w tym czasie administracyjnie przynależał do województwa lwowskiego. Przynależność tę zachowano w II Rzeczypospolitej. Podział ten utrzymuje się do dziś i Tarnobrzeg związany jest administracyjnie z województwem ze stolicą w Rzeszowie.

Do niedawna najważniejszy w Polsce ośrodek wydobycia siarki i produkcji kwasu siarkowego. Założony w 1593 roku przez Tarnowskich, był ośrodkiem handlu i rzemiosła. Znany jako ośrodek kultu maryjnego. Zniszczony w czasie najazdu szwedzkiego podupadł i rozwinął się dopiero po II wojnie światowej. Wtedy to stał się centrum Zagłębia Siarkowego oraz wykształconego na nim Okręgu Przemysłowego. Obecnie znaczna część kopalni jest w fazie likwidacji, a w miejscu zagłębia utworzono Zalew Machowski.

Nazwa miasta

Nazwa miasta Tarnobrzega nawiązuje do rodziny szlacheckiej, która to ufundowała miasto – Tarnowskich. Nazwa Tarnobrzeg przeważyła nad innymi proponowanymi nazwami: „Tarnodwór”, „Nowo Dwór” czy „Nowy Tarnów”. W latach PRL, w ramach deburżuaizacji próbowano przeforsować fałszywą tezę, iż nazwa Tarnobrzeg związana jest z tarniną, która porastała brzeg Wisły. Teza ta nie miała żadnego uzasadnienia logicznego i była próbą przekłamania historii. Fakt pochodzenia nazwy Tarnobrzeg od rodu Tarnowskich, jest w tym momencie bezsporny. Podobne nazwy nosiły inne miasta założone przez rodzinę Tarnowskich, np.: Tarnogród, Tarnopol. Sam Tarnobrzeg miał zastąpić Tarnowskim utracony wcześniej Tarnów.

Nazwa użyta w akcie lokacyjnym „Tarnobrzeg”, nie przyjęła się wśród mieszkańców. Miasto założone na prawie magdeburskim, było de facto przysiółkiem magnackiej siedziby Tarnowskich – Dzikowa. Znacznie starsza, ludniejsza i ważniejsza administracyjnie była też inna pobliska osada – Miechocin. Aż do XX wieku to te dwie nazwy przeważają w powszechnym użyciu miast nazwy Tarnobrzeg. Obraz z sanktuarium tarnobrzeskiego nosi nazwę Matki Bożej Dzikowskiej, konfederacja zawiązana w Tarnobrzegu określana jest jako dzikowska, a zjazd Stronnictwa Demokratycznego z 1927 roku nosi nazwę dzikowskiego. Początkowo znacznie ludniejszy i spełniający ważne funkcje administracyjne był Miechocin. W czasach piastowskich był siedzibą najmniejszej podstawowej jednostki administracyjnej – opola. Kościół w Miechocinie był siedzibą archidekanatu i aż do 1922 roku był siedzibą jedynej parafii tarnobrzeskiej.

Miasto z nazwy „Tarnobrzeg” funkcjonuje w powszechnej świadomości i jako jednostka administracyjna dopiero od XIX wieku. Wtedy to staje się siedzibą powiatu oraz powstaje stacja kolejowa – Tarnobrzeg. W 1918 roku powstałe samozwańcze państwo nosi nazwę Republiki Tarnobrzeskiej. Odrodzona II Rzeczpospolita pozostawia Tarnobrzeg siedzibą powiatu. Po odkryciu siarki w pobliskim Machowie, Jeziórku i Grębowie Tarnobrzeg szybko się rozwija oraz staje się siedzibą województwa, które nosi nazwę tarnobrzeskiego. Nawet Matka Boża Dzikowska zaczyna być nazywana Matką Bożą Tarnobrzeską.

Obecnie Tarnobrzeg jest jednym z większych powierzchniowo administracyjnie miast, a jego granice sięgają Sandomierza. Odległość od południowych do północnych granic miasta to ok. 20 km. Nazwa Tarnobrzeg, początkowo ograniczona do pl. Bartosza Głowackiego, zdecydowanie wyparła inne historyczne odrębne jednostki takie jak Dzików, Machów, Wielowieś, Miechocin, Sielec, Podłęże, Sobów, Mokrzyszów. Wszystkie one są teraz integralną częścią rozszerzonego administracyjnie miasta.

Geografia

Tarnobrzeg leży w Kotlinie Sandomierskiej na Podkarpaciu Północnym.

Dominują gleby bielicowe, na terenach nabrzeżnych mady rzeczne oraz piaszczyste brzegi. Dużo gruntów zostało zalesionych. W rejonie Tarnobrzega jest wiele lasów wchodzących w skład Puszczy Sandomierskiej. Głównymi drzewami są: sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, olsza czarna, buk i brzoza.

Osiedla Tarnobrzega

Tarnobrzeg podzielony jest na 15 osiedli będących jednostkę pomocniczą gminy. Potocznie, jak i w mediach, używa się zamiennie sformułowania „dzielnica”. Administracyjne osiedla nawiązują do dawnych, historycznych odrębnych jednostek (gmin, wiosek, osad). Większość z nich przyłączona została w 1976 r. Tarnobrzeg stał się wtedy jednym z większych miast Polski pod względem zasięgu terytorialnego. Nienaturalne rozszerzenie granic miasta związane było z silną rozbudową przemysłu siarkowego, powstawaniem nowych osiedli mieszkaniowych oraz ustanowieniem stolicy nowopowstałego województwa. Powody rozszerzenia należy upatrywać w prognozach związanych z rokiem 2000, szacowano wtedy, że miasto przekroczy 100 tys. mieszkańców, oraz utworzy z Sandomierzem konurbację. Kolejnym powodem była chęć zmniejszenia dysproporcji pomiędzy ówcześnie 40 tysięczną Stalową Wolą a 26 tysięcznym Tarnobrzegiem – stolicą województwa. Ustanowiony w 1976 r. zasięg administracyjny prawie w całości pokrywa się z dawnymi posiadłościami rodu Tarnowskich (wyjątek stanowi Trześń, która to znalazła się w gminie Gorzyce).

Lista osiedli powołanych na podstawie uchwał Rady Miasta: Dzików, Miechocin, Mokrzyszów, Nagnajów, Ocice, Piastów, Przywiśle, Serbinów, Siarkowiec, Sielec, Sobów, Stare Miasto, Wielopole, Wielowieś, Zakrzów. Lista pozostałych jednostek urbanistycznych znajduje się w haśle Osiedla Tarnobrzega.

Historia

• ok. 1000 – osady w Miechocinie Wielowsi, Miechocin siedzibą opola- najmniejszej jednostki administracyjnej w czasach piastowskich, pierwsza chrześcijańska drewniana kaplica w Miechocinie
• ok. 1132 – parafia katolicka w Miechocinie
• ok. 1160 – budowa pierwszego murowanego kościoła Marii Magdaleny w Miechocinie na miejscu dawnej drewnianej kaplicy
• 1215 – powstaje katolicka parafia w Wielowsi
• 1218 – pielgrzymka do Wielowsi bł. Czesława i św.Jacka Odrowąża
• 1241 – najazd tatarski, zniszczenie Miechocina
• 1349 – Rafał z Tarnowa wziął za żonę dziedziczkę Wielowsi, Dzierżkę, powstanie rodu Tarnowskich linii wielowiesjsko-dzikowskiej ściśle związanej z obszarem współcześnie utożsamianym z Tarnobrzegiem
• 1376 – najazd Litwinów i Rusinów, spustoszenie terenów osadniczych Puszczy Sandomierskiej w tym Miechocina
• XIV wiek – budowa pierwszego warownego zamku w Dzikowie
• 1440 – pobyt Jana Długosza w Miechocinie
• 1502 – król Aleksander Jagiellończyk wyznacza Miechocin jako punkt zborny pospolitego ruszenia ziemi sandomierskiej na wojnę z Tatarami
• początek XVI wieku – reformacja, przejęcie kościoła miechocińskiego przez kalwinów
• 1542 – czteromiesięczna wizyta króla Zygmunta Starego, królowej Bony wraz z dziećmi w posiadłościach Tarnowskich, w związku z krakowską epidemią „morowego powietrza”
• 1522 – Andrzej Ossoliński sprzedał Janowi Spytkowi Tarnowskiemu zamek dzikowski
• 28 maja 1593 – przywilej fundacyjny na prawie magdeburskim nadany został Stanisławowi Tarnowskiemu przez króla Zygmunta III Wazę w Warszawie
• ok. 1645 – budowa murowanego zamku w Dzikowie
• 1657 – spustoszenie miasta przez Kozaków i Siedmiogrodzian
• 1676 – kontrreformacja, fundacja kościoła, sprowadzenie dominikanów
• 1678 – cudowny obraz z dworu w Dzikowie przeniesiony został do kościoła dominikańskiego
• 14 kwietnia 1681 – potwierdzenie lokacji miasta przez Jana III Sobieskiego
• XVII wiek – początki osadnictwa żydowskiego
• początek XVIII wieku – klęski żywiołowe, epidemie, pożary, zniszczenia: pożar miasta (1709), przemarsze wojsk saskich, rosyjskich, powódź (1713), wielka susza, klęska głodu (1714), epidemie i zarazy (1715-1720)
• 5 listopada 1734 – konfederacja dzikowska w obronie króla Stanisława Leszczyńskiego
• 1735 – początek budowy synagogi żydowskiej
• 1772 – I rozbiór Polski, Tarnobrzeg pod zaborem austriackim (jako część Królestwa Galicji)
• 1815 – wielkie powodzie w Wielowsi
• 1855 – siedziba powiatu
• 1861 – powstanie zakonu dominikanek, działalność Kolumby Białeckiej
• 1862 – wielki pożar miasta
• 1864 – pierwsza szkoła w mieście, fundacja pierwszego szpitala
• 1867 – siedziba starostwa tarnobrzeskiego, wyodrębnienie z Tarnobrzega Dzikowa jako osobnej gminy wiejskiej
• 1879 – powódź
• 1887 – połączenie kolejowe trasy Dębica – Rozwadów
• 1888 – wielki pożar, prawie doszczętne zniszczenie miasta
• 1894 – fundacja szpitala publicznego im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej (funkcjonuje do dziś)
• 8 września 1904 – pierwsza koronacja obrazu Matki Bożej Dzikowskiej, odsłonięcie pomnika Bartosza Głowackiego
• 1909 – powstanie Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkoły Realnej
• 1913 – budowa dworca kolejowego
• 1915 – duże zniszczenia miasta w wyniku ofensywy armii carskiej
• październik 1918 – wycofanie się wojsk austriacko-węgierskich, podporządkowanie się Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie
• 6 listopada 1918 – wystąpienia chłopskie, których skutkiem było powstanie samozwańczej, lecz sprawującej efektywną władzę Republiki Tarnobrzeskiej; jednym z jej założeń było ukształtowanie nowego „państwa” na wzór Republiki Rad
• 1919 – pacyfikacja Republiki przez wojska polskie, faktyczne włączenie w skład państwa polskiego
• 1927 – „zjazd dzikowski” Stronnictwa Demokratycznego
• 1941 – 1944 – działalność oddziału partyzanckiego Jędrusiów
• czerwiec 1941 – lipiec 1942 – utworzenie getta dla ludności żydowskiej; w 1939 r. Żydzi stanowili 67% ludności miasta, głównie chasydzi
• 5 sierpnia 1944 – wyzwolenie miasta, wejście Armii Czerwonej
• 28 września 1953 – odkrycie złóż siarki
• od 1957 – szybki rozwój miasta; powstanie nowych osiedli, rozbudowa przemysłu siarkowego, wykształcenie się okręgu przemysłowego
• 1975 – siedziba władz województwa tarnobrzeskiego
• 1976 – rozszerzenie administracyjnych granic miasta, przyłączenie: Miechocina, Machowa, Wielowsi, Nagnajowa, Sielca, Sobowa, Ocic, Mokrzyszowa, Zakrzowa
• 1979 – powstaje parafia na Serbinowie, działalność Michała Józefczyka
• lata 90. XX wieku – załamanie się przemysłu siarkowego, początek stagnacji w rozwoju miasta
• 1 stycznia 1999 – w wyniku reformy administracyjnej Tarnobrzeg został powiatem grodzkim oraz siedzibą powiatu ziemskiego
• 12 czerwca 1999 – Jan Paweł II podczas VII pielgrzymki do Polski ląduje w Tarnobrzegu w celu celebrowania Mszy w Sandomierzu
• maj – czerwiec 2010 – w wyniku powodzi katastrofalnie dwukrotnie zalano północne i zachodnie części miasta

• 

  Do 1772 Tarnobrzeg integralnie związany był z ziemią i województwem sandomierskim

• 

  1772 – 1918 Królestwo Galicji i Lodomerii

• 

  1915 Okupacja rosyjska

• 

  1918 – 1919 Republika Tarnobrzeska

• 

  1919 – 1939 województwo lwowskie

• 

  1939 – 1944 Generalne Gubernatorstwo (dystrykt krakowski, powiat dębicki)

• 

  1944 – 1975 województwo rzeszowskie

• 

  1975 – 1998 województwo tarnobrzeskie

• 

  Od 1999 województwo podkarpackie

Gospodarka

Wydobywanie siarki

Tarnobrzeg był centrum wydobywania i przetwarzania siarki i kwasu siarkowego (zobacz: „Siarkopol”), lecz zamknięto wszystkie kopalnie siarki, kiedy stało się to ekonomicznie nieopłacalne. Najpierw została zamknięta kopalnia w Piasecznie, następnie kopalnia Machów (po 40 latach wydobywania siarki – kopalnia Machów była największą odkrywkową kopalnią siarki w Europie), a na końcu, w latach dziewięćdziesiątych, kopalnia Jeziórko. Ta ostatnia była eksploatowana nieco dłużej, gdyż stosowano tam nowocześniejsze metody wydobycia siarki (metodą podziemnego wytopu), co ograniczało liczbę potrzebnych ludzi do pracy i skutkowało przez długi czas rentownością produkcji. Obecnie kopalnie Machów i Piaseczno zalewane są przez wodę z Wisły i tworzone są tam sztuczne zbiorniki. Od lat dziewięćdziesiątych XX stulecia na terenach zakładów Siarkopol działa Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna.

Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu

• program kompleksowej poprawy gospodarki wodnej współfinansowany z unijnego Funduszu Spójności – rozbudowa sieci kanalizacyjnej i modernizacja ujęcia wody
• modernizacja stadionu piłkarskiego KS Siarka
• budowa dwupasmowej obwodnicy kategorii GP
• budowa mostu nad Wisłą na wysokości os. Zakrzów w ramach budowy drogi ekspresowej S74
• rekultywacja terenów posiarkowych (po zabezpieczeniu byłej odkrywkowej kopalni siarki i zalaniu jej wodą z Wisły, powstał Zalew Machowski)

• budowa nowego wiaduktu, nad przejazdem kolejowym na os.Mokrzyszów i powstającą obwodnicą
• budowa restauracji typu fast-food, McDonald’s razem z McDrive na rogu skrzyżowań ulic Sikorskiego i Wiejskiej
• renowacja Zamku Dzikowskiego
• renowacja Szkoły Podstawowej nr 10 (elewacja, oraz budowa boiska Orlik na jej terenie)
• budowa dwóch rond na skrzyżowaniach ulic: Niepodległości, Mickiewicza, Szpitalnej oraz: Szerokiej, Piłsudskiego i Targowej.

Budownictwo

Niewielkie Stare Miasto składa się z kamienic skupionych wokół rynku. Pozostała część miasta (ponad 80 procent) powstała już po II wojnie światowej. Wraz z pojawieniem się przemysłu siarkowego masowo budowano osiedla mieszkalne (przeważającym materiałem budowlanym była wielka płyta), a także różnorakie obiekty: stadion, sąd okręgowy, halę OSiR. W Tarnobrzegu zbudowano także ponad 8-kondygnacyjne budynki mieszkalne z wielkiej płyty. Obecnie, poprzez zalanie wyrobiska po kopalni Machów, władze miasta starają zmienić wizerunek Tarnobrzega z „przemysłowego blokowiska” na nowoczesny ośrodek turystyczny.

Bezrobocie

Poniższy wykres przedstawia bezrobocie w Tarnobrzegu na tle bezrobocia w Polsce oraz województwie Podkarpackim.

Edukacja

W Tarnobrzegu jest 14 przedszkoli, 10 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 12 szkół ponadgimnazjalnych oraz 9 szkół wyższych. Największa z nich – Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa – powstała w 2001 roku oraz Kolegium Nauczycielskie – powstałe w 1991 r.

Komunikacja

Transport publiczny

• Miejska Komunikacja Samochodowa MKS Tarnobrzeg. Firma obsługuje 11 linii na terenie miasta i okolic (m.in.: trasę Tarnobrzeg – Sandomierz). Zajezdnia autobusowa znajduje się przy ulicy Zwierzynieckiej.
• PKS. Dworzec PKS znajduje się przy ulicy Mickiewicza PKS Tarnobrzeg Sp z o.o..
• PKP. Dworzec PKP znajduje się przy ulicy Dworcowej.
• Prywatni przewoźnicy – świadczący usługi na terenie miasta i okolic.

Drogi w Tarnobrzegu

Tarnobrzeg przecinają dwie drogi wojewódzkie nr DW723 i DW871 (do niedawna droga krajowa nr 84). Przez część miasta przebiega także droga krajowa nr 9. Obecnie planowana jest budowa obwodnicy Tarnobrzega. Główne ulice Tarnobrzega to: Wisłostrada, Sienkiewicza, Sikorskiego, Warszawska, Mickiewicza, Orląt Lwowskich, Litewska (d. Bema), Kopernika oraz Kwiatkowskiego.

Turystyka

Przez Tarnobrzeg przebiega jedna z tras Szlaku Architektury Drewnianej województwa podkarpackiego. Od 2007 r. także Szlak Chasydzki. Z Tarnobrzega można alternatywnie rozpocząć Małopolską Drogę św. Jakuba, której nieprzerwany szlak prowadzi przez całą Europę do Santiago de Compostela.

W bezpośrednim sąsiedztwie Tarnobrzega znajdują się: Sandomierz, Koprzywnica (obie miejscowości znane choćby z przebiegającego przez nie szlaku cysterskiego), Ujazd z Krzyżtoporem, Klimontów oraz oddalony o ok. 14 km Baranów Sandomierski (do Baranowa prowadzi zielony szlak PTTK Sandomierz – Majdan Królewski).

Kultura

Tarnobrzeg posiada sieć instytucji z dziedziny kultury. Tworzą ją m.in.: sieć bibliotek publicznych, biblioteki parafialne (klasztorna OO. Dominikanów, parafii serbinowskiej) i biblioteki szkolne (w tym uczelni wyższych). Główne życie miasta skupione jest w Tarnobrzeskim Domu Kultury (dawna nazwa Wojewódzki Dom Kultury). W nim odbywają się spektakle teatralne (w tym Barbórkowa Drama Teatralna) oraz projekcje filmowe. 8 stycznia 2008 roku zamknięto Kino Wisła spełniające dotychczas tę funkcję. Amatorskie życie kulturalne skupia także Środowiskowy Dom Kultury działający przy Tarnobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz grupy teatralne i muzyczne powstałe na Serbinowie przy tamtejszej parafii. Wymienione ośrodki w przeważającej mierze organizują zajęcia dla dzieci i młodzieży. Sporadycznie koncerty muzyki poważnej organizuje Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega.

Imprezy cykliczne

• Bieg Noworoczny – styczeń
• Dni Tarnobrzega – maj, czerwiec
• Familiada – święto serbinowskiej parafii – czerwiec
• Międzynarodowe Koncerty Organowe – lipiec, sierpień
• Bartoszki Film Festival – międzynarodowy festiwal filmów niezależnych i kina offowego – sierpień
• Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Nowy Brzeg – Nowa Fala”, tzw. Szantobrzeg – sierpień
• Tarnobrzeski Jarmark św. Dominika – sierpień (tarnobrzeska wersja Jarmarku dominikańskiego)
• Satyr Blues Nights – wrzesień
• Międzynarodowy Bieg Nadwiślański im. Alfreda Freyera – październik
• Chrześcijańskie Dni Kultury / Tarnobrzeskie Dni Społeczne – październik
• Śpiewograniec – ogólnopolski festiwal piosenki harcerskiej
• Konkurs Piosenki Wygraj Sukces – największy w Polsce festiwal piosenki dziecięcej i młodzieżowej
• Barbórkowa Drama Teatralna – grudzień
• Stylowe Uderzenie Ogólnopolski Turniej Tańca Break Dance – listopad

Media

• Telewizja
  • Miejska Telewizja Tarnobrzeg – redakcja
• Radio
  • Radio Leliwa – redakcja
  • Polskie Radio Rzeszów – oddział redakcji
• Prasa
  • Tygodnik Nadwiślański – tygodnik – redakcja
  • Sztafeta – tygodnik – oddział redakcji
  • Echo Dnia – dziennik – oddział redakcji
  • Nowiny – dziennik – oddział redakcji
  • Super Nowości – dziennik – oddział redakcji
  • Dzikovia – kwartalnik społeczno-kulturalny Towarzystwa Przyjaciół Tarnobrzega
  • Tarnobrzeskie Zeszyty Historyczne – czasopismo Tarnobrzeskiego Towarzystwa Historycznego
• Internet
  • Tarnobrzeg.info
  • TwojRegion24.pl
  • NadWisla24.pl
  • Mojadolina.pl

Sport

• Siarka Tarnobrzeg – klub piłkarski i koszykarski
• Klub Tenisa Stołowego Zamek OWG Tarnobrzeg – 20-krotny drużynowy mistrz Polski w tenisie stołowym kobiet, trzykrotny finalista Pucharu Europy (zwycięstwo w finale Pucharu w sezonie 2008/2009)
• Uczniowski Klub Sportowy „Wspólnota” Serninów Tarnobrzeg
• Osiedlowy Klub Sportowy Wielowieś Tarnobrzeg
• Osiedlowy Zespół Sportowy „Iskra” Sobów Tarnobrzeg
• Osiedlowy Klub Sportowy Mokrzyszów Tarnobrzeg
• Osiedlowy Zespół Sportowy „Koniczynka” Ocice Tarnobrzeg
• OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji „Wisła”
• TSSPS Bartosze – Klub Siatkarski

Tarnobrzeżanie

• Stanisław Jachowicz – poeta, pedagog, bajkopisarz
• Stanisław Tarnowski – rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Andrzej Mleczko – rysownik, satyryk
• Hieronim „Zapora” Dekutowski – harcerz, dowódca AK, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
• Michał Józefczyk – katolicki duchowny, społecznik, inicjator powstania parafii tarnobrzeskich, uznany za Tarnobrzeżanina XX wieku, Tarnobrzeżanina 2008 roku, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
• Róża Kolumba Białecka – służebnica boża, założycielka dominikanek
• Salomon Gandz – matematyk i historyk
• Julia Rodzińska – dominikanka, katolicka męczennica, błogosławiona
• Władysław Jan „Jędruś” Jasiński – dowódca Jędrusiów, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
• Mariusz Kukiełka – piłkarz
• Robert Korzeniowski – olimpijczyk, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
• Jacek Zieliński – piłkarz i trener
• Max Beer – historyk, działacz komunistyczny
• Jehuda Jaari – izraelski pisarz

Wspólnoty wyznaniowe

Rzymski Katolicyzm

Starokatolicyzm

• Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP
  • parafia Męczenników Narodu Polskiego (od 2009 r.) – parafia nie posiada świątyni

Protestantyzm

• Kościół Chrześcijan Baptystów
• Kościół Zielonoświątkowy
  • zbór „Zwiastun”
• Wspólnota Golgota

Inne

• Świadkowie Jehowy

Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowce

Budynki według wysokości:

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Bańska Bystrzyca (różne daty: 1995 lub 20 listopada 2001 r.)
• Czernihów (od 6 czerwca 2008 r.)

Miasto współpracuje również z Federacją Stowarzyszeń Laickich w Épinal.

Kwestie językowe

Nazwa miasta – Tarnobrzeg – sprawia problemy deklinacyjne. Szczególnie kłopotliwy jest dopełniacz i narzędnik: do Tarnobrzega, z Tarnobrzega / do Tarnobrzegu, z Tarnobrzegu. Mieszkańcy miasta używają formy do Tarnobrzega podkreślając, iż jest to historyczna forma używana w samym mieście nawiązująca do pierwotnej nazwy Nowego Tarnowa. Natomiast zwolennicy formy do Tarnobrzegu podkreślają logiczną analogię miasta Kołobrzeg i Brzeg. W radiowo-telewizyjnych językowych programach poradnikowych profesorowie Bralczyk i Miodek stali na stanowisku, iż obie formy są poprawne, ze wskazaniem na formę do Tarnobrzega, gdyż, mimo iż nie logiczna, to ona właśnie bliższa jest miejscowej ludności, a do Tarnobrzegu jest formą stosunkowo nową i utożsamiana z ludnością napływową, przybyłą po odkryciu złóż siarki, a mimo iż w mniejszości próbującą narzucić własną odmianę większości. ”Poradnia językowa Polskiej Akademii Nauk”, ”Uniwersalny słownik języka polskiego PWN”, ”Słownik języka polskiego sjp.pl” podają jako jedyną poprawną formę do Tarnobrzega. Kuriozum tej sytuacji jest nazewnictwo urzędów w mieście: Prezydent Miasta Tarnobrzeg, Urząd Miasta Tarnobrzeg, Rada Miasta Tarnobrzeg, co analogicznie porównywalne mogłoby być z niepoprawnymi formami Prezydent Miasta Warszawa, Prezydent Miasta Kraków. Na stronach tarnobrzeskiego Biuletynu Informacji Publicznej funkcjonuje Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzeg, jednak już na tej samej stronie przy odwołaniu do statutu Muzeum oraz na oficjalnej stronie Muzeum funkcjonuje nazwa Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega. Podobnie formę Tarnobrzega przyjmują wszystkie inne instytucje, urzędy i obiekty użyteczności publicznej (np.: Biblioteka Miejska, Dni Tarnobrzega). Jedynymi niedyskusyjnymi formami są: w Tarnobrzegu, o Tarnobrzegu, z Tarnobrzegiem.

Zobacz też

• Tarnów – pierwotna rezydencja Tarnowskich
• ludność Tarnobrzega
• Samorząd w Tarnobrzegu

Bibliografia

• Prace i materiały z badań etnograficznych ośrodka mokrzyszowsko – grębowskiego w powiecie tarnobrzeskim, Józef Rawski
• Tarnobrzeg – Dzieje miasta 1593-1939: praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka
• Tarnobrzeg Gród Leliwitów – Aleksandra Janas, Adam Wójcik, Marek Pietras
• Tarnobrzeg: z dziejów miasta i powiatu – Michał Marczak
• Tarnobrzeskie dziedzictwo kultury: tradycja i współczesność – praca zbiorowa,Kazimierz Błasiak
• Z dziejów Tarnobrzega, Dzikowa, Miechocina, Wielowsi i Mokrzyszowa: przegląd wydarzeń – oprac. Aleksandra Janas i Adam Wójcik
• Dzieje miasta Tarnobrzega, Jan Wilk