Powiat augustowski

Powiat augustowski – powiat w Polsce (województwo podlaskie), utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Augustów.

W skład powiatu wchodzą:

• gminy miejskie: Augustów
• gminy miejsko-wiejskie: Lipsk
• gminy wiejskie: Augustów, Bargłów Kościelny, Nowinka, Płaska, Sztabin
• miasta: Augustów, Lipsk

Położenie

Powiat augustowski położony jest w północno-wschodniej Polsce w północnej części woj. podlaskiego. Od północy graniczy z powiatami suwalskim i sejneńskim. Od wschodu przebiega granica państwowa z Białorusią. Od południa sąsiaduje z powiatami sokólskim, monieckim i grajewskim, zaś od zachodu - z ełckim (woj. warmińsko-mazurskie). Powiat augustowski jest jednym z trzech powiatów polskiej części Suwalszczyzny (wraz z suwalskim i sejneńskim).

Pod względem fizykogeograficznym największa część powiatu leży na obszarze Równiny Augustowskiej, południowa część obejmuje fragment Wzgórz Sokólskich i Kotliny Biebrzańskiej, zaś zachodnia - Pojezierza Ełckiego.

W okolicy wsi Rudawka przy śluzie Kurzyniec działa sezonowo polsko-białoruskie osobowe przejście graniczne (od 1.05 do 1.10 w godz.7:00-19:00).

Symbole

Zgodnie ze statutem powiat posiada herb, flagę i sztandar. Herb i flagę ustanowiono w 2001 r., zaś sztandar - w 2008.

Herb

Tarcza trójdzielna z falą srebrną z lewa w skos.
W polu górnym błękitnym z prawa - mitra książęca złota.
Pole dolne - zielone.

Flaga

Flaga trójdzielna z pasem srebrnym z lewa w skos.
W polu górnym błękitnym z prawa - mitra książęca złota.
Pole dolne - zielone.
Proporcje długości boków - 5:8.

Symbolika

• Mitra książęca złota: nawiązuje do herbu Augustowa - stolicy powiatu.
• Pole błękitne: symbolizuje błękit nieba i wody Pojezierza Augustowskiego.
• Fala srebrna: odnosi się do Kanału Augustowskiego oraz rzek powiatu.
• Pole zielone: symbolizuje tereny leśne Puszczy Augustowskiej i upraw rolnych powiatu.

Demografia

W II Rzeczypospolitej

Według spisu powszechnego z 1921 roku, powiat w ówczesnych granicach zamieszkiwało 62384 osób, w tym 58896 (94,4%) Polaków, 2789 (4,5%) Żydów, 531 (0,9%) Rosjan, 92 (0,1%) Białorusinów, 42 (0,1%) Niemców, 11 Litwinów, 4 Rusinów, 1 Czech, 1 Estończyk i 17 osób nieznanej narodowości.

Współcześnie

Liczba ludności (dane z 30 czerwca 2008):

	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
	osób	%	osób	%	osób	%
Ogółem	58 871	100	30 013	50,98	28 858	49,02
Miasto	32 855	100	17 365	52,85	15 490	47,15
Wieś	26 016	100	12 648	48,62	13 368	51,38

W 2010 r. powiat zajmował pod względem liczby ludności 202 miejsce.

Religia

Według spisu powszechnego z 1921 roku, 56400 (90,4%) mieszkańców powiatu w ówczesnych granicach wyznawało rzymski katolicyzm, 4036 (6,5%) judaizm, 932 (1,5%) było staroobrzędowcami, 683 (1,1%) prawosławnymi, 289 (0,5%) protestantami, 23 greko-katolikami. 4 osoby zadeklarowały brak wyznania, a w przypadku 17 osób nie ustalono go.

Podział administracyjny

Gminy w pow. augustowskim (2009)

Herb	Gmina	Rodzaj	Siedziba	Sołectwa	Obszar km2	Obszar %	Ludność	Ludność %	Osób/km2
	Augustów	miejska	Augustów	-	81	4,88	30323	51,60	375
	Lipsk	miejsko-wiejska	Lipsk	30	184	11,09	5470	9,31	30
	Augustów	wiejska	Augustów	36	267	16,09	6592	11,22	25
	Bargłów Kościelny	wiejska	Bargłów Kościelny	30	188	11,33	5646	9,61	30
	Nowinka	wiejska	Nowinka	26	204	12,30	2871	4,89	14
	Płaska	wiejska	Płaska	15	372	22,42	2562	4,36	7
	Sztabin	wiejska	Sztabin	39	363	21,88	5299	9,02	15
	7	3	6	176	1659	100,00	58763	100,00	35

Gmina Płaska, której 82% powierzchni zajmują lasy, ma najniższą gęstość zaludnienia (ok. 7 os./km2) wśród wszystkich gmin w Polsce. Najwięcej mieszkańców w pow. augustowskim ma gmina miejska Augustów, a wśród gmin wiejskich - gmina wiejska Augustów, najmniej - gmina Płaska. Największa jest gmina Płaska, najmniejsza - gmina miejska Augustów.

Miasta w pow. augustowskim (2009)

Herb	Miasto	Obszar km2	Obszar %	Ludność	Ludność %	Osób/km2
	Augustów	81	4,88	30323	51,60	375
	Lipsk	5	0,30	2432	4,14	488
	Ogółem	86	5,18	32755	55,74	380

Wartości procentowe w tabelach odnoszą się do powierzchni lub liczby ludności całego powiatu.

Transport

Transport drogowy

Drogi krajowe i wojewódzkie przebiegające przez teren powiatu:

• 8 (Budzisko - Kudowa-Zdrój)
• 16 (Dolna Grupa - Ogrodniki)
• 61 (Warszawa - Augustów)
• 664 (Raczki - Lipszczany)
• 673 (Sokółka - Lipsk)

Ponadto pod nadzorem Powiatowego Zarządu Dróg w Augustowie znajduje się 56 dróg powiatowych o łącznej długości 453 km. Planowana jest też obwodnica Augustowa, która ma znaleźć się w ciągu dróg nr 8 i 61.

Transport kolejowy

Przez teren powiatu przebiega linia kolejowa 40 (Sokółka - Suwałki). Funkcjonują na niej stacje: Augustów, Jastrzębna i przystanki: Ostrowie Biebrzańskie, Balinka, Augustów Port, Blizna, Szczepki.

W północnej części powiatu biegnie fragment Wigierskiej Kolei Wąskotorowej. Do lat 80. XX w. kolej wąskotorowa była wykorzystywana do transportu drewna. Obecnie oferuje przejazdy turystyczne.

Ochrona przyrody

Obszary ochrony przyrody w pow. augustowskim (2009)

Forma ochrony	Liczba	Pow. w ha	Pow. w km2	% pow. powiatu
Parki narodowe	2	9 422,4	94,22	5,68%
Rezerwaty przyrody	10	3 570,5	35,71	3,22%
Obszary chronionego krajobrazu	4	101 380,0	1013,80	61,10%
Użytki ekologiczne	16	37,3	0,37	0,02%
Inne formy		3 603,3	36,03	2,17%
Ogółem (*)		110 806,9	1108,07	66,76%

(*) Obszary poszczególnych form ochrony mogą się pokrywać, zatem powierzchnia rodzajów nie sumuje się.

Na terenie powiatu augustowskiego położone są częściowo lub w całości poniższe formy ochrony przyrody.

Parki narodowe:

Biebrzański Park Narodowy

Wigierski Park Narodowy

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszar Chronionego Krajobrazu "Dolina Biebrzy I"

Obszar Chronionego Krajobrazu "Dolina Rospudy"

Obszar Chronionego Krajobrazu "Jeziora Rajgrodzkie"

Obszar Chronionego Krajobrazu "Puszcza i Jeziora Augustowskie"

Rezerwaty przyrody:

Rezerwat przyrody Brzozowy Grąd

Rezerwat przyrody Glinki

Rezerwat przyrody Jezioro Kalejty

Rezerwat przyrody Jezioro Kolno

Rezerwat przyrody Kozi Rynek

Rezerwat przyrody Kuriańskie Bagno

Rezerwat przyrody Mały Borek

Rezerwat przyrody Perkuć

Rezerwat przyrody Stara Ruda

Rezerwat przyrody Starożyn

Ponadto zarejestrowanych jest 16 użytków ekologicznych i ponad 70 pomników przyrody.

Prawem międzynarodowym chronione są:

• Konwencja ramsarska: Biebrzański Park Narodowy, Wigierski Park Narodowy
• Natura 2000 - Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków i Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk:
  • Biebrzański Park Narodowy
  • Wigierski Park Narodowy
  • rezerwaty przyrody: Brzozowy Grąd, Jezioro Kalejty, Kozi Rynek, Kuriańskie Bagno, Mały Borek, Perkuć, Stara Ruda, Starożyn

Zobacz też

• Zabytki powiatu augustowskiego
• Powiat dąbrowski (białostocki)